جرم اخاذی درجه چند است؟

جرم اخاذی بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم – تعزیرات) یک جرم تعزیری درجه ۷ محسوب می شود. شاید خیلی از ما وقتی کلمه اخاذی به گوشمان می خورد، یاد فیلم ها و داستان های جنایی بیفتیم، اما واقعیت اینه که اخاذی یک جرم جدیه که می تونه آرامش و امنیت هر کسی رو به خطر بندازه.

در دنیای امروز که روابط پیچیده شده و اطلاعات شخصی ما بیشتر در دسترس بقیه است، شناخت دقیق ابعاد حقوقی جرمی مثل اخاذی و مجازات هایی که داره، حسابی به درد می خوره. این روزها ممکنه جاهای مختلفی بخونید که این جرم درجه ۶ یا ۷ هست و خب این تفاوت آدم رو حسابی گیج می کنه. ما اینجا قصد داریم این ابهام رو کاملاً برطرف کنیم و با استناد به قانون، به شما بگیم که واقعاً جرم اخاذی درجه چند است و چی میشه که بعضی ها فکر می کنند درجه اش فرق داره. پس تا آخرش با ما باشید تا همه چیز رو شفاف و خودمونی براتون توضیح بدیم.

۱. تعریف جامع جرم اخاذی و تفاوت آن با تهدید صرف

قبل از اینکه وارد جزئیات و درجه بندی جرم بشیم، اول باید ببینیم اصلاً اخاذی چیه و چه فرقی با یه تهدید ساده داره. این تمایز خیلی مهمه چون سرنوشت پرونده و مجازات هاش حسابی به همین فرق بستگی داره.

۱.۱. اخاذی چیست؟ (نگاه حقوقی و عرفی)

بذارید راحت بهتون بگم، در زبان عامیانه و عرف جامعه، اخاذی همون زورگیری یا باج گیری خودمونه. یعنی چی؟ یعنی یکی با تهدید، زور یا ترسوندن، از شما پول، مال یا انجام یه کاری رو بخواد که شما راضی بهش نیستید. تصور کنید یکی بهتون بگه اگه فلان کار رو نکنی، یا فلان پول رو ندی، اون سری که ازت دارم رو پخش می کنم یا به عزیزانت آسیب می زنم. این میشه اخاذی.

اما از نظر حقوقی داستان یه کم دقیق تره. توی قانون مجازات اسلامی، ما ماده قانونی مستقیمی با عنوان جرم اخاذی نداریم. این جرم معمولاً ذیل عنوان کلی تهدید و به خصوص ماده ۶۶۹ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) بررسی میشه. ماده ۶۶۹ میگه: «هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا هفتاد و چهار ضربه یا حبس از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.»

همونطور که می بینید، قانونگذار خیلی هوشمندانه همه انواع تهدید رو پوشش داده. از تهدید جانی و مالی گرفته تا تهدید به آبروریزی و افشای اسرار. نکته مهم اینجاست که اخاذی یعنی تهدید کردن کسی برای اینکه به زور ازش یه چیزی بگیریم یا مجبورش کنیم کاری رو بکنه یا نکنه.

۱.۲. تمایز کلیدی: اخاذی در مقابل تهدید صرف

خب، حالا که معنی اخاذی رو فهمیدیم، شاید این سوال پیش بیاد که پس فرقش با یه تهدید معمولی چیه؟ فرقش دقیقاً تو اون «تقاضا» یا «مطالبه» است. اجازه بدید واضح تر بگم:

• تهدید صرف: فرض کنید یکی به شما بگه اگه پاتو از این محله کج بذاری، بلایی سرت میارم. اینجا فقط ترسوندن و ارعاب وجود داره، بدون اینکه طرف مقابل در ازای این تهدید، چیزی از شما بخواد یا ازتون درخواستی داشته باشه.
• اخاذی: حالا اگه همون نفر بگه اگه این ۱۰ میلیون تومن رو ندی، بلایی سرت میارم یا اگه فلان سند رو امضا نکنی، اون عکس های خصوصیت رو پخش می کنم. اینجا پای یه «تقاضا» به میون میاد. یعنی تهدید به اضافه یه خواسته مشخص. این خواسته می تونه پول، مال، انجام یه کار، یا حتی انجام ندادن یه کار باشه.

این تقاضا همون عنصریه که تهدید رو تبدیل به اخاذی می کنه و تشخیص این موضوع در پرونده های حقوقی خیلی مهمه. چون این تمایز باعث میشه که ما دقیقاً بفهمیم با چه جرمی طرف هستیم و مجازاتش چی میتونه باشه.

