نحوه به اجرا گذاشتن سفته

اگه یه سفته دستت داری و سررسیدش رسیده ولی هنوز پولش رو نگرفتی، راهش اینه که اول اون رو واخواست کنی و بعدش با یه دادخواست حقوقی از طریق دادگاه اقدام کنی. برخلاف چک که میشه از طریق اداره ثبت هم پیگیریش کرد، سفته فقط از مسیر دادگاه قابل پیگیریه. بعد از اینکه دادگاه حکم صادر کرد، از طریق واحد اجرای احکام میتونی برای توقیف اموال بدهکار اقدام کنی تا پولت رو بگیری.

سفته، این سند مالی که خیلی ها برای کارهای مختلف ازش استفاده می کنن، از پرداخت بدهی گرفته تا تضمین برای قراردادها و حسن انجام کار. خیلی وقتا هم پیش میاد که سررسیدش میرسه، اما بدهکار به تعهدش عمل نمی کنه و پول سفته پرداخت نمیشه. اینجا دیگه کاری از دست خودمون برنمیاد و باید از راه های قانونی وارد بشیم تا حقمون رو بگیریم. شاید از خودت بپرسی حالا چطوری میشه این سفته رو به اجرا گذاشت و به پولش رسید؟ آیا مثل چک میشه خیلی سریع اقدام کرد یا نه، داستانش فرق داره؟ اینجاست که خیلیا گیج میشن و نمیدونن باید از کجا شروع کنن، چه مدارکی لازمه و اصلاً چقدر طول میکشه تا به نتیجه برسن. نگران نباش، توی این مقاله قراره مرحله به مرحله با هم این مسیر رو بریم و همه چیز رو برات شفاف کنیم تا بدونی دقیقاً چه خبره و چطور باید قدم برداری.

روش های کلی به اجرا گذاشتن سفته: فرقش با چک چیه؟

اولین چیزی که باید بدونی اینه که برخلاف چک که میشه از چند راه مختلف اقدام کرد، برای سفته فقط یک مسیر قانونی اصلی وجود داره. پس بیا دقیق تر ببینیم این تفاوت ها چی هستن و چطور باید عمل کنیم.

تنها راه قانونی: مراجعه به دادگاه حقوقی

شاید شنیده باشی که برای چک میشه هم از طریق دادگاه اقدام کرد و هم از طریق اجرای ثبت. یعنی اگر چکت برگشت بخوره، می تونی بری اداره ثبت اسناد و املاک و درخواست صدور اجراییه کنی. این مسیر معمولاً سریع تره و دردسرهای دادگاه رو کمتر داره. اما در مورد سفته، این مزیت وجود نداره! سفته، هر چقدر هم که کامل و درست تنظیم شده باشه، یک سند لازم الاجرا به معنای ثبتی نیست. یعنی چی؟ یعنی نحوه به اجرا گذاشتن سفته اینطور نیست که بتونی مستقیم بری اداره ثبت و درخواست صدور اجراییه کنی.

تنها راه مطمئن و قانونی برای مطالبه وجه سفته، مراجعه به دادگاه حقوقیه. این یعنی باید یه دادخواست تنظیم کنی و مراحل قضایی رو طی کنی تا در نهایت دادگاه حکم به پرداخت بده. این تفاوت خیلی مهمه و خیلیا رو اشتباه میندازه. پس حواست باشه که نباید وقتت رو برای مراجعه به اداره ثبت هدر بدی.

آشنایی با واخواست سفته: برگ برنده سفته های تجاری!

شاید اسم واخواست سفته یه کم عجیب به نظر بیاد، ولی این واژه کلیدیه و اگه میخوای سفته ات مزایای یه سند تجاری رو داشته باشه، باید حسابی حواست بهش باشه.

واخواست سفته چیست؟ (تعریف دقیق و اهمیت آن)

تصور کن یه سفته داری که مثلاً قرار بوده فلان تاریخ پرداخت بشه، اما نشده. واخواست سفته یعنی اینکه شما به صورت رسمی و قانونی، عدم پرداخت وجه سفته رو به صادرکننده و ظهرنویس ها (کسایی که پشت سفته رو امضا کردن) اطلاع میدی. این کار مثل یه اخطار رسمی می مونه که میگه: آقا! سررسید سفته رسید و پول پرداخت نشد، منم رسماً اعلام می کنم و حقم رو پیگیری می کنم. واخواست در واقع همون اعتراض عدم تأدیه (اعتراض به عدم پرداخت) هست.

