اگر پسری پدر خود را بکشد حکمش چیست

اگه پسری پدر خودش رو بکشه، بسته به اینکه این قتل عمدی بوده یا نه، حکم های متفاوتی داره. اما در حالت کلی و اگه قتل از نوع عمد باشه، طبق قانون مجازات اسلامی، مجازات قاتل «قصاص نفس» (یعنی اعدام) هست. البته اولیای دم، یعنی بقیه ورثه مقتول، می تونن از حق قصاصشون بگذرن یا به جای قصاص، دیه دریافت کنن. این موضوع یکی از حساس ترین و پیچیده ترین پرونده های حقوقی رو رقم می زنه.

تصور کنید که توی یه خانواده، چنین اتفاق تلخی می افته. واقعاً آدم دلش به درد میاد که حتی فکرش رو بکنه. وقتی یه همچین جرمی اتفاق می افته، نه تنها خانواده داغدار میشن، بلکه جامعه هم تحت تاثیر قرار می گیره و سوالات زیادی تو ذهن مردم شکل می گیره. خیلیا می پرسن که خب، حالا دقیقاً قانون ما چی میگه؟ مجازات این کار چیه؟ اصلاً فرقی می کنه که این قتل چجوری و با چه انگیزه ای اتفاق افتاده باشه؟ تو این مقاله می خوایم دور هم جمع شیم و با یه زبون خودمونی، ولی دقیق و مستند به قانون، همه این ابهامات رو برطرف کنیم.

هدفمون اینه که به طور کامل و شفاف توضیح بدیم که وقتی پسری پدرش رو می کشه، از نظر قانونی چه اتفاقاتی میفته، چه مجازات هایی در انتظارشه و چه جزئیاتی توی این پرونده های خاص اهمیت دارن. از انواع قتل گرفته تا نقش ولی دم و تفاوتش با بقیه قتل های خانوادگی، همه رو با هم بررسی می کنیم. پس اگه دنبال یه جواب روشن و کاربردی هستین، با ما همراه باشید.

قتل در قانون: اول از همه چی باید بدونیم؟

قبل از اینکه بریم سراغ جزئیات حکم «اگر پسری پدر خود را بکشد»، لازمه اول یه درک کلی از خودِ «قتل» تو قانون مجازات اسلامی داشته باشیم. قتل، یعنی اینکه یکی جون یکی دیگه رو بگیره. اما این کشتن، خودش انواع و اقسام داره که هر کدوم مجازات خاص خودشو داره و همین تمایزهاست که توی دادگاه خیلی تعیین کننده میشه.

قتل عمد، شبه عمد و خطای محض: فرقشون چیه؟

اگه بخوایم خیلی ساده بگیم، قتل سه نوع اصلی داره که قانون هم بر همین اساس مجازات ها رو تعیین می کنه:

1. قتل عمد: این نوع قتل همون چیزیه که بیشترمون تو ذهن داریم. یعنی قاتل با قصد و نیت قبلی، کاری رو انجام میده که می دونه به مرگ مقتول منجر میشه. مثلاً یکی چاقو برداره و با قصد کشتن به سینه یکی دیگه بزنه. اینجا هم قصد فعل رو داره، هم قصد نتیجه رو. یا کاری می کنه که نوعاً کشنده هست، حتی اگه قصد کشتن مستقیم نداشته باشه. مثلاً یکی رو از ارتفاع خیلی بلند هل بده پایین.
2. قتل شبه عمد: اینجا قاتل قصد کشتن مقتول رو نداره، اما کاری انجام میده که خودش مجازات داره و ناخواسته منجر به مرگ میشه. فرض کنید یکی با عصبانیت به شیشه ماشین دوستش سنگ پرتاب می کنه، ولی سنگ به سر دوستش می خوره و اون می میره. اینجا قصد شکستن شیشه رو داشته، نه کشتن، اما یه کار غیرقانونی انجام داده که ناخواسته به فوت منجر شده. یا مثلاً پزشک موقع عمل، اشتباهی مرتکب میشه و بیمار فوت می کنه، در حالی که قصد کشتن نداشته.
3. قتل خطای محض: تو این نوع قتل، قاتل نه قصد کشتن داره و نه حتی قصد انجام کاری که منجر به جراحت یا آسیب میشه. کلاً یه اتفاق ناخواسته و بدون هیچ قصد و نیتی رخ میده. مثلاً یه نفر داره شکار می کنه، تیرش خطا میره و به یه آدم دیگه می خوره و اون فوت می کنه. یا یکی تو خواب غلت میزنه و ناخواسته باعث خفه شدن نوزادش میشه.

