ثبت جهانی جشن سده

ثبت جهانی جشن سده در فهرست میراث ناملموس یونسکو، در تاریخ ۱۵ آذر ۱۴۰۲ خورشیدی (۶ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی)، به عنوان بیست وچهارمین میراث مشترک ایران و تاجیکستان، خبری بود که دل هر ایرانی و فارسی زبانی رو شاد کرد. این دستاورد مهم فرهنگی، جایگاه این آیین کهن رو در جهان تثبیت می کنه و به حفظ و معرفی اون کمک زیادی می کنه. جشن سده که ریشه های عمیقی در فرهنگ و تاریخ ما داره، حالا بیشتر از همیشه می تونه در سطح جهانی بدرخشه و اهمیت خودش رو به رخ بکشه. این موفقیت، نه تنها برای ایران و تاجیکستان، که برای تمام دوستداران فرهنگ و تمدن غنی فارسی، یک اتفاق شیرین و غرورآفرینه. با این ثبت جهانی، شعله های جشن سده، حالا جاودانه تر از همیشه، راه خودشون رو در دل تاریخ و حافظه جهانی پیدا می کنن و نویدبخش آینده ای روشن تر برای این سنت دیرینه هستن.

تو این مقاله می خوایم حسابی گپ بزنیم درباره این جشن پر رمز و راز و ببینیم که چطور شد سده، این میراث کهن، تونست اسم خودش رو در لیست جهانی یونسکو ثبت کنه. از ریشه های اسطوره ای و تاریخی اش بگیم تا آیین های امروزی اش، و بعد هم برسیم به اینکه این ثبت جهانی چه اهمیتی برای ما و دنیا داره. پس اگه دلتون می خواد یه سفر هیجان انگیز به دل تاریخ و فرهنگ ایران و تاجیکستان داشته باشید، با ما همراه باشید.

جشن سده: شعله ای جاودان در دل تاریخ و میراث جهانی

جشن سده یکی از اون جشن های باستانی ایرانه که شاید قدمتش از نوروز هم بیشتر باشه. یه جشن قدیمی و پر از رمز و راز که هر سال، با شور و شوق فراوون، توی روز دهم بهمن ماه برگزار میشه. تصور کنید، تو دل زمستون، وقتی هوا سرده و روزها کوتاه، یهو یه آتش بزرگ شعله ور میشه و همه رو دور خودش جمع می کنه. سده دقیقاً همینه؛ جشن نور و گرما تو دل تاریکی و سرما. این جشن بیشتر از اینکه یه مراسم دینی باشه، یه آیین ملی و مردمیه که نشونه همدلی و همبستگی ایرانی هاست.

حالا فکرش رو بکنید، همین جشن باستانی و دوست داشتنی، چند وقت پیش تونست به لیست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو راه پیدا کنه. این یعنی چی؟ یعنی جهان فهمید که جشن سده چقدر ارزشمنده و چقدر باید حفظ بشه. ثبت جهانی جشن سده یه اتفاق بزرگ برای فرهنگ ما بود، یه جورایی مهر تأییدی بر اصالت و قدمت این جشن. این ثبت، بیست وچهارمین میراث فرهنگی ناملموس ایران در یونسکو بود که این بار، به صورت مشترک با کشور دوست و هم زبانمون، تاجیکستان، به سرانجام رسید.

این دستاورد فرهنگی واقعاً جای افتخار داره. یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) میاد و مهم ترین میراث های فرهنگی دنیا رو شناسایی و ثبت می کنه تا برای نسل های آینده حفظ بشن. وقتی سده توی این لیست قرار می گیره، یعنی این جشن دیگه فقط مال ما نیست، بلکه مال تمام بشریته. این موضوع، هم یه مسئولیت بزرگ برای ما ایجاد می کنه که بیشتر ازش نگهداری کنیم، هم یه فرصت عالی برای معرفی فرهنگ غنی مون به دنیا. تو ادامه، قراره حسابی بریم سراغ جزئیات و ببینیم که این جشن از کجا اومده، چطور جهانی شده و چه برکاتی برای ما داره.

جشن سده: ریشه ها، اسطوره ها و جایگاه فرهنگی

جشن سده یه جورایی شناسنامه فرهنگی ماست. وقتی ازش حرف می زنیم، داریم از هزاران سال تاریخ، اسطوره، و زندگی مردم این سرزمین حرف می زنیم. بیاین یه کم عمیق تر به ریشه هاش نگاه کنیم.

