«هالووین» یک جشن مسیحی و سنتی غربی است که مراسم آن سه شبانه روز ادامه دارد و در شب ۳۱ اکتبر (نهم آبان) برگزار می شود. افراد معمولا در این شب با چهره های نقاشی شده لباس های عجیب و غریب می پوشند یا از ماسک های ترسناک استفاده می کنند. این جشن توسط مهاجران ایرلندی و اسکاتلندی در سده نوزدهم در قاره آمریکا رواج پیدا کرد و در همان جا نیز رونق گرفت.
شاید بتوان فضای مجازی را یکی از عوامل گسترش این رسم غربی در کشور های خاورمیانه از جمله ایران دانست؛ افرادی که به واسطه عکس ها و پست های فیس بوک و مدتی پس از آن اینستاگرام از چنین رسمی خوششان آمد و به تقلید از غربی ها پای «هالووین» را به مناسبت های تقویمی که باید مناسک آن را به جا بیاورند وارد کردند. با این وجود آنچه این روز ها بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده رونق گرفتن برگزاری «هالووین» برای گروه سنی کودکان دقیقا مشابه برگزاری یک سنت ایرانی همچون نوروز است. کودکانی که در اوج دوره تربیت پذیری و تاثیرگذاری قرار دارند و اصلا مشخص نیست چرا باید در کنار آداب و رسوم فرهنگ ایرانی تا این حد با آداب و رسوم جشن های غربی نیز آشنا شوند و خانواده ها نیز نسبت به این موضوع مشکلی نداشته باشند.
نقد برگزاری «هالووین» متوجه کدام بخش است؟
در این زمینه محمد رحیمی _ جامعه شناس و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه نقد این پدیده اجتماعی_فرهنگی دو سویه دارد گفت: یک سوی آن متوجه کنشگرانی است که اقدام به برگزاری جشن های هالووین کرده و در شبکه های اجتماعی تصاویر و فیلم های آن را وایرال می کنند. سوی دیگر نقد ها متوجه حاکمیت و سیاست گذاران فرهنگی است چرا که باید اولا آسیب های این پدیده را مورد توجه قرار دهند ثانیا به ترویج سنت های ملی و محلی اقدام کنند. مطمئنا نقد و روشنگری در این زمینه می تواند در افزایش آگاهی افراد از ابعاد پنهان این پدیده و کژکارکرد های آن و همچنین اصلاح سیاست گذاری های فرهنگی تأثیرگذار باشد.
در دهکده جهانی نمی توان مقابل تغییر ها ایستاد اما…
او افزود: مسأله ای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که گسترش فضای مجازی باعث شده است تا مردم جهان یک آشنایی نسبی با فرهنگ کشور های مختلف داشته باشند. مراسم هالووین نیز با توجه به شهرت زیاد جهانی که دارد در بسیاری از کشور ها به خوبی شناخته شده است. جهان به سمت دهکده جهانی در حرکت است و در این دهکده پدیده های اجتماعی و فرهنگی به سرعت در حال انتقال هستند. ما نمی توانیم در مقابل این دهکده جهانی ایستادگی کنیم اما می توانیم جنبه های مثبت فرهنگی آن را که همسو با فرهنگ خودمان است را بگیریم و جنبه های منفی آن را پس بزنیم.
هرچه غربی تر باکلاس تر؟
او با تاکید بر اینکه کاملا روشن است که تبلیغات رسانه ای جشن هالووین بسیار گسترده و پردامنه تر و در مقابل نقد و آسیب شناسی پیرامون این پدیده اجتماعی محدود و ناچیز است اظهار کرد: در روز جشن هالووین تصاویر و فیلم های بسیاری از کاربران ایرانی در شبکه های اجتماعی مجازی وایرال و تقلا برای کسب بیشترین لایک ها و بازدید ها به نوعی رقابت تبدیل می شود. گاهی کاربران حتی هیچ شناختی از این فرهنگ و زمینه اجتماعی و تاریخی آن ندارند و تنها به خاطر دیده شدن و نشان دادن فرهنگ و سبک زندگی خود که احساس می کنند هر چه غربی تر باشد با کلاس تر خواهند بود به نمایش های مضحک اقدام می کنند. در این بین هرچقدر قدرت رسانه ای داخلی بیش تر باشد و هر چقدر به سمت جامعه شناسان و آسیب شناسان اجتماعی برویم می توانیم در زمینه آگاه سازی و کاستن از تبعات منفی آن عملکرد موفقی داشته باشیم.