حالا چرا واخواست اینقدر مهمه؟ چون واخواست کردن سفته باعث میشه سفته شما همچنان مزایای یک سند تجاری رو حفظ کنه. این مزایا خیلی مهم هستن و میتونن حسابی توی روند پیگیری به دادت برسن. اگه سفته رو واخواست نکنی، سفته ات از یک سند تجاری تبدیل به یه سند عادی میشه که قدرت مانورش خیلی کمتره.

مهلت واخواست سفته (۱۰ روز از تاریخ سررسید)

یکی از مهم ترین نکته ها در مورد واخواست، مهلت انجامشه. شما فقط ۱۰ روز از تاریخ سررسید سفته وقت داری که سفته رو واخواست کنی. مثلاً اگه سفته ای توی تاریخ ۱۵ مهر ماه سررسیدش بوده، تا ۲۵ مهر ماه فرصت داری واخواستش کنی. حتی اگه روز دهم تعطیل رسمی باشه، فرصت واخواست به اولین روز کاری بعدش منتقل میشه. پس حواست رو حسابی جمع کن و به محض اینکه دیدی وجه سفته پرداخت نشده، عجله کن.

نحوه انجام واخواست (مراحل گام به گام)

حالا که میدونی واخواست چیه و چقدر مهمه، بیا ببینیم چطور باید انجامش بدی:

1. تهیه فرم واخواست: قبلاً باید به دادگستری یا بانک ملی مراجعه می کردی، اما الان بیشتر از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام میشه.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با اصل سفته و مدارک شناسایی به یکی از این دفاتر مراجعه می کنی.
3. ثبت دادخواست واخواست: اونجا فرم های مخصوص واخواست رو تکمیل می کنی و اطلاعات سفته، مبلغ، تاریخ سررسید، مشخصات صادرکننده و خودت رو وارد می کنی. این دفاتر هزینه مربوط به واخواست رو هم ازت می گیرن.
4. ارسال ابلاغیه: بعد از ثبت، این واخواست نامه از طریق دادگستری برای صادرکننده و هر کسی که پشت سفته رو امضا کرده (ظهرنویسان) ارسال میشه تا رسماً از عدم پرداخت مطلع بشن.

عواقب عدم واخواست به موقع

اگه خدای نکرده مهلت ۱۰ روزه رو از دست بدی و سفته رو واخواست نکنی، چی میشه؟

• تبدیل سفته به سند عادی: سفته شما دیگه مزایای سند تجاری رو نداره و مثل یه قبض یا یه دست نوشته عادی در میاد.
• از دست دادن مزایای تجاری: مهمترین مزایایی که از دست میدی اینها هستن:
  • عدم امکان اقامه دعوی علیه ظهرنویسان: اگه چند نفر پشت سفته رو امضا کردن (ظهرنویس)، در حالت عادی همه اونها در کنار صادرکننده سفته، در قبال مبلغ سفته مسئولیت دارن. اما اگه واخواست نکنی، دیگه نمیتونی از ظهرنویس ها مطالبه کنی و فقط میتونی از صادرکننده سفته شکایت کنی.
  • درخواست تأمین خواسته بدون سپردن خسارت احتمالی: یکی از قدرت های سفته واخواست شده اینه که میتونی از دادگاه بخوای که قبل از صدور حکم، اموال بدهکار رو توقیف کنه تا نتونه اونها رو جابجا کنه یا بفروشه. این کار رو میتونی بدون اینکه مبلغی به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری بریزی، انجام بدی. اما اگه سفته واخواست نشده باشه، برای توقیف اموال قبل از حکم، باید یک مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به دادگاه بسپری که گاهی اوقات میتونه تا ۱۰ الی ۲۰ درصد مبلغ سفته باشه!
  • محاسبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ واخواست: اگه سفته واخواست بشه، خسارت دیرکرد پرداخت (خسارت تأخیر تأدیه) از همون تاریخ واخواست محاسبه میشه. ولی اگه واخواست نشه، از تاریخ اقامه دعوی (یعنی زمانی که دادخواست رو ثبت کردی) محاسبه میشه که خب یه ضرر مالی به حساب میاد.