پس اینکه قتل از کدوم نوع باشه، خیلی مهمه. چون مجازات هاشون زمین تا آسمون با هم فرق داره. تو قتل عمد، پای قصاص وسطه، اما تو شبه عمد و خطای محض، معمولاً مجازات اصلی پرداخت دیه هست.

وقتی پسر، پدر رو می کشه: حکم اصلی چیه؟

حالا می رسیم به اصل مطلب، یعنی وقتی پسر، پدر خودش رو به قتل می رسونه. اینجا داستان یه خورده پیچیده میشه، چون هم حساسیت های خانوادگی بالاست، هم مسائل حقوقی خاص خودش رو داره. تو قانون مجازات اسلامی، پدر یا مادر مقام خاصی دارن و قتل عمدی اونا توسط فرزند، مجازات سنگینی داره.

به طور خلاصه، اگه پسری پدرش رو بکشه و این قتل عمدی باشه، طبق ماده ۳۸۱ قانون مجازات اسلامی، مجازات اصلی اش «قصاص نفس» یا همون اعدام هست. البته، این حکم هم شرایط و ریزه کاری های خاص خودش رو داره که الان مفصل تر بهش می پردازیم.

قتل عمدی پدر توسط پسر: قصاص، دیه یا زندان؟

وقتی می گیم قتل عمد، یعنی پسر با نیت و قصد قبلی، کاری رو کرده که می دونسته پدرش رو به کشتن میده. این جا قانون خیلی سختگیرانه برخورد می کنه و مجازات اصلی، قصاص نفس هست.

• مجازات اصلی: قصاص نفس (اعدام)

  اگه ثابت بشه که قتل عمدی بوده و اولیای دم (یعنی سایر ورثه مقتول، مثل مادر، خواهر و برادر) درخواست قصاص کنن، پسر قاتل به اعدام محکوم میشه. اینجا نکته مهم اینه که حق قصاص دست اولیای دم هست و تصمیم نهایی با اوناست.

• حق اولیای دم: گذشت یا مطالبه دیه

  بله، درسته. اولیای دم می تونن از حق قصاصشون بگذرن. این گذشت می تونه کاملاً رایگان باشه، یا اینکه به شرط دریافت دیه باشه. یعنی می تونن بگن ما از قصاص صرف نظر می کنیم، به شرطی که قاتل دیه رو پرداخت کنه. اگه چند ولی دم وجود داشته باشه، همه اونا باید تو این تصمیم رضایت داشته باشن.

• مجازات تعزیری در صورت عدم قصاص

  حالا فرض کنیم اولیای دم از قصاص گذشت کردن و یا به هر دلیلی قصاص اجرا نشد (مثلاً قاتل فرار کرد یا فوت کرد قبل از قصاص). آیا پرونده کلاً بسته میشه؟ نه! اینجا ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی وارد عمل میشه. این ماده میگه اگه عمل قاتل باعث اخلال در نظم جامعه شده باشه یا بیم اون بره که این شخص یا بقیه به تکرار چنین جرمی ترغیب بشن، دادگاه می تونه پسر رو به حبس تعزیری از سه تا ده سال محکوم کنه. پس حتی اگه قصاص نشه، باز هم قاتل بی مجازات نمی مونه و پای زندان وسطه.

قتل شبه عمدی پدر توسط پسر: فقط دیه؟

اگه پسر قصد کشتن پدرش رو نداشته، اما کاری کرده که اون کار ناخواسته منجر به فوت شده باشه (همون تعریف شبه عمد که بالا گفتیم)، مجازات اصلی پرداخت دیه به اولیای دم هست. مثلاً ممکنه بین پسر و پدر درگیری فیزیکی رخ بده و پسر قصد کتک زدن داشته باشه، اما در حین درگیری، ضربه ای به نقطه حساسی وارد بشه و پدر فوت کنه. اینجا چون قصد قتل نبوده، قصاص اجرا نمیشه، اما دیه باید پرداخت بشه.