ریشه نام «سده» از کجا اومده؟

اصلاً چرا اسم این جشن «سده» است؟ اینجا چند تا روایت باحال و قدیمی داریم که هر کدوم یه گوشه ای از پازل رو کامل می کنن:

• عدد صد: معروف ترین دلیل، همون عدد «صد» هست. می گن از اول آبان ماه (که شروع زمستان باستانی بود) تا روز جشن سده، دقیقاً صد روز می گذره. یا اینکه بعضی ها میگن از جشن سده تا نوروز، پنجاه روز و پنجاه شب فاصله است که جمعشون میشه صد. این صد روز، زمان سختی زمستون و مبارزه با اهریمن سرما بود و با روشن شدن آتش سده، زمستون کم کم رو به پایان می رفت.
• زادگان کیومرث: یه روایت دیگه هم تو شاهنامه فردوسی داریم که میگه در این روز، تعداد فرزندان کیومرث (اولین انسان و پادشاه اسطوره ای) به صد نفر رسید و یکی از اون ها رو به پادشاهی انتخاب کردن.
• فرزندان مشی و مشیانه: برخی هم معتقدن در این روز، تعداد فرزندان مشی و مشیانه (اولین زوج بشر در اساطیر ایرانی) به عدد صد رسید.

هر کدوم از این روایت ها که درست باشه، عدد صد یه جورایی به پربار شدن، کامل شدن و یه شروع تازه اشاره داره. این نشون میده که جشن سده از همون اول، یه جشن امید و نوید بخش برای ایرانی ها بوده.

اسطوره پیدایش آتش و داستان هوشنگ شاه

اگه بخوایم دنبال ریشه اسطوره ای جشن سده بگردیم، باید بریم سراغ شاهنامه فردوسی و داستان هوشنگ شاه، دومین پادشاه پیشدادی. فردوسی بزرگ چقدر زیبا این ماجرا رو تعریف کرده:

یکی روز شاه جهان سوی کوه
گذر کرد با چند کس هم گروه
پدید آمد از دور چیزی دراز
سیه رنگ و تیره تن و تیزتاز
دو چشم از برسر چو دو چشمه خون
ز دود دهانش جهان تیره گون
نگه کرد هوشنگ با هوش و سنگ
گرفتش یکی سنگ و شد تیز چنگ
به زور کیانی رهانید دست
جهانسوز مار از جهانجوی جست
برآمد به سنگ گران سنگ خرد
همین و همان سنگ بشکست گرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
نشد مار کشته ولیکن ز راز
ازین طبع سنگ آتش آمد فراز
جهاندار پیش جهان آفرین
نیایش همی کرد و خواند آفرین
که او را فروغی چنین هدیه داد
همین آتش آنگاه قبله نهاد
بگفتا فروغیست این ایزدی
پرستید باید اگر بخردی
شب آمد برافروخت آتش چو کوه
همان شاه بر گرد او با گروه
یکی جشن کرد آن شب و باده خورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد
ز هوشنگ ماند این سده یادگار
بسی باد چون او دگر شهریار

خلاصه داستان اینکه هوشنگ شاه یه روز با یارانش میره شکار. یهو یه مار سیاه و ترسناک می بینه. سنگ بزرگی برمیداره و پرتاب می کنه سمت مار. مار فرار می کنه، ولی سنگ به سنگ دیگه می خوره و جرقه می زنه. از همین جرقه ها، آتش متولد میشه! هوشنگ که از این اتفاق شگفت زده میشه، خدا رو شکر می کنه و دستور میده اون شب، یه آتش بزرگ روشن کنن و جشن بگیرن. اون شب میشه «سده» و از اون به بعد، آتش میشه یه چیز مقدس برای ایرانی ها. این داستان نشون میده که ایرانی ها از همون ابتدا، به آتش به چشم یه هدیه الهی نگاه می کردن که زندگی رو روشن و گرم نگه می داره.