۲. عناصر تشکیل دهنده جرم اخاذی (بر اساس ماده ۶۶۹ قانون تعزیرات)

توی حقوق، برای اینکه بگیم یه جرمی واقعاً اتفاق افتاده، باید سه تا رکن یا عنصر اصلی وجود داشته باشه. اگه حتی یکی از اینا نباشه، دیگه نمیشه اسم اون کار رو جرم گذاشت. اخاذی هم از این قاعده مستثنا نیست و برای اثباتش باید عناصر قانونی، مادی و معنوی اون کاملاً ثابت بشه.

۲.۱. عنصر قانونی

عنصر قانونی یعنی اینکه اون کاری که انجام شده، حتماً باید تو یه قانون به عنوان جرم شناخته شده باشه و برای اون مجازاتی تعیین شده باشه. اگه قانونی نباشه، جرمی هم وجود نداره. برای اخاذی، همونطور که قبل تر گفتیم، ماده ۶۶۹ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) عنصر قانونی رو تشکیل میده. این ماده دقیقاً مشخص می کنه که چه رفتارهایی مجازات داره:

«هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا هفتاد و چهار ضربه یا حبس از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.»

بیایید این ماده رو یه کم بیشتر باز کنیم:

• «به هر نحو»: این عبارت خیلی مهمه! یعنی متهم می تونه از هر روشی برای تهدید استفاده کنه. فرقی نمی کنه تهدیدش شفاهی باشه، کتبی، از طریق پیامک، شبکه های اجتماعی (مثل واتساپ یا تلگرام)، ایمیل، یا حتی با اشاره و زبان بدن. حتی اگه با سلاح سرد یا گرم هم باشه، باز هم شامل همین ماده میشه. این نشون میده قانونگذار چقدر جامع به موضوع نگاه کرده.
• انواع ضررهای مورد تهدید:
  • جانی (نفسی): تهدید به قتل، زخمی کردن، یا هر آسیبی که به سلامت و زندگی فرد وارد بشه.
  • شرفی (حیثیتی): تهدید به آبروریزی، هتک حیثیت، پخش شایعات دروغ، یا هر کاری که وجهه و اعتبار فرد رو خراب کنه.
  • مالی: تهدید به از بین بردن اموال، سرقت، یا هر ضرر مالی دیگه به خود فرد یا بستگانش.
  • افشای سر: تهدید به فاش کردن رازهای شخصی یا خانوادگی خود فرد یا اقوامش. این راز می تونه هر چیزی باشه که فاش شدنش برای فرد دردسرساز یا شرم آور باشه.

پس عنصر قانونی میگه که اخاذی همون تهدیده که قانون برای مجازاتش ماده ای داره، و البته با یه تفاوت اساسی که تو بخش بعدی توضیح میدیم.

۲.۲. عنصر مادی

عنصر مادی یعنی اون کاری که مجرم انجام داده و ما می تونیم اونو ببینیم یا اثباتش کنیم. تو جرم اخاذی، این عنصر دو تا بخش اصلی داره:

• رفتار مجرمانه:
  • اول از همه، باید «تهدید» انجام شده باشه. یعنی طرف مقابل رو ترسونده باشه.
  • دوم، و اینجاست که اخاذی از تهدید صرف جدا میشه، باید یه «تقاضا» یا «مطالبه» هم در کار باشه. یعنی تهدیدکننده، در ازای اون تهدید، از شما پول، مال، انجام یه کار، یا ترک یه کار رو خواسته باشه. اگه این تقاضا نباشه، ممکنه جرم تهدید صرف باشه، اما اخاذی نیست.
• عدم لزوم تحقق نتیجه (جرم مطلق):

  این نکته خیلی مهمه و خیلی ها رو ممکنه به اشتباه بندازه. اخاذی یه جرم «مطلق» محسوب میشه. یعنی چی؟ یعنی برای اینکه جرم اخاذی محقق بشه، لازم نیست که حتماً تهدیدشونده اون پول رو داده باشه، یا اون کاری که مجرم خواسته رو انجام داده باشه. همین که تهدید همراه با مطالبه انجام بشه، جرم محقق شده و مجرم قابل مجازاته. حتی اگه شما زیر بار نرید و پولی بهش ندید، باز هم اون فرد عمل اخاذی رو انجام داده و جرمش ثابت میشه. این یعنی قانونگذار نمی خواد صبر کنه تا ضرر واقعی به شما برسه، همین که قصد و عمل تهدیدآمیز با مطالبه انجام بشه، برای مجازات کافیه.

