وصول چک ثبت نشده

اگه چکی تو دستت داری که تو سامانه صیاد ثبت نشده، باید بدونی مسیر وصولش با چک های ثبت شده خیلی فرق داره. نمیشه همین جوری رفت بانک و گواهی عدم پرداخت گرفت یا سریعاً اجراییه صادر کرد؛ تنها راه مؤثرش اینه که از طریق دادگاه، دعوای حقوقی مطرح کنی. این مقاله یه راهنمای کامله تا گام به گام بدونی چطور باید برای وصول چک ثبت نشده ات اقدام کنی و حق وحقوقت رو پس بگیری.

قانون جدید چک، که از سال 1400 به اجرا دراومده، تغییرات زیادی تو معاملات با چک ایجاد کرده. خیلی ها ممکنه هنوز با ریزه کاری های این قانون آشنا نباشن و ناخواسته چک هایی دریافت کنن که تو سامانه صیاد ثبت نشده. خب، حالا اگه چنین چکی دستت باشه، چی میشه؟ آیا کلاً بی اعتباره؟ نه! این چک هم اعتبار خودشو داره، اما خب، وصولش یه داستان جداست که باید از پیچ وخم های قانونی خودش بگذره. پس با ما همراه باش تا همه چیز رو درباره وصول چک ثبت نشده یاد بگیری و بدونی چطور باید حق وحقوقت رو پس بگیری.

چک ثبت نشده چیست و چه فرقی با چک صیادی واقعی داره؟

اول از همه، بیایید ببینیم اصلاً «چک ثبت نشده» یعنی چی و فرقش با همون چک های صیادی که همه میشناسیم، چیه. از ابتدای سال ۱۴۰۰، قانون جدید چک حسابی بازار چک رو تغییر داد و گفت هر چکی که صادر میشه، حتماً باید تو یه سامانه به اسم صیاد ثبت بشه. اگه صادرکننده چک، این کار رو نکنه و مشخصات چک رو تو سامانه ننویسه، اون چک میشه همون چک ثبت نشده که داریم درباره اش حرف میزنیم.

تعریف چک ثبت نشده: قانون جدید چک چی میگه؟

خیلی ساده بخوام بگم، چک ثبت نشده یعنی چکی که از بانک گرفتی و توش مبلغ و تاریخ و گیرنده نوشته شده، ولی صادرکننده اش زحمت نکشیده یا یادش رفته مشخصاتش رو تو سامانه صیاد ثبت کنه. به همین راحتی! این یعنی بانک هم نمی تونه اطلاعات دقیق اون چک رو تو سیستمش ببینه و به رسمیت بشناسه. همین یک قلم، کلی تفاوت اساسی ایجاد می کنه که در ادامه بهش می پردازیم.

تفاوت های اساسی: جدول مقایسه چک ثبت شده و ثبت نشده

برای اینکه قشنگ تفاوت این دو نوع چک رو درک کنی، بهتره یه نگاهی به جدول زیر بندازیم. اینجا خیلی واضح میفهمی چرا باید حسابی حواست به ثبت شدن چک باشه:

ویژگی	چک صیادی (ثبت شده)	چک ثبت نشده
اعتبار قانونی و اجرایی	کاملاً معتبر و لازم الاجرا.	فقط یک سند عادی دال بر بدهی.
امکان دریافت گواهی عدم پرداخت	بله، به راحتی از بانک.	خیر، بانک گواهی عدم ثبت می دهد.
مسیر حقوقی و قضایی	مسیر سریع از طریق اجراییه ثبت یا دادگاه.	فقط از طریق طرح دعوای حقوقی در دادگاه.
مسئولیت ظهرنویسان	تضامنی و قابل پیگیری.	در حالت عادی، قابل پیگیری نیست.
امکان شکایت کیفری	بله، برای چک بلامحل.	خیر، جرم انگاری نشده است.
تأمین خواسته (مسدودی اموال)	بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی (معمولاً).	با نیاز به تودیع خسارت احتمالی.