قتل خطای محض پدر توسط پسر: عاقله چه نقشی داره؟

تو این حالت که گفتیم قاتل نه قصد کشتن داره، نه قصد آسیب زدن (مثل اون مثال تیراندازی خطا)، مجازات باز هم پرداخت دیه هست. اما یه نکته مهم اینجاست که تو قتل خطای محض، گاهی اوقات مسئول پرداخت دیه، خود قاتل نیست، بلکه «عاقله» (که شامل بستگان ذکور نسبی پدری مثل عموها، برادران و پدربزرگ قاتل میشه) باید دیه رو پرداخت کنن. البته این قضیه خودش شرایط خاص و جزئیات زیادی داره و در همه موارد عاقله مسئول نیستن. اگه عاقله نباشن یا نتونن دیه رو بدن، خود قاتل مسئول پرداخت دیه میشه.

نکته کلیدی در پرونده های قتل، تشخیص نوع قتل (عمد، شبه عمد یا خطای محض) است. این تشخیص، راه و رسم پرونده و نوع مجازات نهایی را کاملاً تغییر می دهد.

فرق قتل های خانوادگی چیه؟ (چرا پدر نمیشه قصاص بشه ولی پسر میشه؟)

اینجا یه سوال خیلی مهم پیش میاد که خیلیا رو گیج می کنه: چرا اگه پدر فرزندش رو بکشه، قصاص نمیشه، ولی اگه فرزند پدرش رو بکشه، قصاص میشه؟ این یکی از تفاوت های اصلی و جنجالی تو قوانین ماست که ریشه در فقه اسلامی داره. اجازه بدین هر کدوم رو جداگانه توضیح بدیم تا قضیه روشن بشه.

اگر پدر فرزندش رو بکشه

یکی از مواردی که تو قانون ما از بقیه موارد قتل خانوادگی فرق داره، همین قضیه قتل فرزند توسط پدر یا جد پدریه. طبق ماده ۳۰۱ قانون مجازات اسلامی، اگه پدر یا جد پدری، فرزند خودشون رو بکشن، قصاص نمیشن. یعنی مجازات اعدام براشون در نظر گرفته نمیشه. اما خب، بی مجازات هم نمی مونن:

• مجازات: پرداخت دیه به ورثه مقتول و حبس تعزیری.
• چرا قصاص نمیشن؟ این حکم ریشه در فقه اسلامی داره که پدر رو ولی فرزند میدونه و در برخی تفاسیر، ولی نمی تونه توسط مولودش قصاص بشه. البته این موضوع همیشه مورد بحث بوده و هست.
• دیه: پدر باید دیه رو به بقیه ورثه فرزندش پرداخت کنه. خودش چون قاتل هست، از ارث فرزندش محروم میشه و دیه هم به خودش نمی رسه.
• حبس تعزیری: علاوه بر دیه، اگه این اقدام پدر باعث اخلال تو نظم جامعه بشه یا باعث تشویق بقیه به انجام کارهای مشابه بشه، دادگاه می تونه طبق ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی، پدر رو به حبس از سه تا ده سال محکوم کنه.

اگر مادر فرزندش رو بکشه

برخلاف پدر، مادر تو قانون مجازات اسلامی از این معافیت خاص برخوردار نیست. یعنی اگه مادری فرزند خودش رو به قتل برسونه، دقیقاً مثل بقیه مجرمان باهاش برخورد میشه. اگه قتل عمدی باشه و اولیای دم (مثلاً پدر فرزند یا خواهر و برادراش) درخواست قصاص کنن، مادر به قصاص نفس محکوم میشه.

• مجازات: قصاص نفس (اعدام) در صورت عمدی بودن قتل.
• دیه: در صورتی که قتل شبه عمد یا خطای محض باشه، مادر (یا عاقله در خطای محض) باید دیه رو پرداخت کنه.

قتل خواهر/برادر توسط خواهر/برادر

اینجا دیگه هیچ معافیت خاصی وجود نداره. اگه یه نفر برادر یا خواهر خودش رو به قتل برسونه، دقیقاً مثل قتل یه شخص غریبه باهاش برخورد میشه:

• قتل عمد: مجازات قصاص نفس هست. البته اولیای دم (که اینجا ممکنه پدر و مادر یا فرزندان مقتول باشن) می تونن از قصاص گذشت کنن یا دیه بخوان.
• قتل شبه عمد یا خطای محض: پرداخت دیه.
• حبس تعزیری: در صورت عدم قصاص و اخلال در نظم عمومی، حبس تعزیری طبق ماده ۶۱۲ هم در نظر گرفته میشه.