۲.۳. عنصر معنوی (قصد مجرمانه)

عنصر معنوی یا همون «سوءنیت» یعنی مجرم باید با اراده و قصد و نیت بد، اون کار رو انجام داده باشه. تو اخاذی، سوءنیت هم دو بخش داره:

• سوءنیت عام (قصد انجام عمل): یعنی فرد با آگاهی و اراده کامل، عمل تهدید رو انجام داده باشه. مثلاً بدونه که حرفی که داره میزنه، یا پیامی که میفرسته، یه جور تهدید محسوب میشه و این کار رو عمداً انجام بده.
• سوءنیت خاص (قصد رسیدن به هدف): یعنی فرد نه تنها عمداً تهدید کرده، بلکه با هدف مشخصی این کار رو کرده؛ هدفش هم این بوده که از طریق اون تهدید، به پول، مال، یا انجام/ترک فعل خاصی برسه. مثلاً عمداً تهدید به افشای راز می کنه چون می خواد در ازاش پول بگیره. این قصد و نیت برای به دست آوردن یه منفعت، همون سوءنیت خاصه.

با جمع شدن این سه عنصر – عنصر قانونی، مادی و معنوی – میشه گفت که جرم اخاذی به صورت کامل شکل گرفته و قابل پیگیریه.

۳. جرم اخاذی درجه چند است؟ (پاسخ نهایی با استناد به قانون)

خب، رسیدیم به مهمترین بخش قضیه که همون درجه بندی جُرمه. همونطور که اول مقاله گفتیم، ممکنه خیلی جاها دیدین که میگن اخاذی درجه ۶ هست، اما بر اساس قانون و تفسیر صحیحش، این جرم درجه ۷ به حساب میاد. بذارید دقیق توضیح بدم چرا و کجا این اشتباه پیش میاد.

۳.۱. تبیین دقیق درجه جرم بر اساس ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی

برای اینکه بفهمیم یه جرمی درجه چند هست، باید به ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی رجوع کنیم. این ماده، مجازات های تعزیری رو بر اساس میزان حبس و جزای نقدی، به هشت درجه تقسیم کرده. هر درجه، سقف و کف مجازات های خاص خودش رو داره.

مجازاتی که ماده ۶۶۹ قانون تعزیرات برای اخاذی (که همون تهدید همراه با مطالبه است) در نظر گرفته، عبارتند از: «حبس از یک ماه تا یک سال یا تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری». حالا اگه این بازه حبس و میزان شلاق رو با جدول طبقه بندی ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی مقایسه کنیم، می بینیم که این مجازات دقیقاً در درجه ۷ قرار می گیره. اجازه بدید یه نگاهی به بخش مربوط به درجه ۷ در جدول بند الف ماده ۱۹ بندازیم:

درجه مجازات تعزیری	حداکثر مجازات حبس	میزان جزای نقدی
درجه ۷	بیش از ۹۱ روز تا ۶ ماه	بیش از ۱۰ میلیون ریال تا ۲۰ میلیون ریال
البته ماده ۶۶۹ خودش شلاق تا ۷۴ ضربه یا حبس ۱ ماه تا ۱ سال رو گفته که در این بازه، حبس ۱ ماه تا ۱ سال دقیقا مطابق با مجازات درجه ۷ است.

همونطور که دیدید، حبس یک ماه تا یک سال، در واقع همون بازه مجازات های تعزیری درجه هفت رو شامل میشه. پس، مجازات اصلی اخاذی که در ماده ۶۶۹ اومده، بدون شک درجه ۷ است.

۳.۲. علت ابهام و سردرگمی (درجه ۶ در مقابل درجه ۷)

حالا شاید بپرسید پس چرا بعضی جاها میگن درجه ۶؟ این سردرگمی معمولاً به چند دلیل اتفاق میفته:

• اشتباه در تفسیر مستقیم ماده: ممکنه بعضی ها ماده ۶۶۹ رو درست با ماده ۱۹ تطبیق ندن یا برداشت اشتباهی از بازه های زمانی حبس داشته باشن.
• خلط با جرایم دیگه: گاهی اخاذی همراه با جرایم دیگه ای انجام میشه که ممکنه مجازات سنگین تری داشته باشن. مثلاً اگه اخاذی با حمل سلاح (سرد یا گرم) انجام بشه، حمل سلاح خودش یک جرم جداگانه است که مجازات مخصوص به خودش رو داره و ممکنه باعث تشدید کلی مجازات یا حتی تغییر درجه جرم در مجموع بشه. یا اگه اخاذی از طریق سامانه های رایانه ای انجام بشه، ممکنه با ماده های قانون جرایم رایانه ای ترکیب بشه که اونجا بازه حبس فرق می کنه (مثلاً تا ۲ سال) و این بازه حبس جدید، اون رو به درجه ۶ می بره.
• توجه به حداکثر مجازات در شرایط خاص: گاهی اوقات مجازات ها ممکنه به خاطر تکرار جرم، یا شرایط خاصی که در قانون تشدید مجازات ها گفته شده، بالاتر بره. مثلاً اگه قانونگذار برای جرمی بیش از یک سال تا دو سال حبس در نظر گرفته باشه، اون دیگه میره تو درجه ۶. اما این برای جرم اخاذی به تنهایی بر اساس ماده ۶۶۹ نیست.

پس مهم اینه که یادمون باشه، مجازات اصلی و پایه جرم اخاذی بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، درجه ۷ است. مگر اینکه شرایط خاص و جرایم دیگری هم همراه باهاش اتفاق افتاده باشه که اون وقت داستان فرق می کنه.

۴. مجازات جرم اخاذی و نهادهای ارفاقی (ماده ۶۶۹)

حالا که درجه جرم رو دقیقاً فهمیدیم، بیایید ببینیم قانونگذار برای کسی که اخاذی می کنه، چه مجازات هایی رو در نظر گرفته و آیا راهی برای تخفیف یا بخشش هم وجود داره یا نه.

۴.۱. مجازات های قانونی

همونطور که در ماده ۶۶۹ قانون تعزیرات اومده، برای جرم اخاذی دو نوع مجازات در نظر گرفته شده:

• حبس تعزیری از یک ماه تا یک سال: این یعنی قاضی می تونه متهم رو از یک ماه تا دوازده ماه به زندان محکوم کنه.
• تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری: یعنی قاضی می تونه تا ۷۴ ضربه شلاق رو برای متهم در نظر بگیره.

یه نکته خیلی مهم اینجاست: بین این دو مجازات، کلمه «یا» اومده. این «یا» یعنی چی؟ یعنی قاضی اختیار داره که فقط یکی از این دو مجازات رو برای متهم تعیین کنه. مثلاً نمی تونه هم بهش حبس بده و هم شلاق. باید یا حبس رو انتخاب کنه یا شلاق رو. این انتخاب هم با توجه به شرایط پرونده، شخصیت مجرم، سوابقش، و میزان تأثیری که جرم روی قربانی گذاشته، توسط قاضی انجام میشه. پس اگه دیدید جایی نوشته هم شلاق و هم حبس، بدونید که این برای ماده ۶۶۹ درست نیست و یکی از اون دو مجازات اعمال میشه.

۴.۲. نهادهای ارفاقی در جرایم درجه ۷

خوبی جرایمی که درجه ۷ هستن اینه که قانونگذار یه سری «نهادهای ارفاقی» رو براشون در نظر گرفته. نهاد ارفاقی یعنی چی؟ یعنی یه سری امکانات و تخفیف ها که قاضی می تونه با رعایت شرایطی خاص، به مجرم بده تا مجازاتش رو سبک تر کنه یا حتی کلاً به تعویق بندازه. این کار با هدف بازپروری و جلوگیری از ورود مجرمین کم خطر به زندان انجام میشه:

• تعلیق اجرای مجازات: تصور کنید کسی به یک سال حبس محکوم شده، اما قاضی می بینه که این فرد سابقه بدی نداره و احتمال تکرار جرمش کمه. میتونه اجرای این حبس رو برای مدتی (مثلاً ۲ تا ۵ سال) به تعلیق دربیاره. اگه تو این مدت فرد هیچ جرم دیگه ای مرتکب نشه و رفتار خوبی داشته باشه، دیگه اون حبس رو نمی کشه. البته شرایطی مثل نداشتن سابقه کیفری موثر برای این کار لازمه.
• تعویق صدور حکم: این حالت حتی از تعلیق هم جلوتره. اینجا قاضی حتی حکم رو هم صادر نمی کنه! یعنی میگه: فعلاً حکم صادر نمی کنم، تو برو برای مدتی (مثلاً ۶ ماه تا ۲ سال) رفتار خوب داشته باش و اگه تو این مدت مرتکب جرمی نشدی، اصلاً حکم رو صادر نمی کنم. این هم معمولاً برای کسانی که سابقه بدی ندارن و جرمشون خیلی سنگین نبوده، اتفاق میفته.
• مجازات های جایگزین حبس: برای جرایم درجه ۷، قاضی این اختیار رو داره که حبس رو به مجازات های سبک تری تبدیل کنه. مثلاً به جای اینکه طرف رو به زندان بفرسته، براش خدمات عمومی رایگان (مثل کمک تو بیمارستان یا نگهداری از فضای سبز) در نظر بگیره، یا بهش جزای نقدی بده، یا دوره های آموزشی خاصی رو براش الزامی کنه. این کار کمک می کنه که فرد از محیط زندان دور بمونه و فرصت اصلاح پیدا کنه.