اهمیت نمادین آتش در فرهنگ ایرانی

همونطور که دیدید، آتش تو فرهنگ ما فقط یه منبع گرما نیست، خیلی فراتر از این حرفاست. آتش، نماد گرما، نور، پاکی، روشنایی، و انرژی زندگیه. تو جشن سده، آتش افروزی نماد چیرگی نور بر تاریکی، گرما بر سرما، و زندگی بر نیستی و مرگ هست. تو دل زمستون، این شعله های رقصان آتش، یه پیام امید به مردم میدن که سختی های زمستون زود تموم میشه و دوباره گرما و روشنایی برمی گرده. یه جورایی، آتش رو با دستان خالی به دست آوردیم و از اون به بعد، دیگه هیچ تاریکی نتونست ما رو شکست بده.

برای همین، تو جشن سده، مردم دور آتش جمع میشن، شادی می کنن و با هم آواز می خونن. این آتش یه جورایی محور همدلی و همبستگی هم هست. همه دور یه نقطه روشن جمع میشن و حس می کنن که تنها نیستن و با هم می تونن بر مشکلات فائق بشن.

پیشینه تاریخی جشن سده

جشن سده فقط یه اسطوره نیست، تو طول تاریخ هم همیشه باشکوه برگزار شده. از دوران پیشدادیان و ساسانیان گرفته تا دوران اسلامی، این جشن همیشه زنده و پویا بوده:

• ساسانیان: تو این دوره، جشن سده با عظمت و شکوه خاصی برگزار می شد. پادشاهان ساسانی، همراه مردم، دور آتش جمع می شدن و این جشن رو گرامی می داشتن.
• دوران اسلامی: حتی بعد از ورود اسلام به ایران، جشن سده کم رنگ نشد. مورخانی مثل ابوریحان بیرونی، بیهقی و گردیزی تو نوشته هاشون به برگزاری باشکوه این جشن اشاره کردن. ابوریحان بیرونی میگه که «سده یادگار اردشیر بابکان است» که نشون دهنده قدمت این جش و اهمیتش در دوره ساسانی هست.
• مردآویج زیاری: یکی از به یادماندنی ترین جشن های سده تو دوران اسلامی، همون جشنیه که مردآویج زیاری، بنیان گذار سلسله زیاریان، سال ۳۲۳ هجری تو اصفهان برگزار کرد. میگن اونقدر باشکوه بوده که تو تاریخ ازش یاد میشه. حیف که بعد از همون جشن، در یک توطئه کشته شد.
• غزنویان: تو زمان غزنویان هم این جشن حسابی رونق داشت و حتی شاعر بزرگی مثل عنصری، قصیده ای در وصف سده برای سلطان محمود غزنوی خوند. این نشون میده که سده چقدر تو دربار پادشاهان هم مهم بوده.

این همه پیشینه تاریخی و فرهنگی نشون میده که جشن سده چقدر تو هویت ما ریشه داره و برای همین، حفظ و پاسداری ازش یه وظیفه ملی برای همه مونه.

فرایند ثبت جهانی جشن سده: همبستگی دو ملت در یونسکو

ثبت یک میراث فرهنگی تو یونسکو کار آسونی نیست. یه فرایند طولانی و دقیق داره که باید مرحله به مرحله انجام بشه. برای ثبت جهانی جشن سده هم همین اتفاق افتاد، اما این بار با یه ویژگی خاص: همکاری و همبستگی ایران و تاجیکستان.

زمینه های ملی ثبت: از کرمان تا لیست ملی

داستان ثبت سده تو یونسکو، از داخل ایران شروع شد. شهر کرمان، که از قدیم الایام مهد برگزاری باشکوه ترین جشن های سده بوده، نقش خیلی مهمی تو این زمینه ایفا کرد. جشن سده کرمان اولین بار تو سال ۱۳۸۸ به شماره ۴۰ توی فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد. بعدتر، تو سال ۱۳۹۱ دوباره به عنوان میراث معنوی و تو بهمن ۱۳۹۸ هم دوباره توی فهرست میراث فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد. این ثبت های ملی، زمینه رو برای جهانی شدن این جشن فراهم کردن و نشون دادن که این آیین چقدر برای مردم ایران مهمه.

حتی تو دوران پس از انقلاب اسلامی هم، با وجود همه تغییرات، زرتشتیان و مردم کرمان این جشن رو با شور و حرارت خاصی برگزار کردن و نذاشتن شعله سده خاموش بشه. این پایداری و وفاداری به سنت های دیرینه، یکی از مهم ترین دلایلی بود که یونسکو به اهمیت این جشن پی برد.