قتل همسر

قتل زن توسط شوهر یا برعکس هم جزو قتل های خانوادگی محسوب میشه و مجازات عمومی قتل، یعنی قصاص رو در پی داره. اما اینجا یه استثنای خیلی مهم وجود داره که بهش میگن قتل در فراش و باید حتماً بهش اشاره کرد:

• قتل در فراش: اگه مردی همسر خودش رو با مرد غریبه ای در حال زنا ببینه و علم به رضایت زن به اون رابطه داشته باشه، می تونه هر دو نفر رو به قتل برسونه و در این حالت، از قصاص و پرداخت دیه معاف میشه. اگه زن مکره (یعنی به زور وادار به زنا شده) باشه، مرد فقط می تونه مرد غریبه رو بکشه. البته اثبات این شرایط خیلی سخته و نیاز به مدارک و شواهد محکمی داره و در غیر این صورت، قتل عمد محسوب میشه.
• سایر موارد: در بقیه موارد، اگه قتل عمدی باشه، قاتل (زن یا شوهر) به قصاص محکوم میشه.

خلاصه که تو قتل های خانوادگی، همه چیز به نوع رابطه و نقش افراد بستگی داره و قانون برای هر کدوم، حکم های خاصی در نظر گرفته.

چه عواملی ممکنه تو پرونده قتل پدر توسط پسر تاثیر بذاره؟

خب، تا اینجا در مورد حکم کلی قتل پدر توسط پسر حرف زدیم، اما پرونده های حقوقی هیچ وقت مثل یه خط صاف نیستن و عوامل مختلفی می تونن روی روند پرونده و مجازات نهایی تاثیر بذارن. گاهی اوقات این عوامل می تونن حتی مجازات قصاص رو هم تغییر بدن یا حداقل، باعث تخفیف تو مجازات های تعزیری بشن.

جنون، اجبار، دفاع مشروع

یه سری از شرایط هستن که تو قانون، بهشون میگن «موانع مسئولیت کیفری». یعنی اگه قاتل تو اون شرایط جرم رو مرتکب شده باشه، ممکنه اصلاً مسئولیت کیفری نداشته باشه یا مسئولیتش کمتر بشه:

• جنون (دیوانگی): اگه ثابت بشه که پسر هنگام ارتکاب قتل، دیوانه بوده و عقلش کار نمی کرده، از مجازات قصاص معاف میشه. اما این موضوع باید توسط متخصصین پزشکی قانونی تایید بشه و خیلی هم سخت اثبات میشه. اگه جنون، نسبی یا ادواری باشه (یعنی فقط تو یه بازه زمانی خاص دچار جنون میشده)، باز هم نیاز به بررسی دقیق داره.

• اکراه و اجبار: فرض کنید پسری رو به زور و تهدید وادار کردن که پدرش رو بکشه، طوری که هیچ راه فرار دیگه ای نداشته باشه. اینجا ممکنه مسئولیت کیفری ازش برداشته بشه یا تخفیف پیدا کنه. باز هم اثبات اجبار باید خیلی قوی باشه و دادگاه به راحتی این رو قبول نمی کنه.

• دفاع مشروع: این مورد تو روابط خانوادگی، به خصوص بین پدر و پسر، خیلی سخته که اثبات بشه. دفاع مشروع یعنی اینکه فرد برای نجات خودش یا عزیزانش از خطر قریب الوقوع و مرگبار، دست به قتل بزنه. اما اینکه پدری اونقدر خطرناک باشه که پسرش مجبور به دفاع مشروع بشه و بتونه این رو تو دادگاه ثابت کنه، چالش برانگیزه.