حاکمیت نقش خود را به درستی ایفا کرده است؟
این جامعه شناس با اشاره به اینکه نوع مواجهه حاکمیت با این پدیده نقش بسیاری در کم رنگ یا پر رنگ شدن آن در سطح جامعه دارد بیان کرد: هر چقدر حاکمیت نسبت به جشن های ملی و محلی بی تفاوت باشد و هیچ برنامه ای از سوی نهاد های اجتماعی و فرهنگی برای معرفی این جشن ها وجود نداشته باشد جشن های نظیر هالووین جایگزین جشن های ملی می شود و به از خودبیگانگی فرهنگی دامن می زند. از طرف دیگر هرچقدر بتوانیم به احیاء و برگزاری باشکوه تر جشن های ملی و محلی از طریق ایجاد جذابیت در آن ها اقدام کنیم می توانیم فرهنگ غنی خود را حفظ و به مقابله با نفوذ فرهنگ بیگانه و غیر همسو با فرهنگ ملی بپردازیم. از طرف دیگر متخصصین حوزه های اجتماعی و فرهنگی با توجه به اینکه از طریق رسانه ها به مخاطبین خود در سطح گسترده و بدون محدودیت زمانی و مکانی دسترسی دارند می توانند به برجسته سازی جشن های باستانی و عناصر فرهنگی داخلی در مقابل جشن های بیگانه اقدام کنند.
ضعف حافظه تاریخی و جست وجوی هویت گمشده
او در پاسخ به این سوال که چرا جدی گرفتن جشن های غربی همچون هالووین در ایران از سایر کشور های همسایه بیشتر است؟ توضیح داد: به اعتقاد بنده یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در این جریان تنزل و فرسایش شدید سرمایه فرهنگی جامعه ایرانی است. چنانچه اگر به برگزار کنندگان این قبیل جشن ها توجه کنیم متوجه می شویم که برخی از این افراد سرمایه فرهنگی بسیار پایینی دارند؛ یعنی کمتر مطالعه می کنند و حافظه تاریخی ضعیفی دارند به طوری که شخصیت های ملی و حوادث و جریان های تاریخی جامعه خود را نمی دانند. جامعه ای هم که حافظه تاریخی ضعیفی داشته باشد هویت خود را در فرهنگ های دیگر جستجو می کند و با فرهنگ خود بیگانه می شود. در چند سال اخیر نیز که پای گوشی های هوشمند و شبکه های اجتماعی به زندگی مردم باز شده است بخش زیادی از زمان مردم به ویژه جوانان پای صفحه های مفید و نامفید مجازی می گذرد. در این فضا افراد جشن هالووین را فرصت مناسبی برای عرضه و نمایش خود می دانند.
رحیمی در پایان تاکید کرد: آنچه باید به آن توجه داشته باشیم این است که ما در فرهنگی که قدمت دیرینه دارد زیست می کنیم ولی نگاه برخی به فرهنگ غربی است که گاهی هیچ سنخیتی با فرهنگ ما ندارد. به طوری که چنین تصور می شود که هر چه به فرهنگ غربی نزدیک تر همان اندازه باکلاس تر و شیک تر و هر چه از فرهنگ غربی دورتر و به فرهنگ اصیل ایرانی نزدیک تر متحجر و عقب مانده تر. برگزاری مراسم هالووین در مهدکودک ها و مدارس غیر انتفاعی لاکچری و استقبال بسیار بالای خانواده ها و پر شدن صفحات مجازی از تصاویر این جشن ها نشان از یک خلاء هویتی دارد. خلأیی که در ضعف فرآیند اجتماعی شدن رخ می دهد و خانواده ها نظام آموزشی رسانه های جمعی و نهاد های فرهنگی در پر کردن آن خلاء نقش پررنگی دارند.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "از ممنوعیت تا برگزاری پرشور هالوین در مدارس لاکچری" هستید؟ با کلیک بر روی حوادث، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "از ممنوعیت تا برگزاری پرشور هالوین در مدارس لاکچری"، کلیک کنید.