یادت باشه، واخواست سفته مثل یه کارت برنده عمل می کنه که مزایای قانونی زیادی رو برات به ارمغان میاره. از دست دادن مهلت ۱۰ روزه واخواست، میتونه حسابی کار رو سخت و پرهزینه کنه.

واخواست سفته های عندالمطالبه یا بدون تاریخ سررسید

گاهی اوقات روی سفته تاریخ سررسید مشخصی نیست و به جاش کلمه عندالمطالبه یا به محض رؤیت نوشته شده، یا کلاً تاریخ سررسید خالیه. در این حالت، سفته هر زمان که شما بخوای، قابل پرداخت میشه. یعنی میتونی هر وقت خواستی سفته رو به صادرکننده نشون بدی و درخواست پرداخت کنی. مهلت واخواست این سفته ها هم از زمانی شروع میشه که شما سفته رو به صادرکننده نشون دادی و اون از پرداختش امتناع کرده. اینجا هم باید حداکثر ظرف ۱۰ روز از تاریخ ارائه سفته و امتناع از پرداخت، برای واخواستش اقدام کنی.

شرایط لازم برای اینکه سفته رو بذاریم اجرا

خب، حالا که فهمیدیم تنها راهش دادگاهه و واخواست چقدر مهمه، بریم سراغ اینکه اصلاً چه سفته ای رو میشه به اجرا گذاشت و چه شرایطی لازمه. تصور کن یه سفته توی دستته، باید چه چیزایی رو داشته باشه که بتونی از طریق قانون پیگیرش بشی؟

• واخواست سفته در مهلت قانونی (اگه میخوای از مزایای تجاریش استفاده کنی): همونطور که گفتیم، برای اینکه سفته شما یه سند تجاری بمونه و بتونی از همه مزایاش استفاده کنی (مثل توقیف اموال بدون وثیقه و مطالبه از ظهرنویسان)، باید حتماً ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید، واخواست شده باشه. البته اگه واخواست هم نکردی، باز هم میتونی از طریق دادگاه پیگیری کنی، اما دیگه اون مزایای خاص رو نداره و مثل یه سند عادی میشه.
• مهلت یک ساله برای اقامه دعوی (بعد از واخواست): فرض کن سفته ات رو به موقع واخواست کردی. حالا از تاریخ واخواست، یک سال فرصت داری تا دادخواست مطالبه وجه سفته رو به دادگاه ارائه بدی. اگه توی این یک سال اقدام نکنی، بازم میتونی از طریق دادگاه پیگیری کنی، اما دیگه نمیتونی از ظهرنویسان (کسانی که پشت سفته رو امضا کردن) مطالبه کنی و فقط صادرکننده مسئول پرداخت میشه.
• امضا یا مهر صادرکننده: این بدیهیه! سفته بدون امضا یا مهر صادرکننده، هیچ اعتباری نداره. این امضا یا مهر نشون میده که صادرکننده مسئولیت پرداخت مبلغ رو قبول کرده.
• درج مبلغ و تاریخ صدور: روی سفته حتماً باید مبلغی که قراره پرداخت بشه (هم به عدد و هم به حروف) و تاریخ دقیق صدور سفته مشخص شده باشه.
• نام گیرنده یا قید حواله کرد: سفته باید به اسم یه نفر خاص (گیرنده) صادر شده باشه یا اینکه عبارت در وجه حامل یا حواله کرد روش درج شده باشه. اگه نه اسمی روش نوشته شده و نه این عبارت ها، سفته اصطلاحاً بدون نام محسوب میشه.
  • سفته سفید امضا: این سفته ها فقط امضای صادرکننده رو دارن و بقیه قسمت ها (مثل مبلغ، تاریخ سررسید، نام گیرنده) خالیه. قانون دست دارنده رو برای تکمیل این قسمت ها باز گذاشته. البته بعد از تکمیل، باید به قواعد مربوط به همون سفته تکمیل شده عمل کرد.
  • سفته بدون تاریخ سررسید (عندالمطالبه): همونطور که قبلاً گفتیم، اگه تاریخ سررسید روی سفته قید نشده باشه یا عندالمطالبه باشه، هر وقت دارنده سفته رو به صادرکننده نشون بده، باید پرداخت بشه. مهلت واخواست این نوع سفته هم از تاریخ ارائه و امتناع از پرداخت محاسبه میشه.
  • سفته در وجه حامل یا بدون نام: اگه نام گیرنده مشخص نباشه یا عبارت در وجه حامل نوشته شده باشه، هر کسی که سفته رو دستش داره، میتونه پولش رو مطالبه کنه.