همکاری های بین المللی: ایران و تاجیکستان، دست در دست

اون چیزی که پرونده ثبت جهانی جشن سده رو خاص کرد، همکاری بی نظیر ایران و تاجیکستان بود. دو کشوری که ریشه های مشترک فرهنگی و زبانی عمیقی دارن و برای حفظ میراث مشترکشون، کنار هم ایستادن. تشکیل پرونده مشترک، نشون دهنده اینه که میراث فرهنگی مرز نمی شناسه و می تونه پلی باشه برای دوستی و همدلی ملت ها.

این پرونده مشترک با تلاش های زیاد کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی هر دو کشور آماده شد. اهمیت این همکاری تو اینه که یونسکو به پرونده هایی که ماهیت منطقه ای یا فراملی دارن و چند کشور برای ثبتشون توافق می کنن، نگاه ویژه ای داره. این نشون میده که این میراث چقدر گسترده و عمیقه.

جزئیات رویداد جهانی: کاسان بوتسوانا

بالاخره لحظه موعود فرا رسید. جشن سده، تو یه فضای بین المللی، به رسمیت شناخته شد. جزئیات این رویداد تاریخی ایناست:

• زمان دقیق ثبت: ۱۵ آذر ۱۴۰۲ خورشیدی، برابر با ۶ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی. این تاریخ، برای همیشه تو تقویم فرهنگی ما ثبت میشه.
• مکان: هجدهمین نشست کمیته بین الدولی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو. این نشست تو شهر کاسان، جمهوری بوتسوانا برگزار شد. بوتسوانا کجاست؟ یه کشور تو جنوب آفریقا. جالبه که میراث ما تو اون سر دنیا به رسمیت شناخته میشه!
• جایگاه: ثبت به عنوان بیست وچهارمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس ایران. این عدد نشون میده که ایران چقدر تو حفظ و معرفی میراث ناملموس خودش فعال بوده.

تصور کنید، نماینده های ایران و تاجیکستان، کنار هم، شاهد تصویب این پرونده بودن و خبر ثبت یونسکو جشن سده رو با افتخار به دنیا اعلام کردن. این صحنه، واقعاً نمادی از اتحاد و همبستگی فرهنگی بود.

نقش تاجیکستان: احیای یک جشن کهن

تاجیکستان، بعد از استقلال خودش، به احیای سنت ها و جشن های باستانی فارسی، اهمیت ویژه ای داد. جشن سده هم یکی از اون ها بود. از سال ۲۰۱۷ میلادی، این جشن رسماً تو تقویم ملی تاجیکستان قرار گرفت و حتی رئیس جمهور این کشور، امامعلی رحمان، به مناسبت جشن سده پیام تبریک تلویزیونی برای مردمش فرستاد. این نشون میده که تاجیکستان چقدر به ریشه های مشترک فرهنگی ما اهمیت میده و برای حفظشون تلاش می کنه.

برگزاری برنامه های فرهنگی و هنری گسترده تو شهرهایی مثل دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، با حضور پرشور مردم و نمایش هنرهای دستی و سنتی، گواهی بر این مدعاست. این رسمیت بخشیدن به سده تو تاجیکستان، هم باعث شد که پرونده مشترک قوی تر بشه و هم نشون داد که جشن سده، واقعاً یک فرهنگ مشترک ایران و تاجیکستان هستش. این همکاری، یه الگو برای حفظ میراث فرهنگی تو منطقه و حتی دنیاست.

اهمیت و پیامدهای ثبت جهانی جشن سده برای ایران، تاجیکستان و جهان

خب، حالا که جشن سده جهانی شده، این موضوع چه فایده هایی برای ما، تاجیکستان و کل دنیا داره؟ اصلاً چرا باید انقدر روی این قضیه تأکید کنیم؟ بیاین یه کم بیشتر بازش کنیم.

حفظ و پاسداری از میراث: تضمین بقا

اولین و مهم ترین نتیجه میراث جهانی جشن سده، تضمین بقا و انتقال این سنت به نسل های آینده است. وقتی یه جشن تو یونسکو ثبت میشه، یعنی اون کشورها متعهد میشن که ازش محافظت کنن و نذارن به فراموشی سپرده بشه. یونسکو هم از نظر مالی و هم از نظر مشاوره ای کمک می کنه تا این میراث ها زنده بمونن.