پس چک ثبت نشده کلا بی اعتباره؟

شاید با دیدن این همه تفاوت، با خودت بگی: «خب پس این چک ثبت نشده دیگه به هیچ دردی نمی خوره؟» نه، اشتباه نکن! درسته که این چک دیگه مزایای خاص یک «سند تجاری» مثل چک های ثبت شده رو نداره، ولی از نظر قانونی، همچنان یک «سند عادی» برای اثبات طلب شما از صادرکننده محسوب میشه. یعنی چی؟ یعنی مثل یه قولنامه یا یه رسید دست نویس که ثابت می کنه طرف بهت بدهکاره. پس هنوز میتونی برای وصول وجهش اقدام کنی، فقط مسیرش یه کم طولانی تر و پیچیده تر میشه.

چرا وصول چک ثبت نشده اینقدر دردسر داره؟ (آشنایی با چالش ها)

همونطور که گفتیم، وقتی یه چک تو سامانه صیاد ثبت نشده باشه، دیگه اون چک «خاص» و «قدرتمند» قبل نیست. این قضیه یه سری چالش ها و دردسرها رو برای دارنده چک ایجاد می کنه که دونستنشون حسابی لازمه.

خبری از مزایای چک نیست!

مهم ترین چالش اینه که شما از اون مسیر میان بر و سریع وصول چک های صیادی محروم میشی. چک صیادی ثبت شده، مثل یه شمشیر دولبه برای صادرکننده است؛ اگه پولش نباشه، خیلی سریع میشه پیگیری قضایی و اجرایی کرد و خیلی وقتا همین ترس، باعث میشه بدهکار زودتر تسویه کنه. ولی وقتی چک ثبت نشده باشه، این مزیت ها رو از دست میدی و دیگه نمیتونی با سرعت نور سراغ اجراییه ثبت بری.

یک مسیر طولانی و پرهزینه

قبول نداری؟ درسته که نقد کردن چک ثبت نشده به روش سنتی (یعنی از طریق بانک و بعدش اجراییه) غیرممکنه، ولی خب مجبور میشی وارد یه فرآیند دادرسی کامل بشی. این فرآیند دادرسی، هم زمان بره و هم هزینه های خودش رو داره، از جمله هزینه دادرسی که باید تو همون اول کار پرداخت کنی. همین فرآیند طولانی و هزینه بر، پیگیری وصول چک ثبت نشده رو تبدیل به یه کار تخصصی و نیازمند صبر میکنه.

شکایت کیفری؟ فعلاً بی خیال!

یه نکته خیلی مهم دیگه: اگه چکت ثبت نشده باشه، دیگه نمیتونی به جرم «صدور چک بلامحل» از صادرکننده اش شکایت کیفری کنی. قانون گذار این امتیاز رو فقط برای چک های ثبت شده گذاشته. یعنی پرونده ات فقط جنبه حقوقی داره، نه کیفری. پس اگه کسی بهت گفت میتونی از طریق شکایت کیفری اقدام کنی، بدون که اطلاعاتش قدیمی شده یا اشتباهه.

ظهرنویس ها و ضامن ها چی میشن؟

تو چک های صیادی ثبت شده، همه کسانی که پشت چک رو امضا کردن (ظهرنویس ها) یا اونو ضمانت کردن، مسئولیت تضامنی دارن. یعنی میتونی از همه یا هر کدومشون طلب رو بگیری. ولی تو مورد چک ثبت نشده، چون این سند از حالت تجاریش خارج شده و یه سند عادی محسوب میشه، رجوع به ظهرنویس ها و ضامن ها به همین راحتی نیست و معمولاً باید فقط از خود صادرکننده چک مطالبه کنی. این هم خودش یه چالش بزرگه، چون ممکنه صادرکننده مالی نداشته باشه.

یادت نره! چک ثبت نشده، شمشیر تیز قانون جدید چک رو نداره. پس قبل از هر اقدامی، خوب چالش هاش رو بشناس تا بتونی بهترین تصمیم رو بگیری و حقت رو بگیری.

گام به گام تا وصول چک ثبت نشده: مسیر حقوقی چی میگه؟

حالا که میدونی چک ثبت نشده چه دردهایی داره، وقتشه که قدم به قدم راهکار حقوقی وصولش رو یاد بگیری. این مسیر ممکنه یه کم طول بکشه، ولی اگه درست و اصولی پیش بری، حتماً به نتیجه می رسی.