مراحل گام به گام به اجرا گذاشتن سفته در دادگاه

حالا که با شرایط و مفهوم واخواست آشنا شدی، وقتشه بریم سر اصل مطلب: چطور باید گام به گام سفته رو از طریق دادگاه به اجرا بذاری؟ این مراحل رو با دقت دنبال کن:

گام اول: ثبت نام توی سامانه ثنا

قبل از هر اقدامی، باید در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) ثبت نام کنی. تمام اطلاع رسانی ها، ابلاغیه ها و پیام های دادگاه از طریق این سامانه انجام میشه و بدون اون عملاً نمیتونی هیچ پرونده ای رو توی دادگستری پیگیری کنی. برای ثبت نام میتونی به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنی یا اگه قبلاً ثبت نام کردی، فقط کافیه مطمئن باشی که اطلاعاتت به روزه.

گام دوم: تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه وجه سفته

این گام قلب ماجراست و باید با دقت انجام بشه.

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با مدارک لازم (که جلوتر میگم) به یکی از این دفاتر مراجعه می کنی. این دفاتر کار تنظیم و ثبت دادخواست رو برات انجام میدن و خیلی راحت تر از اینه که خودت بخوای فرم ها رو پر کنی. البته اگه خودت آشنایی داری، میتونی از طریق سایت های مربوطه هم دادخواست رو ثبت اولیه کنی.
2. نکات مهم در تنظیم دادخواست:
   • ذکر مبلغ سفته: مبلغ دقیق سفته رو باید توی دادخواست ذکر کنی.
   • خواسته: مطالبه وجه سفته به عنوان خواسته اصلی تو مشخص میشه.
   • خسارات: میتونی مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (جریمه دیرکرد پرداخت)، هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (اگه وکیل داری) رو هم توی دادخواستت قید کنی.
   • مشخصات دقیق: مشخصات کامل خودت (خواهان) و صادرکننده سفته (خوانده) رو با جزئیات وارد کنی.
3. مدارک لازم برای دادخواست:
   • اصل و کپی سفته: حتماً اصل سفته رو با خودت ببر و یه کپی برابر اصل شده هم ازش بگیر.
   • واخواست نامه (در صورت وجود): اگه سفته رو واخواست کردی، اصل و کپی واخواست نامه رو هم باید ضمیمه دادخواست کنی. این خیلی مهمه!
   • مدارک شناسایی: کپی کارت ملی و شناسنامه خودت.
   • وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل): اگه وکیل داری، وکالت نامه وکیل رو هم باید ضمیمه کنی.

گام سوم: تعیین کنیم کجا رسیدگی میشه؟ (شورای حل اختلاف یا دادگاه)

مرجعی که قراره به پرونده شما رسیدگی کنه، به مبلغ سفته بستگی داره:

• صلاحیت شورای حل اختلاف: اگه مبلغ سفته تا ۲۰ میلیون تومان باشه، پرونده شما میره به شورای حل اختلاف. رسیدگی توی شورا معمولاً سریع تر و غیررسمی تره.
• صلاحیت دادگاه حقوقی: اگه مبلغ سفته بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشه، پرونده به دادگاه حقوقی ارجاع میشه. رسیدگی در دادگاه ها ممکنه زمان برتر باشه و نیاز به دقت بیشتری داره.