همه این نهادهای ارفاقی به شرطی اعمال میشن که فرد سابقه کیفری مؤثر نداشته باشه. سابقه کیفری مؤثر یعنی سوابق محکومیت قطعی که تو پرونده فرد ثبت شده و نشون میده که قبلاً هم مرتکب جرایم جدی شده. پس، برای کسانی که بار اولشونه و جرمشون هم خیلی سنگین نیست، امید به استفاده از این تخفیف ها وجود داره.

۵. انواع اخاذی و تشدید مجازات (در صورت وجود شرایط خاص)

با اینکه گفتیم مجازات پایه اخاذی درجه ۷ هست، اما خب این جرم هم مثل خیلی از جرایم دیگه، میتونه در شرایط خاصی مجازات های سنگین تری پیدا کنه. یعنی اگه اخاذی با ابزار خاصی یا در محیط خاصی انجام بشه، ممکنه مجازاتش تشدید بشه و دیگه فقط به ماده ۶۶۹ محدود نشه.

۵.۱. اخاذی با سلاح (سرد یا گرم)

تصور کنید یکی با چاقو یا قمه شما رو تهدید می کنه تا پول بگیره. اینجا دیگه فقط جرم اخاذی نیست! حمل و استفاده از سلاح (چه سرد و چه گرم) خودش یک جرم مجزا در قانون ایران محسوب میشه و مجازات های سنگینی داره. قانونگذار برای حمل و استفاده از سلاح گرم یا سرد، مجازات های حبس و جریمه نقدی جداگانه ای در نظر گرفته. در این شرایط، مجرم به خاطر دو تا جرم مجازات میشه:

1. جرم اخاذی (تهدید همراه با مطالبه) بر اساس ماده ۶۶۹.
2. جرم حمل و استفاده غیرمجاز از سلاح.

نتیجه این میشه که مجموع مجازات ها خیلی بیشتر از یک جرم ساده اخاذی خواهد بود و ممکنه درجه جرم هم به دلیل این ترکیب، فراتر از درجه ۷ بره و حتی به درجه ۶ یا بالاتر هم برسه. پس، اگه کسی با سلاح دست به اخاذی زد، باید بدونه که با مجازات های مضاعف و سنگینی روبرو خواهد شد.

۵.۲. اخاذی رایانه ای (از طریق فضای مجازی)

در عصر دیجیتال، اخاذی هم شکل های جدیدی به خودش گرفته و از طریق فضای مجازی و اینترنت انجام میشه. اخاذی با فیلم یا عکس شخصی، تهدید به افشای اطلاعات خصوصی در شبکه های اجتماعی، یا باج گیری سایبری، همه این ها تحت عنوان اخاذی رایانه ای یا جرایم سایبری قرار می گیرن. برای این نوع اخاذی، قانونگذار در ماده ۶۵ قانون جرایم رایانه ای مجازات های خاصی رو در نظر گرفته که معمولاً شدیدتر از اخاذی عادیه. این ماده میگه:

«هرکس به وسیله سیستم های رایانه ای یا مخابراتی، یا حامل های داده، مرتکب تهدید یا اخاذی شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»

همونطور که می بینید، اینجا بازه حبس تا دو سال هم می تونه باشه. این بازه حبس (بیش از یک سال تا دو سال) باعث میشه که جرم اخاذی رایانه ای، بر اساس ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی، در درجه ۶ قرار بگیره. پس اگه اخاذی تو فضای مجازی اتفاق افتاد، باید بدونیم که داریم در مورد جرمی با درجه ۶ حرف می زنیم که مجازات شدیدتری داره.