این یعنی دیگه نگران این نیستیم که یه روزی سده فقط تو کتاب های تاریخ بمونه. حالا یه برنامه و سند بین المللی داریم که ما رو مجبور می کنه براش برنامه داشته باشیم، ازش حمایت کنیم و به بچه هامون یادش بدیم. این مسئولیت بزرگ، یه برکت بزرگه.

افزایش آگاهی جهانی: معرفی فرهنگ غنی

تا قبل از این، شاید خیلی از مردم دنیا اصلاً اسم جشن سده رو هم نشنیده بودن. اما حالا، با ثبت یونسکو جشن سده، این جشن وارد نقشه فرهنگی جهان شده. توریست ها، محقق ها، و علاقه مندان به فرهنگ از سراسر دنیا، حالا دنبال این هستن که بدونن سده چیه، چطور برگزار میشه و چه فلسفه ای داره. این یه فرصت طلایی برای معرفی فرهنگ غنی ایرانی و فارسی زبان به دنیاست.

این آگاهی جهانی باعث میشه که سده بیشتر شناخته بشه و ارزش های انسانی و فرهنگی اش برای همه روشن بشه. اینجوری می تونیم تصویر بهتری از فرهنگ صلح طلب و پر از نور و امیدمون به جهان ارائه بدیم.

تقویت دیپلماسی فرهنگی: تحکیم روابط

همکاری ایران و تاجیکستان برای ثبت سده، خودش یه نمونه عالی از دیپلماسی فرهنگی موفق بود. این جور همکاری ها، روابط بین کشورها رو قوی تر می کنه و نشون میده که چقدر میشه با زبان هنر و فرهنگ، با هم دوست بود و مشترکات رو جشن گرفت.

این قضیه فراتر از مرزهای ایران و تاجیکستان هم میره. وقتی یه میراث مشترک فارسی زبان ها جهانی میشه، حس افتخار و همبستگی رو تو تمام جوامع فارسی زبان، از افغانستان گرفته تا آسیای میانه، تقویت می کنه. این اتحاد فرهنگی، یه سرمایه بزرگه که میتونه به ثبات و صلح منطقه هم کمک کنه.

توسعه گردشگری فرهنگی: رونق اقتصادی

یکی دیگه از پیامدهای خوب اهمیت ثبت جهانی سده، توسعه گردشگری فرهنگیه. وقتی یه جشن جهانی میشه، توریست ها از جاهای مختلف دنیا میخوان بیان و از نزدیک ببیننش. این یعنی شهرهایی مثل کرمان، یزد یا حتی دوشنبه در تاجیکستان، میتونن میزبان گردشگران بیشتری باشن.

ورود توریست ها، به رونق اقتصادی اون مناطق کمک می کنه، شغل ایجاد می کنه و به اقتصاد محلی جان تازه ای میبخشه. صنعتگران، هنرمندان، هتل دارها، و همه کسانی که به نوعی با گردشگری در ارتباط هستن، از این موضوع سود می برن. اینجوری هم فرهنگ حفظ میشه، هم اقتصاد شکوفا.

افتخار ملی و هویت فرهنگی: تجلی ارزش ها

بالاخره، ثبت جهانی جشن سده یه افتخار ملی و یه جور تجلی هویت فرهنگی مشترک برای ایرانی ها و تاجیک هاست. وقتی می بینیم که یونسکو، به اعتبار و قدمت جشن ما مهر تایید میزنه، حس غرور و خودباوری تو ما زنده میشه.

این جشن، یادآور ارزش هایی مثل قدردانی از طبیعت، اهمیت نور و گرما، همبستگی اجتماعی، و امید به آینده است. این ارزش ها، تو هویت ما ریشه دارن و با جهانی شدن سده، بیشتر از قبل میتونیم بهشون افتخار کنیم و اون ها رو به دنیا نشون بدیم. این ثبت، نشون میده که فرهنگ غنی ما چقدر میتونه برای جهان امروز حرف برای گفتن داشته باشه.

جشن سده امروز: آیین ها و حضور پرشور مردم

جشن سده، با اینکه هزاران سال از قدمتش می گذره، اما هنوز هم با همون شور و شوق قدیمی برگزار میشه. این یعنی مردم ما هنوز هم به ریشه هاشون وفادارن و از این سنت های قشنگ حمایت می کنن. بیاین ببینیم سده امروز چطور برگزار میشه و مردم چطور به استقبالش میرن.