گام چهارم: رسیدگی توی دادگاه و گرفتن حکم

بعد از اینکه دادخواستت ثبت شد و به مرجع صالح (شورا یا دادگاه) فرستاده شد، مراحل دادرسی شروع میشه:

1. مراحل دادرسی: دادگاه جلساتی رو برای بررسی پرونده تشکیل میده. ممکنه نیاز به ارائه توضیحات بیشتر، یا احضار صادرکننده سفته (خوانده) برای دفاع از خودش باشه. در این مرحله، قاضی مدارک و شواهد رو بررسی میکنه.
2. امکان درخواست تأمین خواسته: یکی از بهترین کارهایی که میتونی توی این مرحله انجام بدی، درخواست تأمین خواسته ست. این یعنی قبل از اینکه حکم نهایی صادر بشه، از دادگاه میخوای که اموال بدهکار رو توقیف کنه.
   • اگه سفته ات واخواست شده باشه، میتونی بدون سپردن هیچ وثیقه ای، درخواست توقیف اموال (تأمین خواسته) رو بدی.
   • اما اگه سفته واخواست نشده باشه، برای تأمین خواسته باید یه مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی (معمولاً حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد مبلغ سفته) به حساب دادگستری واریز کنی.

   درخواست تأمین خواسته میتونه جلوی خیلی از کلاهبرداری ها و جابجایی اموال رو بگیره و مطمئن بشی که بعد از صدور حکم، دستت خالی نمیمونه. قاضی در صورت تأیید، دستور توقیف اموال رو صادر میکنه و اون اموال تا زمان تعیین تکلیف نهایی، توقیف میشن.

3. صدور حکم: اگه دادگاه احراز کنه که صادرکننده سفته واقعاً بدهکاره و مدارک شما کامله، حکم به نفع شما صادر میشه و صادرکننده رو به پرداخت مبلغ سفته، خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی محکوم میکنه. این حکم ممکنه قابل اعتراض باشه (مثلاً توی دادگاه تجدیدنظر)، و بعد از اینکه مراحل اعتراض تموم شد و حکم قطعی شد، میشه اون رو به اجرا گذاشت.

گام پنجم: اجرای حکم و گرفتن پول سفته

تبریک میگم! اگه به این مرحله رسیدی، یعنی حکم به نفع شما قطعی شده و حالا نوبت گرفتن پوله.

1. ارجاع پرونده به واحد اجرای احکام: بعد از قطعی شدن حکم، باید درخواست اجرای حکم رو بدی و پرونده از دادگاه به واحد اجرای احکام دادگستری ارجاع میشه. کار واحد اجرای احکام، عملی کردن حکم دادگاهه.
2. مهلت ۳۰ روزه برای پرداخت یا ارائه دادخواست اعسار: واحد اجرا، به بدهکار (محکوم علیه) یه مهلت ۳۰ روزه میده که مبلغ حکم رو پرداخت کنه. اگه توی این ۳۰ روز پرداخت نکنه، میتونه دادخواست اعسار (یعنی اعلام ناتوانی در پرداخت یکجای بدهی) بده.
3. توقیف اموال بدهکار: اگه بدهکار توی مهلت ۳۰ روزه پول رو پرداخت نکنه و دادخواست اعسار هم نده (یا دادخواست اعسارش رد بشه)، میتونی درخواست توقیف اموالش رو بدی. اینجا میتونی لیستی از اموال بدهکار (مثل حساب بانکی، ماشین، ملک، سهام و…) رو به واحد اجرا معرفی کنی تا توقیف بشن و از طریق فروش اونها، پول سفته ات رو بگیری. البته یادت باشه که یه سری اموال مثل لوازم ضروری زندگی جزو مستثنیات دین هستن و قابل توقیف نیستن.
4. درخواست حکم جلب بدهکار: اگه بدهکار هیچ مالی برای توقیف نداشته باشه و یا دادخواست اعسارش پذیرفته شده ولی اقساطش رو پرداخت نکنه، میتونی از دادگاه درخواست حکم جلبش رو بکنی. این حکم جلب فقط برای بازداشت و مجبور کردن بدهکار به پرداخت یا ارائه راه حل برای پرداخت بدهی هست و جنبه کیفری نداره (یعنی سفته، جرم نیست که بابتش زندان بکشه، بلکه به خاطر بدهی ممکنه جلب بشه).

نکته های مهم و حالت های خاص توی به اجرا گذاشتن سفته

غیر از مراحل اصلی که گفتیم، یه سری جزئیات و شرایط خاص هم وجود داره که دونستن شون میتونه خیلی به دردت بخوره. پس این نکته ها رو هم حواست باشه.