۵.۳. اخاذی حیثیتی، مالی یا افشای اسرار

ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، همانطور که قبلاً گفتیم، انواع مختلفی از ضررها رو پوشش میده. فرقی نمی کنه که اخاذی از طریق تهدید به ضررهای مالی باشه، یا حیثیتی (آبروریزی)، یا افشای اسرار شخصی خود فرد یا بستگانش. همه این موارد در مجازات اصلی و پایه تفاوتی ایجاد نمی کنن و ذیل همون ماده ۶۶۹ با مجازات درجه ۷ قرار می گیرن.

یه نکته دیگه هم اینکه، اخاذی از زن یا مرد متاهل یا مجرد، از نظر ماهیت جرم اخاذی، هیچ تفاوتی در مجازات نداره. یعنی قانون در این مورد بین افراد تبعیض قائل نمیشه و مجازات یکسانه. مگر اینکه در کنار اخاذی، جرایم دیگری مثل توهین، افترا، یا تهدید به روابط نامشروع و… هم اتفاق افتاده باشه که اون وقت هر کدوم از این جرایم، مجازات جداگانه خودشون رو خواهند داشت.

۶. شیوه رسیدگی و مراحل قانونی پرونده اخاذی

اگه خدای نکرده درگیر پرونده اخاذی شدید یا کسی از شما اخاذی کرد، دونستن مراحل قانونی و شیوه رسیدگی به پرونده حسابی به کارتون میاد. این اطلاعات بهتون کمک می کنه که با چشم بازتری جلو برید.

۶.۱. مرجع صالح برای رسیدگی

جرم اخاذی چون یک جرم تعزیری درجه ۷ محسوب میشه (مگر در موارد خاص مثل اخاذی رایانه ای که درجه ۶ است)، مرجع صالح برای رسیدگی بهش دادگاه کیفری دو هست. دادگاه کیفری دو دادگاهی است که به جرایم با مجازات های سبک تر رسیدگی می کنه. اگه اخاذی رایانه ای باشه که مجازات شدیدتری داره، باز هم به دلیل بازه مجازات (تا دو سال حبس)، پرونده در صلاحیت دادگاه کیفری دو خواهد بود.

۶.۲. قابل گذشت بودن جرم اخاذی

یکی از مهمترین نکاتی که باید بدونید، اینه که جرم اخاذی (بر اساس ماده ۶۶۹) یک «جرم قابل گذشت» محسوب میشه. یعنی چی؟

در حقوق، ما دو نوع جرم داریم: قابل گذشت و غیر قابل گذشت:

• جرایم غیر قابل گذشت: این جرایم، حتی اگه شاکی خصوصی هم از شکایتش منصرف بشه، دادگاه یا دادسرا باز هم موظفه که به پرونده رسیدگی کنه (مثل قتل یا سرقت مسلحانه).
• جرایم قابل گذشت: اما در جرایم قابل گذشت، پیگیری پرونده فقط و فقط با شکایت شاکی خصوصی شروع میشه. یعنی اگه شما شکایت نکنید، کسی به اون جرم رسیدگی نمی کنه. و مهمتر اینکه، اگه شما (شاکی خصوصی) در هر مرحله ای از دادرسی، از شکایتتون بگذرید و رضایت بدید، پرونده بسته میشه. یعنی اگه هنوز تو مرحله تحقیقات تو دادسرا باشه، «قرار موقوفی تعقیب» صادر میشه و اگه حکم صادر شده باشه و در مرحله اجرا باشه، «قرار موقوفی اجرا» صادر میشه و متهم اگه در زندان باشه، آزاد میشه.

پس، قابل گذشت بودن جرم اخاذی هم یه شمشیر دولبه است؛ هم می تونه به قربانی کمک کنه که اگه خواست، با گرفتن رضایت، پرونده رو ببنده؛ هم می تونه باعث بشه که مجرم به خاطر رضایت شاکی، از مجازات فرار کنه.

۶.۳. مدارک و شواهد لازم برای اثبات اخاذی

اثبات جرم اخاذی می تونه پیچیده باشه، به خصوص اگه مجرم زرنگ باشه و ردی از خودش به جا نذاره. اما نگران نباشید، با جمع آوری دقیق مدارک، میشه شانس موفقیت رو بالا برد. مهمترین مدارک و شواهدی که می تونید برای اثبات اخاذی ارائه بدید، این ها هستن:

• مدارک مکتوب و دیجیتال: این ها از قوی ترین مدارک هستن.
  • پیامک ها، چت های آنلاین: اسکرین شات از مکالمات واتساپ، تلگرام، اینستاگرام، و هر پلتفرم پیام رسان دیگه که حاوی تهدید و مطالبه باشه. حتماً تاریخ و ساعت رو هم تو اسکرین شات مشخص کنید.
  • ایمیل ها: ایمیل هایی که حاوی متن تهدیدآمیز یا درخواست باج هستن.
  • نامه ها و دست نوشته ها: اگه تهدید به صورت کتبی و روی کاغذ انجام شده باشه.
• مدارک صوتی: مکالمات ضبط شده. البته باید حواستون باشه که ضبط مکالمات بدون اجازه طرف مقابل، ممکنه خودش جرم تلقی بشه، اما در برخی موارد قضات برای اثبات حقانیت و کمک به کشف جرم، به این مدارک توجه می کنن. بهتره در این مورد با وکیل مشورت کنید.
• شهادت شهود: اگه کسی شاهد تهدید یا مطالبه ای که از شما شده بوده، باشه، شهادتش می تونه حسابی به پرونده کمک کنه.
• اقرار متهم: اگه خود متهم در نزد بازپرس یا قاضی اقرار کنه که اخاذی کرده، قوی ترین دلیل برای اثبات جُرمه.

نکات مهم در جمع آوری مدارک:
جمع آوری مدارک باید با دقت و هوشمندی انجام بشه. هرچی مدارک شما کامل تر و معتبرتر باشه، شانس موفقیت بیشتره. مثلاً اگه اسکرین شات می گیرید، مطمئن بشید که تاریخ، ساعت و مشخصات فرستنده کاملاً واضحه. اگه از طریق یه پلتفرم آنلاین بوده، بهتره علاوه بر اسکرین شات، کل چت رو هم به صورت فایل پشتیبان (بک آپ) داشته باشید.

۶.۴. نمونه رای اخاذی (با هدف آشنایی ساختاری)

واقعیت اینه که هر رای دادگاه یه سند محرمانه است و ما نمی تونیم اینجا یه نمونه رای واقعی رو براتون بذاریم. اما برای اینکه با ساختار یک رای در پرونده اخاذی آشنا بشید، باید بدونید که یک رای دادگاه معمولاً شامل این بخش هاست:

• شرح وقایع: در این بخش، قاضی به صورت خلاصه توضیح میده که چه اتفاقی افتاده، شاکی چه شکایتی کرده، متهم چه دفاعی داشته و چه مدارکی ارائه شده.
• استنادات قانونی: قاضی در این قسمت، به ماده های قانونی که بر اساس اون ها حکم رو صادر کرده (مثلاً ماده ۶۶۹ قانون تعزیرات و ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی)، اشاره می کنه.
• حکم نهایی: در آخر هم، قاضی حکم خودش رو اعلام می کنه که شامل مجازات متهم (حبس، شلاق، یا هر دو در جرایم دیگر) و سایر موارد مرتبط مثل پرداخت خسارت به شاکی (در صورت مطالبه) میشه.

رای دادگاه معمولاً خیلی رسمی و حقوقی نوشته میشه و فهمیدن همه جزئیاتش برای افراد عادی سخته. به همین دلیله که حضور یک وکیل متخصص تو این مراحل، حیاتیه.

۷. نقش حیاتی وکیل متخصص در پرونده های اخاذی

با اینکه سعی کردیم همه چیز رو ساده و خودمونی براتون توضیح بدیم، اما واقعیت اینه که دنیای حقوق و دادگاه ها پر از پیچیدگی ها و ظرافت هایی هست که فقط یک وکیل متخصص از پسش برمیاد. پرونده های اخاذی هم از این قاعده مستثنی نیستن.

چرا به وکیل نیاز دارید؟

• پیچیدگی های حقوقی و تفاسیر متعدد: گاهی یه کلمه یا یه ویرگول تو قانون می تونه سرنوشت پرونده رو عوض کنه. یه وکیل می دونه چطور باید قانون رو تفسیر کنه و بهترین دفاع رو از شما داشته باشه.
• اهمیت جمع آوری صحیح و قانونی مدارک: همونطور که گفتیم، نحوه جمع آوری مدارک خیلی مهمه. یه وکیل به شما یاد میده چطور مدارک رو جمع کنید که از نظر قانونی معتبر باشن و به ضررتون تموم نشن.
• تنظیم شکواییه و دفاع موثر در دادگاه: نوشتن یه شکواییه درست و حسابی، که همه نکات قانونی توش رعایت شده باشه، کار هر کسی نیست. وکیل می تونه شکواییه رو طوری تنظیم کنه که هیچ نکته ای از قلم نیفته و در دادگاه هم به بهترین شکل از حقوق شما دفاع کنه.
• افزایش چشمگیر شانس موفقیت در پرونده: آمارها نشون میدن کسانی که با وکیل به دادگاه میرن، شانس موفقیتشون خیلی بیشتره. وکیل می تونه با دانش و تجربه اش، مسیر پرونده رو به نفع شما تغییر بده.
• آشنایی با نهادهای ارفاقی و نحوه استفاده از آنها: اگه متهم باشید و بخواید از نهادهای ارفاقی مثل تعلیق یا تعویق حکم استفاده کنید، وکیل می تونه با ارائه دلایل قانع کننده به قاضی، این امکان رو براتون فراهم کنه.