سن قاتل

سن قاتل هم یه عامل خیلی مهمه، مخصوصاً اگه قاتل زیر ۱۸ سال باشه. ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی میگه اگه افراد زیر ۱۸ سال که مرتکب جرایم مستوجب حد یا قصاص میشن، ماهیت جرم یا حرمت اون رو نفهمن، یا تو رشد عقلشون شک و شبهه ای باشه، مجازات متفاوتی دارن. یعنی به جای قصاص، ممکنه به مجازات های تعزیری دیگه ای محکوم بشن که هدفش تربیت و اصلاح اونهاست، نه انتقام.

انگیزه قتل

شاید بپرسید که اگه پدر بدرفتار بوده، معتاد بوده یا پسر رو آزار می داده، آیا این روی حکم قصاص تاثیر داره؟ جواب اینه که معمولاً «انگیزه» به تنهایی نمی تونه حکم قصاص رو تغییر بده. یعنی حتی اگه انگیزه پسر، رهایی از آزار و اذیت پدر بوده باشه، باز هم اگه قتل عمدی باشه، قصاص جاریه.

اما، انگیزه می تونه تو تخفیف مجازات های تعزیری (مثلاً همون حبس ۳ تا ۱۰ سال) موثر باشه. دادگاه ممکنه با در نظر گرفتن انگیزه های مثبت (البته از دیدگاه قاتل) یا شرایط روحی و روانی خاص، مجازات حبس رو کمتر کنه. اما تو حکم قصاص، نقش مستقیم و زیادی نداره، مگر اینکه به حدی شدید باشه که جنون یا اکراه رو ثابت کنه.

پس، می بینید که پرونده های قتل، مخصوصاً تو روابط خانوادگی، چقدر پیچیده و پر از جزئیات هستن و هر عامل کوچیکی می تونه سرنوشت پرونده رو عوض کنه. برای همین، حضور یه وکیل باتجربه تو این جور پرونده ها، واقعاً حیاتیه.

روند قانونی این پرونده ها از کجا شروع میشه؟

وقتی یه اتفاق به این تلخی میفته، یه پروسه قانونی طولانی و پیچیده شروع میشه. این پروسه از همون لحظه اول که جرم گزارش میشه، آغاز شده و تا اجرای حکم ادامه پیدا می کنه. آشنایی با این مراحل می تونه به درک بهتر روند پرونده کمک کنه.

1. گزارش جرم و حضور ضابطین قضایی:

   اولین قدم، گزارش قتل به پلیس یا مقامات قضاییه. بعد از گزارش، ضابطین قضایی (مثل پلیس آگاهی) وارد عمل میشن، صحنه جرم رو بررسی می کنن، شواهد رو جمع آوری می کنن و اقدامات اولیه رو انجام میدن. این مرحله خیلی مهمه، چون خیلی از سرنخ ها تو همین لحظات اول پیدا میشن.

2. تحقیقات مقدماتی در دادسرا:

   بعد از اقدامات اولیه، پرونده به دادسرا میره. تو دادسرا، بازپرس و دادیار مسئول تحقیق و بررسی هستن. اونا متهم رو بازجویی می کنن، شهود رو احضار می کنن، مدارک پزشکی قانونی رو بررسی می کنن و همه جوانب پرونده رو از نظر حقوقی و فنی می سنجن. هدف اینه که ثابت بشه جرم اتفاق افتاده و متهم کیه و نوع قتل چی بوده. بعد از تکمیل تحقیقات، بازپرس قرار نهایی رو صادر می کنه؛ مثلاً قرار مجرمیت (اگه دلایل کافی برای جرم باشه) یا قرار منع تعقیب (اگه دلایل کافی نباشه).

3. رسیدگی در دادگاه کیفری یک:

   اگه بازپرس قرار مجرمیت صادر کنه و این قرار مورد تایید دادستان هم قرار بگیره، پرونده برای محاکمه به دادگاه کیفری یک فرستاده میشه. اینجا جلسات دادگاه تشکیل میشه و قاضی (یا قضات) با حضور طرفین (اولیای دم، متهم و وکیل هاشون) به پرونده رسیدگی می کنن. بعد از شنیدن دفاعیات و بررسی شواهد، دادگاه حکم نهایی رو صادر می کنه. این حکم می تونه قصاص، دیه یا حبس تعزیری باشه.