سفته بدون نام (در وجه حامل): چطور پولش رو بگیریم؟

گاهی اوقات روی سفته، اسم گیرنده یا طلبکار نوشته نمیشه و یا عبارت در وجه حامل قید شده. این یعنی هر کسی که سفته رو دستش داره، میتونه صاحب اون باشه و پولش رو مطالبه کنه. اگه سفته ای دستت داری که نام گیرنده توش نیست، میتونی خودت اسم خودت رو به عنوان گیرنده بنویسی و بعدش برای وصول وجه اقدام کنی. این سفته ها هم دقیقاً مثل سفته های عادی، نیاز به واخواست (در صورت تمایل به استفاده از مزایای تجاری) و سپس طرح دعوی در دادگاه حقوقی دارن.

سفته بدون تاریخ سررسید (عندالمطالبه): کی و چطور مطالبه کنیم؟

سفته ای که تاریخ سررسید نداره یا روش نوشته عندالمطالبه، یعنی هر وقت دارنده سفته اون رو به صادرکننده نشون بده، صادرکننده باید وجه رو پرداخت کنه. اینجا دیگه تاریخ خاصی برای سررسید نیست. برای به اجرا گذاشتن این نوع سفته، باید اول سفته رو به صادرکننده نشون بدی و درخواست پرداخت کنی. اگه پرداخت نکرد، از همون تاریخ امتناع از پرداخت، مهلت ۱۰ روزه واخواست شروع میشه. بعد از واخواست (اگه بخوای)، میتونی برای مطالبه وجه به دادگاه بری.

سفته تاریخ گذشته (وقتی واخواست نکردیم): پیگیریش ممکنه؟

اگه مهلت ۱۰ روزه واخواست سفته رو از دست دادی، سفته شما از حالت سند تجاری خارج میشه و تبدیل به یک سند عادی میشه. اما این به این معنی نیست که دیگه نمیتونی پولت رو بگیری! میتونی باز هم از طریق دادگاه حقوقی، با ارائه دادخواست مطالبه وجه (نه مطالبه وجه سفته با مزایای تجاری)، پیگیر حقت بشی. فقط یادت باشه که توی این حالت، دیگه نمیتونی از ظهرنویسان مطالبه کنی و برای توقیف اموال بدهکار (تأمین خواسته قبل از حکم)، باید وثیقه بذاری.

سفته ضمانت (مثلاً برای حسن انجام کار): تفاوت های احتمالی توی پیگیریش چیه؟

سفته ضمانت معمولاً برای این صادر میشه که فردی تعهدی رو انجام بده یا خسارتی رو جبران کنه. مثلاً کارفرما از کارمندش سفته حسن انجام کار میگیره. نحوه به اجرا گذاشتن سفته ضمانت کمی فرق داره. شما نمیتونی همینطوری سفته ضمانت رو به اجرا بذاری. اول باید ثابت کنی که تعهدی که سفته بابتش صادر شده، نقض شده یا خسارتی وارد شده. مثلاً اگه سفته حسن انجام کاره، باید ثابت کنی که کارمند بدعهدی کرده یا کاری رو درست انجام نداده و بهت ضرر زده. بعد از اثبات این موضوع، میتونی از طریق دادگاه برای مطالبه وجه سفته اقدام کنی. اینجا هم واخواست (اگه میخوای مزایای تجاری رو داشته باشی) و بعد دادخواست حقوقی لازمه.

هزینه های اجرا گذاشتن سفته چقدره؟

یکی از سوالات مهم، بحث هزینه هاست. برای به اجرا گذاشتن سفته، باید یه سری هزینه ها رو متحمل بشی:

• هزینه واخواست: این هزینه برای ثبت واخواست نامه ست و مبلغ ثابتی نیست و ممکنه تغییر کنه.
• هزینه دادرسی: این مهمترین هزینه ست و بر اساس مبلغ سفته (خواسته) محاسبه میشه. معمولاً حدود 3.5 درصد از کل مبلغ سفته رو باید به عنوان هزینه دادرسی بپردازی.
• حق الوکاله وکیل: اگه وکیل بگیری، باید حق الوکاله اون رو هم پرداخت کنی که بسته به توافق شما و وکیل متفاوته.
• هزینه های جانبی: مثل هزینه کپی برابر اصل مدارک، هزینه کارشناسی (اگه لازم بشه) و…

اگه توان مالی پرداخت یکجای هزینه های دادرسی رو نداری، میتونی همزمان با دادخواست اصلی، دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی هم بدی. اگه دادگاه اعسار شما رو بپذیره، لازم نیست هزینه ها رو همین اول بپردازی و بعداً (مثلاً در صورت برنده شدن و وصول وجه) میتونی اونها رو پرداخت کنی.