قدم اول: از بانک گواهی عدم ثبت بگیرید

اولین کاری که باید بکنی اینه که چکت رو ببری بانک صادرکننده. اونجا بهت میگن که چک تو سامانه صیاد ثبت نشده. ازشون بخواه که یه گواهی بهت بدن به اسم «گواهی عدم ثبت چک در سامانه صیاد». حواست باشه این گواهی با «گواهی عدم پرداخت» (همون برگشت چک) فرق داره. این گواهی خیلی مهمه، چون مدرک اصلی تو برای شروع فرآیند حقوقیه.

قدم دوم: اظهارنامه رسمی رو فراموش نکنید!

قبل از اینکه بخوای مستقیم بری سراغ دادگاه، یه حرکت حقوقی هوشمندانه اینه که برای صادرکننده چک یه اظهارنامه رسمی بفرستی. از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی میتونی این کار رو بکنی. تو اظهارنامه، مشخصات چک رو دقیق مینویسی و ازش میخوای که تو یه مهلت مشخص (مثلاً ۱۰ روزه) مبلغ چک رو پرداخت کنه. این کار دو تا فایده داره:

• شاید طرف حسابش رو صاف کنه: ممکنه صادرکننده با دیدن اظهارنامه، بترسه و پولتو بده تا کار به دادگاه نکشه.
• مدرک محکمه پسند: اگه کار به دادگاه کشید، این اظهارنامه یه مدرک رسمی و محکمه پسند به حساب میاد که نشون میده تو رسماً پولت رو مطالبه کردی.

قدم سوم: دادخواست مطالبه وجه سند عادی رو ثبت کنید

اگه اظهارنامه جواب نداد و صادرکننده به تعهدش عمل نکرد، حالا وقتشه که بری سراغ دادگاه. باید بری دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و یه «دادخواست مطالبه وجه سند عادی» تنظیم و ثبت کنی. یادت باشه موضوع دادخواستت باید همین باشه: «مطالبه وجه سند عادی»، نه «مطالبه وجه چک برگشتی». تو این مرحله باید حواست به چند تا چیز باشه:

1. صلاحیت دادگاه: معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده (صادرکننده چک) یا محل انجام تعهد (جایی که چک صادر یا معامله انجام شده) صلاحیت رسیدگی داره.
2. محدوده مبلغی: اگه مبلغ چک تا ۲۰ میلیون تومان باشه، پرونده میره شورای حل اختلاف. اگه بیشتر باشه، میره دادگاه حقوقی.
3. مدارک لازم: اصل چک ثبت نشده، گواهی عدم ثبت چک از بانک، کپی کارت ملی و مدارک شناسایی خودت، و اگه اظهارنامه فرستادی، پرینت اظهارنامه، از مدارک اصلی هستن. اگه مدرک دیگه ای هم داری که رابطه مالی شما رو ثابت میکنه (مثل قرارداد، فاکتور، پیامک و غیره)، اون ها رو هم ضمیمه کن.

قدم چهارم: دادگاه و حکم قاضی

بعد از ثبت دادخواست، پرونده ات به یکی از شعب دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف ارجاع میشه و وقت دادرسی تعیین میشه. تو این جلسه، باید مدارکت رو ارائه بدی و اگه لازم شد، رابطه مالی بین خودت و صادرکننده رو هم اثبات کنی. مثلاً بگی این چک رو بابت چی گرفتی. بعد از بررسی مدارک و شنیدن حرف های طرفین، قاضی رأی صادر می کنه. اگه حق با تو باشه، حکم به پرداخت وجه چک صادر میشه.

قدم پنجم: اجرای حکم و توقیف اموال

بعد از اینکه حکم دادگاه قطعی شد (یعنی مهلت اعتراض تموم شد و کسی اعتراض نکرد یا اعتراض رد شد)، میتونی درخواست «صدور اجراییه» کنی. با این اجراییه، امکان توقیف اموال و مسدود کردن حساب صادرکننده چک فراهم میشه. اینجا یه نکته مهم هست: «تأمین خواسته». این یعنی میتونی از دادگاه بخوای که قبل از صدور رأی نهایی، اموال صادرکننده رو توقیف کنه تا نتونه اون ها رو از بین ببره یا انتقال بده. ولی برای این کار، معمولاً باید یه «خسارت احتمالی» رو به حساب دادگاه واریز کنی که اگه بعداً ثابت شد حق با تو نبوده، از اون محل جبران بشه. البته در مورد چک ثبت نشده، این کار همیشه با تودیع خسارت احتمالی انجام میشه.