شیوه های برگزاری: هیزم، آتش، نیایش و پایکوبی

شیوه های برگزاری جشن سده تو طول تاریخ تغییر چندانی نکرده. هنوز هم محور اصلی این جشن، همون آتشه. مراحل اصلی برگزاری سده ایناست:

1. گردآوری هیزم: از چند روز قبل از جشن، مردم روستاها و شهرها شروع به جمع آوری هیزم و بوته های خشک می کنن. این کار خودش یه جور مشارکت جمعی و همدلیه. قدیم ها، هر خانواده ای سهم خودش رو می آورد تا آتش سده حسابی بزرگ و پرشعله باشه.
2. افروختن آتش بزرگ: عصر روز دهم بهمن ماه، هیزم ها رو تو یه نقطه بلند یا تو میدون اصلی شهر/روستا روی هم تلنبار می کنن. با غروب خورشید، یه موبد زرتشتی (در مناطق زرتشتی نشین) یا بزرگان و ریش سفیدان، با احترام خاصی، آتش رو شعله ور می کنن. شعله های آتش که به هوا بلند میشن، منظره ای دیدنی و خیره کننده ایجاد می کنن.
3. نیایش خوانی، سرود و پایکوبی: وقتی آتش شعله ور شد، مردم دورش جمع میشن. نیایش خوانی انجام میشه (مخصوصاً تو مناطق زرتشتی نشین). بعدش، نوبت سرود و پایکوبیه. مردم دست در دست هم، دور آتش می رقصن، سرودهای شاد می خونن و از گرمای آتش لذت می برن. این یه جشن کاملاً مردمی و پر از شور و هیجانه.

قدیما، حتی اسب سواران هم هنرنمایی می کردن و از روی بوته های آتش گرفته می پریدن. کشاورزان هم بعد از خاموش شدن آتش، خاکسترش رو به نشونه برکت و پایان سرما، به زمین هاشون می بردن. این آیین ها، نشون دهنده پیوند عمیق مردم با طبیعت و چرخه های زندگی هستن.

جشن سده در کرمان: مهد سده سوزی

اگه بخوایم از کانون برگزاری باشکوه ترین جشن های سده حرف بزنیم، قطعاً باید بریم سراغ کرمان. کرمان یه جورایی مهد سده سوزی ایرانه. اینجا نه تنها زرتشتی ها، که همه قشرها، از مسلمان و مسیحی و یهودی، کنار هم این جشن رو برگزار می کنن. این نشون میده که سده چقدر یه جشن ملی و فارغ از هر دین و مذهبیه.

تو کرمان، مراسم با جمع شدن هزاران نفر تو باغچه بوداغ آباد یا همون زمین های روبروی زیارتگاه شاه مهر ایزد شروع میشه. موبدان با لباس سفید و لاله روشن، سه بار دور خرمن هیزم می گردن و با زمزمه اوستا، آتش رو از چهار طرف روشن می کنن. بعدش نوبت مردم و شور و شادی اون هاست. حتی تو گذشته، مدارس کرمان هم روز جشن سده تعطیل میشده تا همه بتونن تو این جشن بزرگ شرکت کنن. این یعنی سده، بخشی جدایی ناپذیر از زندگی مردم کرمانه.

جشن سده در تاجیکستان: تجلیل رسمی و پرشکوه

تاجیکستان هم که دیگه حسابی با ثبت جهانی جشن سده هم نفس شده. تو این کشور، جشن سده بعد از استقلال، دوباره احیا شد و از سال ۲۰۱۷ به صورت رسمی تو تقویم ملی شون گنجونده شده. دولت تاجیکستان و شخص رئیس جمهور، امامعلی رحمان، از این جشن حمایت می کنن و تو دهم بهمن ماه، پیام تبریک به مردم میدن.

تو شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، برنامه های فرهنگی و هنری گسترده ای با حضور هزاران نفر از مردم برگزار میشه. باغ حکیم فردوسی، که بهش «باغ دوستی خلق ها» هم میگن، میزبان این مراسم باشکوهه. نمایش هنرهای مردمی، صنایع دستی، گل و گیاه، و مسابقاتی مثل بهترین سفره سده و بهترین ترانه در وصف سده، بخشی از این برنامه هاست. این نشون میده که تاجیک ها چقدر با افتخار، این میراث مشترک رو زنده نگه داشتن.