چقدر طول می کشه تا پول سفته رو بگیریم؟ (مدت زمان وصول سفته)

مدت زمان به اجرا گذاشتن سفته و گرفتن پولش، به عوامل مختلفی بستگی داره و نمیشه یه زمان دقیق براش گفت. این عوامل شامل:

• مبلغ سفته: اگه مبلغ کمتر باشه (در صلاحیت شورا)، معمولاً سریع تر پیش میره.
• پیچیدگی پرونده: اگه پرونده پیچیدگی خاصی نداشته باشه و بدهکار هم اعتراضی نکنه، سریع تر به نتیجه میرسی.
• میزان شلوغی دادگاه یا شورا: حجم کاری مراجع قضایی هم تاثیرگذاره.
• وجود اموال از بدهکار: اگه بدهکار اموال مشخصی برای توقیف داشته باشه، وصول وجه راحت تر و سریع تره.
• همکاری طرفین: اگه صادرکننده سفته همکاری کنه یا سازش بشه، خب زودتر به پولت میرسی.

به طور کلی، از زمان ثبت دادخواست تا گرفتن پول، میتونه بین چند ماه تا حتی بیشتر از یک سال طول بکشه. برای همین، تأکید میشه که از همون اول با دقت و با کمک یه متخصص حقوقی اقدام کنی تا زمان کمتری هدر بره.

پرداخت قسطی سفته: میشه قسطی پرداخت کرد؟ (درخواست اعسار)

اگه صادرکننده سفته توانایی پرداخت یکجای مبلغ سفته رو نداشته باشه، میتونه بعد از صدور حکم به محکومیتش، دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به بده. اگه دادگاه اعسار اون رو بپذیره، بدهی به صورت اقساطی برای اون تعیین میشه. این اقساط باید طبق حکم دادگاه پرداخت بشن. البته اگه بدهکار اقساط رو پرداخت نکنه، باز هم میتونی درخواست جلبش رو بدی.

آیا سفته زندان داره؟ (حکم جلب سفته)

یکی از سوالات رایج اینه که آیا سفته زندانی داره؟ باید بگم که صدور سفته و عدم پرداخت اون، یک جرم کیفری محسوب نمیشه. یعنی مثل بعضی از موارد چک، بابت سفته نمیشه شکایت کیفری کرد که صادرکننده بره زندان. سفته یک سند حقوقی و تجاریه. اما اگه صادرکننده سفته بعد از صدور حکم قطعی دادگاه، بدهی اش رو پرداخت نکنه و هیچ مالی هم برای توقیف نداشته باشه و یا دادخواست اعسار نده (یا دادخواست اعسارش رد بشه) و یا اقساط اعسار رو پرداخت نکنه، در اون صورت شما میتونی درخواست حکم جلب اون رو از دادگاه بگیری. این جلب، صرفاً برای مجبور کردن بدهکار به ادای دینه و جنبه کیفری نداره. یعنی بعد از پرداخت یا ارائه راه حل، آزاد میشه.

پس خیالت راحت باشه که کسی بابت خود سفته زندانی نمیشه، اما ممکنه به خاطر بدهی و عدم همکاری برای پرداخت، جلب بشه.

مسئولیت ظهرنویس ها در سفته چیه؟

ظهرنویس کسیه که پشت سفته رو امضا می کنه تا سفته رو به نفر بعدی منتقل کنه یا ضامن پرداخت بشه. اگه سفته به موقع واخواست شده باشه، هم صادرکننده و هم تمام ظهرنویس ها در قبال پرداخت وجه سفته به دارنده، مسئولیت تضامنی دارن. یعنی شما میتونی از هر کدومشون (یا همهشون با هم) کل مبلغ سفته رو مطالبه کنی. اما اگه سفته واخواست نشه، دیگه نمیتونی از ظهرنویس ها مطالبه کنی و فقط صادرکننده مسئول پرداخت میشه. این هم یکی از مهمترین مزایای واخواست کردن سفته هست.