ریزه کاری های حقوقی و قضایی مهم درباره چک ثبت نشده

وقتی وارد دعوای حقوقی میشی، یه سری نکات و اصطلاحات خاص حقوقی هم هست که دونستنشون حسابی به کارت میاد و مسیر رو برات روشن تر می کنه. اینجا چند تا از مهم تریناش رو برات میگم.

خسارت تأخیر تأدیه: پول دیرکرد رو هم میتونید بگیرید؟

بله، خبر خوب اینه که اگه چکت ثبت نشده باشه و تو از طریق دادگاه اقدام کنی، میتونی علاوه بر اصل مبلغ چک، خسارت تأخیر تأدیه (همون سود دیرکرد) رو هم مطالبه کنی. این خسارت از تاریخ سررسید چک تا زمانی که پولت رو پس میگیری، بر اساس نرخ شاخص بانک مرکزی محاسبه میشه و دادگاه میتونه صادرکننده رو به پرداختش محکوم کنه. پس این رو تو دادخواستت حتماً بنویس.

الزام به ثبت چک؟ نه، دادگاه قبول نمی کنه!

شاید با خودت بگی خب چرا از دادگاه نخوام که صادرکننده رو مجبور کنه چک رو تو سامانه صیاد ثبت کنه؟ حقیقتش اینه که تو رویه قضایی فعلی، دادخواست هایی با عنوان الزام به ثبت چک در سامانه صیاد معمولاً رد میشن. چرا؟ چون ثبت چک، یه وظیفه و حق برای صادرکننده است و دادگاه نمی تونه کسی رو به انجام کاری که جنبه اجرایی نداره، مجبور کنه. اگه ثبت نشد، راهش همون مطالبه وجه سند عادی هست که توضیح دادیم. پس وقتت رو با این نوع دادخواست ها هدر نده.

نظریات مشورتی قوه قضائیه: ملاک عمل چیه؟

تو مسائل حقوقی که جدید هستن یا ابهام دارن، قوه قضائیه برای روشن شدن قضیه، یه سری نظریه مشورتی صادر می کنه. این نظریات، کمک میکنه که قضات تو پرونده های مشابه، رویه یکسانی داشته باشن. در مورد چک ثبت نشده هم چند تا نظریه مهم وجود داره:

• نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۱۳۰۴ مورخ ۱۴۰۲/۰۱/۱۵: این نظریه میگه چک ثبت نشده در سامانه صیاد، دیگه مشمول قانون تجارت و قانون جدید چک نیست و روابط طرفین طبق قوانین عادی (قانون مدنی) بررسی میشه. یعنی مثل یه سند عادی باهاش رفتار میشه و برای مطالبه وجهش باید دادخواست حقوقی بدی. حتی اگه بانک گواهی عدم پرداخت نداد، باز هم این سند عادی قابل پیگیریه.
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۷۵۳ مورخ ۱۴۰۲/۱۰/۱۶: این نظریه هم تأکید می کنه که چک ثبت نشده ماهیت تجاریش رو از دست میده و نمیشه از مزایای اسناد تجاری مثل ظهرنویسی استفاده کرد.
• نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۳/۹۰۴ مورخ ۱۴۰۴/۰۶/۰۹: اگه کسی با علم به اینکه چک قابل ثبت نیست، اونو صادر کنه (برای فرار از پرداخت)، باز هم این عمل جرم کیفری محسوب نمیشه و از شمول ضمانت های کیفری قانون چک خارج میشه.

این نظریات کمک میکنه تا بدونی دادگاه ها چطور به پرونده ات نگاه میکنن و میتونی ازشون تو دادگاه برای استدلال خودت استفاده کنی.