خدمات وکیل کیفری متخصص اخاذی:

یک وکیل کیفری متخصص در زمینه اخاذی، می تونه خدمات مختلفی رو به شما ارائه بده، چه شاکی باشید و چه متهم:

• مشاوره حقوقی تخصصی: قبل از هر اقدامی، شرایط پرونده شما رو بررسی می کنه و بهترین راهکار رو بهتون نشون میده.
• تنظیم شکواییه یا لایحه دفاعیه: مدارک شما رو جمع آوری و شکواییه ای قوی تنظیم می کنه، یا اگه متهم هستید، لایحه دفاعیه ای محکم برای شما می نویسه.
• پیگیری پرونده در تمامی مراحل: از مرحله دادسرا و تحقیقات اولیه گرفته تا دادگاه و حتی مرحله اجرای حکم، پرونده شما رو پیگیری می کنه و نیاز نیست خودتون دوندگی کنید.
• حضور در جلسات دادگاه: به نمایندگی از شما در جلسات دادگاه حاضر میشه و از حقوق شما دفاع می کنه.
• حفاظت از حقوق موکل: تمام تلاشش رو می کنه تا بهترین نتیجه ممکن رو برای شما به دست بیاره.

یادتون باشه که وقتی پای قانون و دادگاه به میون میاد، حتی کوچک ترین اشتباه هم می تونه عواقب سنگینی داشته باشه. پس در مواجهه با جرمی مثل اخاذی، تعلل نکنید و حتماً از مشاوره و کمک یک وکیل متخصص کیفری استفاده کنید.

نتیجه گیری

در این مقاله به صورت مفصل و خودمانی به موضوع مهم جرم اخاذی درجه چند است پرداختیم و سعی کردیم هر ابهامی رو برطرف کنیم. دیدیم که اخاذی، هرچند به صورت مستقیم در قانون با این عنوان نیامده، اما تحت پوشش ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) قرار می گیره.

پاسخ نهایی و قطعی به سوال اصلی این بود: جرم اخاذی بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی یک جرم تعزیری درجه ۷ محسوب میشه. این درجه بندی بر اساس بازه حبس از یک ماه تا یک سال یا مجازات تا هفتاد و چهار ضربه شلاق و تطبیق اون با ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی صورت می گیره. اگه جایی به درجه ۶ اشاره شد، معمولاً به دلیل اشتباه در تفسیر یا خلط اخاذی با جرایم دیگه ای مثل اخاذی رایانه ای (بر اساس قانون جرایم رایانه ای که حبسش تا دو سال میره) یا اخاذی با سلاح هست که مجازاتشون شدیدتره.

همچنین یاد گرفتیم که برای تحقق جرم اخاذی، باید سه عنصر قانونی (ماده ۶۶۹)، مادی (تهدید همراه با مطالبه) و معنوی (سوءنیت عام و خاص) وجود داشته باشه. دیدیم که این جرم قابل گذشته و مرجع رسیدگی به اون دادگاه کیفری دو هست. البته نهادهای ارفاقی مثل تعلیق یا تعویق اجرای مجازات هم می تونه برای مجرمین این جرم، به شرط نداشتن سابقه کیفری موثر، اعمال بشه.

در آخر، با توجه به پیچیدگی های قانونی و اهمیت جمع آوری صحیح مدارک، توصیه اکید می کنیم که اگه خدای نکرده با چنین جرمی مواجه شدید، بدون درنگ و با هوشمندی کامل، مدارک و شواهد رو جمع آوری کنید و در اسرع وقت برای مشاوره و پیگیری پرونده با یک وکیل متخصص کیفری مشورت کنید. آگاهی از حقوقتون، اولین قدم برای دفاع از خودتونه.