یه نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته

برای اینکه بهتر متوجه بشی، اینجا یه نمونه ساده از متن دادخواست مطالبه وجه سفته رو برات میارم. البته این فقط یه نمونه ست و حتماً برای تنظیم دقیق دادخواست، از دفاتر خدمات قضایی یا یه وکیل کمک بگیر.

خواهان: (نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل شما)
خوانده: (نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل صادرکننده سفته)
وکیل: (در صورت داشتن وکیل، مشخصات وکیل)

تعیین خواسته و بهای آن:
تقاضای صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ (مبلغ سفته به عدد و حروف) ریال بابت (تعداد) فقره سفته به شماره های (شماره سفته ها) به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید/واخواست تا زمان پرداخت کامل وجه، و همچنین پرداخت کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل.

دلایل و منضمات:
۱. اصل و کپی برابر اصل شده (تعداد) فقره سفته به شماره های مذکور.
۲. اصل و کپی برابر اصل شده (تعداد) فقره واخواست نامه (در صورت واخواست).
۳. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
۴. وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل).

ریاست محترم دادگاه/شورای حل اختلاف (نام شهرستان)

با سلام و احترام؛
احتراماً به استحضار می رساند:
خوانده محترم فوق الذکر، به موجب (تعداد) فقره سفته به شماره های (شماره سفته ها) و تاریخ سررسید (تاریخ سررسید یا عندالمطالبه) متعهد و مدیون به پرداخت مبلغ (مبلغ سفته به عدد و حروف) ریال در وجه اینجانب (نام خواهان) گردیده است.
متأسفانه علی رغم مراجعات مکرر و انقضای سررسید سفته/سفته ها، تاکنون هیچ اقدامی از سوی خوانده محترم جهت پرداخت وجه سفته صورت نگرفته است. (در صورت واخواست: لازم به ذکر است که سفته/سفته های مذکور در مهلت قانونی واخواست گردیده است.)
لذا با تقدیم این دادخواست و مستنداً به سفته/سفته های فوق الذکر و قانون تجارت، صدور حکم شایسته مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ سفته/سفته ها، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید/واخواست لغایت زمان پرداخت کامل وجه، و کلیه خسارات دادرسی از جمله هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل، مورد استدعاست.
با تشکر و احترام
(امضا و تاریخ)

جمع بندی

خب، تا اینجا با هم سفر کردیم و دیدیم که نحوه به اجرا گذاشتن سفته، یه مسیر قانونیه که باید مرحله به مرحله و با دقت طی بشه. برخلاف چک که میشه از چند طریق اقدام کرد، برای سفته فقط راه دادگاه حقوقی پیش روی ماست. توی این مسیر، واخواست به موقع سفته توی مهلت ۱۰ روزه بعد از سررسید، مثل یه برگ برنده عمل می کنه و مزایای مهمی رو براتون به ارمغان میاره؛ از توقیف اموال بدهکار بدون وثیقه تا امکان مطالبه از ظهرنویسان.

اگه سفته ای دستت داری که پولش پرداخت نشده، مهمترین نکته اینه که وقت رو تلف نکنی. عجله برای واخواست و سپس ثبت دادخواست در سامانه ثنا و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، میتونه خیلی توی سرعت و نتیجه پرونده ات تاثیر بذاره. چه سفته ات بدون تاریخ باشه، چه سفید امضا یا ضمانت، هر کدوم مسیر خاص خودش رو داره که با دونستن قوانینش میتونی بهتر حقت رو پیگیری کنی. یادت باشه، حتی اگه صادرکننده سفته نتونه پول رو یکجا بده، امکان قسط بندی (اعسار) وجود داره و جلب هم فقط در صورت عدم همکاری برای پرداخت دین اتفاق میفته، نه به خاطر خود سفته.

پیشنهاد آخر و مهمتر از همه اینه که اگه توی این مسیر پیچیدگی یا ابهامی برات پیش اومد، حتماً از مشاوره یه وکیل یا متخصص حقوقی کمک بگیری. اونا میتونن با توجه به شرایط خاص پرونده شما، بهترین راهنمایی ها رو بکنن و کمکت کنن تا با کمترین دردسر و تو سریع ترین زمان ممکن، به حقت برسی و پول سفته ات رو وصول کنی.