وضعیت چک های ضمانتی ثبت نشده

شاید یه چک ضمانتی دستت باشه که تو سامانه صیاد ثبت نشده. خب، تکلیف این چیا چیه؟ دقیقاً مثل همون چک های عادی ثبت نشده، این چک ها هم فقط یه «سند عادی» برای اثبات طلب شما محسوب میشن. یعنی اگه به هر دلیلی اون ضمانت عملی نشد، باز هم باید از طریق همون دادخواست مطالبه وجه سند عادی اقدام کنی و انتظار نداشته باشی که مزایای چک های صیادی رو داشته باشه.

چک های اوایل سال ۱۴۰۰: تکلیف چیه؟

خیلی از مردم تو اوایل اجرای قانون جدید چک (یعنی سال 1400) هنوز آشنایی کاملی با ثبت چک تو سامانه صیاد نداشتن. ممکنه الان چکی از اون دوران دستشون باشه که ثبت نشده. آیا برای این چک ها فرق می کنه؟ متاسفانه نه! از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون (ابتدای سال 1400)، هر چکی که ثبت نشده باشه، مشمول همون مقررات سند عادی میشه و استثنایی برای اوایل کار وجود نداره. این همون نکته ای بود که تو قسمت نظرات رقبا دیدم و فکر کردم باید بهش اشاره کنم.

اشتباهات رایج تو پیگیری چک ثبت نشده: حواستون باشه!

تو این مسیر وصول چک ثبت نشده، یه سری اشتباهات هست که خیلی ها انجام میدن و کارشون رو پیچیده تر یا حتی خراب می کنن. حواست باشه که تو این اشتباهات رو تکرار نکنی تا پولت رو راحت تر پس بگیری.

هی نرید بانک دنبال گواهی!

یکی از رایج ترین اشتباهات، اینه که دارنده چک ثبت نشده، هی میره بانک و اصرار می کنه که چک رو برگشت بزنن یا گواهی عدم پرداخت بدن. عزیزان، همونطور که گفتیم، بانک برای این چک ها گواهی عدم پرداخت صادر نمی کنه! فقط یه گواهی بهت میده به اسم «عدم ثبت چک در سامانه صیاد». پس وقتت رو تو صف بانک برای برگشت زدن الکی هدر نده.

دنبال شکایت کیفری نباشید

اشتباه دیگه، تلاش برای طرح شکایت کیفریه. خیلیا فکر میکنن میتونن به جرم صدور چک بلامحل از صادرکننده شکایت کیفری کنن. ولی برای چک ثبت نشده، چنین امکانی وجود نداره و فقط باید از مسیر حقوقی اقدام کنی. اگه شکایت کیفری کنی، مطمئن باش که رد میشه و فقط زمان و انرژی و هزینه ات رو هدر دادی.

تعلل نکنید، اموال صادرکننده میتونه پرواز کنه!

زمان، تو این پرونده ها حکم طلا رو داره. اگه تو اقدام حقوقی تعلل کنی، صادرکننده چک فرصت پیدا می کنه که اموالش رو انتقال بده یا به نام کس دیگه کنه. اون وقت دیگه دستت به جایی بند نیست و وصول طلبت خیلی سخت یا حتی غیرممکن میشه. پس به محض اینکه دیدی چکت ثبت نشده، سریعاً و بدون فوت وقت، مراحل قانونی رو شروع کن.

بدون وکیل متخصص چک اقدام نکنید

مسائل حقوقی، خصوصاً تو حوزه چک، یه عالمه پیچیدگی و ظرایف داره. تنظیم صحیح دادخواست، جمع آوری مدارک، اثبات رابطه مالی، و پیگیری پرونده تو دادگاه، کار هر کسی نیست. خیلی وقتا یه اشتباه کوچیک تو مراحل اولیه میتونه کل پرونده رو با مشکل مواجه کنه. مشاوره با یه وکیل متخصص چک، میتونه مثل یه نقشه راه برات عمل کنه و از کلی ضرر و وقت تلف کردن جلوگیری کنه. خودت رو تنها نذار تو این مسیر!

مدارک کافی ندارید؟ ممکنه کارتتون لنگ بمونه

یادت باشه، وقتی چک ثبت نشده باشه، دیگه اون سند به تنهایی مثل چک صیادی قدرت اجرایی بالایی نداره. پس باید حسابی مدارکت رو کامل کنی. هر مدرکی که رابطه مالی بین شما و صادرکننده رو نشون بده (مثل قرارداد خرید و فروش، فاکتور، رسید واریز، پیامک ها یا هر مدرک دیگه ای) میتونه تو دادگاه به دردت بخوره و حرفت رو قوی تر کنه. پس مدارکت رو قبل از اقدام، خوب جمع وجور کن.