گستره جغرافیایی: فراتر از مرزها

جشن سده فقط تو کرمان و تاجیکستان برگزار نمیشه. تو شهرهای دیگه ایران مثل یزد، شیراز، و حتی تهران هم این جشن با شور و شوق زیادی برپا میشه. تو تهران، سازمان فروهر، سالهاست که این جشن رو تو باغ کوشک ورجاوند برگزار می کنه و هزاران نفر توش شرکت می کنن.

این جشن حتی به اون سر دنیا هم راه پیدا کرده. ایرانی های مقیم خارج از کشور، تو جاهایی مثل سوئد، آمریکا، و استرالیا هم دور هم جمع میشن و آتش سده رو روشن می کنن. این نشون میده که جشن سده چقدر تو دل و روح ما ریشه داره و هر جای دنیا که باشیم، با روشن کردن آتش سده، یاد خونه و کاشون و فرهنگ اصیل خودمون رو زنده نگه می داریم.

فراگیر بودن جشن: از همه برای همه

یه نکته خیلی مهم درباره جشن سده اینه که ماهیتش غیردینی و ملیه. یعنی این جشن مال یه قشر یا دین خاص نیست، بلکه مال همه ایرانی ها و فارسی زبان هاست. از زرتشتی و مسلمان گرفته تا مسیحی و کلیمی، همه و همه میتونن تو این جشن شرکت کنن و ازش لذت ببرن.

این ویژگی فراگیر، جشن سده رو به یه نماد واقعی از همدلی و همبستگی تبدیل کرده. یه جایی که همه میتونن فارغ از تفاوت ها، دور یه آتش مشترک جمع بشن و با هم شادی کنن. این همون چیزیه که یونسکو هم بهش توجه می کنه: میراثی که ارزش های انسانی رو تقویت می کنه و مردم رو به هم نزدیک می کنه.

نتیجه گیری: آینده ای روشن برای میراث جشن سده

رسیدیم به آخر این سفر طولانی تو دل تاریخ و فرهنگ جشن سده. فکرش رو بکنید، یه جشن چند هزار ساله، که از دل اسطوره ها و دل داستان های شاهنامه بیرون اومده، هنوز هم زنده است و حالا دیگه جهانی شده! ثبت جهانی جشن سده تو یونسکو، یه اتفاق بزرگ و افتخارآمیز بود که نشون داد فرهنگ و تمدن ما چقدر ریشه داره و چقدر ارزش جهانی داره.

این موفقیت، فقط یه اسم و یه عنوان تو یه لیست نیست. این یعنی میراث ما حالا یه جورایی بیمه شده. یعنی جامعه جهانی متعهد شده که از این جشن پاسداری کنه و به نسل های آینده منتقلش کنه. برای ما ایرانی ها و تاجیک ها، این ثبت جهانی یه حس غرور و افتخار بی پایان میاره و بهمون یادآوری می کنه که چقدر باید قدر این گنجینه های ارزشمند رو بدونیم.

جشن سده، با اون شعله های فروزانش، نماد امید، نور، گرما، و همبستگیه. تو دنیای امروز که خیلی چیزا دارن به فراموشی سپرده میشن، این شعله کهن، یادآوری میکنه که سنت های ما چقدر زنده و پویا هستن. این جشن، نه تنها یه آیین باستانیه، بلکه یه پلیه بین گذشته و آینده، یه زبان مشترک بین ملت ها، و یه منبع الهام برای همه کسایی که به فرهنگ و تمدن اهمیت میدن.

حالا که جشن سده، این نماد اصیل ایرانی-تاجیکی، در دنیا شناخته شده، مسئولیت ما هم بیشتر میشه. باید بیشتر از قبل تلاش کنیم تا این میراث رو به درستی معرفی کنیم، آیین هاش رو به شیوه های اصیل برگزار کنیم و نذاریم گرد فراموشی روش بشینه. بیاید همه با هم، برای پاسداری از این شعله کهن و تضمین تداوم اون برای نسل های آتی، دست به دست هم بدیم. نذاریم آتش سده، هیچ وقت خاموش بشه.