4. نقش وکیل مدافع:

   تو یه پرونده قتل، داشتن یه وکیل باتجربه و متخصص تو امور کیفری، اصلاً یه چیز حیاتیه. وکیل از همون مراحل اولیه، چه تو دادسرا و چه تو دادگاه، کنار موکلش هست. دفاع از حقوق متهم، جمع آوری مدارک، اثبات بی گناهی یا کمک به تخفیف مجازات، همه اینا کار وکیله. اگه اولیای دم هم بخوان حقشون رو بگیرن، باز هم داشتن یه وکیل خوب بهشون کمک می کنه تا بهتر از حقوقشون دفاع کنن.

خلاصه که این پروسه یه مسیر طولانی و پرپیچ وخمه که هر قدمش نیاز به دقت و دانش حقوقی داره.

سوالات متداول

آیا قتل پدر معتاد یا بدرفتار، حکم قصاص رو عوض می کنه؟

نه، معمولاً انگیزه قتل، حتی اگه پدر معتاد یا بدرفتار بوده باشه، به تنهایی حکم قصاص رو تغییر نمیده. اگه قتل عمدی باشه، مجازات اصلی قصاصه. البته، ممکنه دادگاه با در نظر گرفتن این شرایط، تو مجازات های تعزیری (مثل حبس) تخفیف قائل بشه یا اولیای دم رو به گذشت ترغیب کنه.

آیا پسری که پدرش رو کشته، از ارث محروم میشه؟

بله، طبق قانون، قتل مورث (یعنی کسی که ازش ارث می برید) یکی از موانع ارث هست. پسری که پدرش رو به قتل رسونده، از ارث پدرش محروم میشه و هیچ سهمی از اموالش بهش نمیرسه.

اگه بقیه خانواده (اولیای دم) قصاص رو نخواهند، حکم پسر چی میشه؟

اگه همه اولیای دم رضایت بدن و از حق قصاصشون بگذرن، قصاص اجرا نمیشه. در این صورت، قاتل به پرداخت دیه محکوم میشه (اگه اولیای دم دیه بخوان) و همچنین دادگاه می تونه طبق ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که این قتل باعث اخلال در نظم جامعه شده باشه یا بیم تکرار جرم بره، پسر رو به حبس تعزیری از سه تا ده سال محکوم کنه.

مدت زمان حبس تعزیری در صورت عدم قصاص چقدره؟

همونطور که تو متن اشاره کردیم، اگه قصاص اجرا نشه ولی عمل قاتل باعث اخلال در نظم جامعه شده باشه، طبق ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی، دادگاه می تونه پسر رو به حبس تعزیری از سه تا ده سال محکوم کنه.

نتیجه گیری

در این مطلب، سعی کردیم با یه زبان خودمونی و البته دقیق، به این سوال مهم جواب بدیم که «اگر پسری پدر خود را بکشد حکمش چیست؟». فهمیدیم که این قضیه، مثل هر پرونده قتل دیگه ای، پیچیدگی های خاص خودشو داره. در مجموع، اگه قتل عمدی باشه، مجازات اصلی، قصاص نفسه (اعدام). اما این قصه، یه روی دیگه هم داره و اون هم حق اولیای دم برای گذشت از قصاص یا درخواست دیه است.

دیدیم که تو قتل های شبه عمد و خطای محض، مجازات اصلی پرداخت دیه هست. همچنین، تفاوت های کلیدی تو احکام قتل های خانوادگی رو بررسی کردیم و متوجه شدیم که مثلاً پدر اگه فرزندش رو بکشه، قصاص نمیشه، در حالی که اگه پسر پدرش رو بکشه، مجازاتش قصاصه. عواملی مثل جنون، اجبار، دفاع مشروع، سن قاتل و حتی انگیزه هم می تونن روی روند پرونده و مجازات های تعزیری تاثیر بذارن.

یادتون باشه که پرونده های قتل، از جمله همین مورد حساس، نیازمند دانش عمیق حقوقی و تجربه فراوان هستن. هر گوشه و کنار پرونده می تونه حاوی نکاتی باشه که سرنوشت متهم رو تغییر بده. پس اگه خدای نکرده با چنین موقعیت هایی روبرو شدید، یا اطلاعات دقیق تری خواستید، حتماً با یه متخصص حقوقی مشورت کنید. پیشگیری از خشونت های خانوادگی و حل ریشه ای مشکلات اجتماعی و اقتصادی، می تونه جلوی این فجایع رو بگیره.