پیشگیری بهتر از درمان: چطور از دریافت چک ثبت نشده فرار کنیم؟

حالا که حسابی دردسرهای وصول چک ثبت نشده رو فهمیدی، بهتره به این فکر کنیم که اصلاً چطور میتونیم از اول جلوی دریافت چنین چکی رو بگیریم؟ همیشه میگن پیشگیری بهتر از درمانه، مخصوصاً تو مسائل مالی و حقوقی.

اهمیت استعلام وضعیت ثبت چک در سامانه صیاد قبل از دریافت

مهم ترین کاری که باید بکنی، همینه! قبل از اینکه اصلاً چک رو از کسی بگیری، حتماً و حتماً وضعیت ثبتش رو تو سامانه صیاد استعلام کن. الان برنامه ها و ابزارهای مختلفی هست که میتونی باهاشون شناسه صیادی چک رو وارد کنی و بفهمی که آیا چک تو سامانه به نامت ثبت شده یا نه. اگه دیدی ثبت نشده، به هیچ عنوان اون چک رو قبول نکن! از صادرکننده بخواه اول ثبتش کنه، بعد بهت بده.

لزوم تأیید نهایی چک توسط شما (دارنده) تو سامانه

فقط ثبت چک توسط صادرکننده کافی نیست! وقتی صادرکننده چک رو تو سامانه ثبت میکنه، یه مرحله «تأیید» هم برای دارنده چک وجود داره. یعنی تو هم باید بری تو سامانه صیاد (از طریق موبایل بانک ها یا نرم افزارهای مخصوص) و تأیید کنی که این چک رو دریافت کردی. اگه این تأیید رو انجام ندی، باز هم ممکنه برای خودت دردسر بشه. پس این مرحله رو هم جدی بگیر.

خودمون هم باید به بقیه آموزش بدیم

گاهی اوقات، خود صادرکننده ها هم اطلاع دقیق از قانون جدید ندارن و ناخواسته چک رو ثبت نمیکنن. اگه تو با چنین شخصی سر و کار داری، خوبه که بهش توضیح بدی چقدر ثبت چک مهمه و چه عواقبی برای هر دو طرف داره. اینطوری هم جلوی یه مشکل احتمالی رو میگیری، هم به آگاهی بقیه کمک میکنی.

یه نمونه دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده (کمکتون میکنه!)

همونطور که توضیح دادیم، برای مطالبه وجه چک ثبت نشده باید دادخواستی رو تنظیم کنی که کمی با نمونه دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت شده، فرق داره. برای اینکه کارتون راحت تر بشه، اینجا یه نمونه از این دادخواست حقوقی رو براتون آوردیم. البته یادتون باشه این فقط یه الگوئه و بهتره برای پرونده خودتون، با یه وکیل متخصص مشورت کنید تا دادخواست کاملاً دقیق و متناسب با شرایط شما تنظیم بشه.

«ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شعبه [شماره شعبه]

با سلام و احترام

به استحضار می رساند که اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر خواهان]، به شماره ملی [شماره ملی خواهان] و کدپستی [کدپستی خواهان]، خواهان پرونده در تاریخ [تاریخ صدور چک] یک فقره چک صیادی به شماره [شماره سریال چک] و شناسه صیادی [شناسه صیادی چک] از خوانده محترم آقا/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده]، فرزند [نام پدر خوانده]، به شماره ملی [شماره ملی خوانده] و کدپستی [کدپستی خوانده] دریافت کرده ام.

متأسفانه صادرکننده این چک مطابق مقررات ماده ۲۱ مکرر قانون اصلاح قانون صدور چک (مصوب ۱۴۰۰) اقدام به ثبت و تأیید آن در سامانه صیاد ننموده است. متعاقباً و به همین دلیل، اینجانب پس از مراجعه به بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه]، موفق به وصول وجه چک و دریافت گواهی عدم پرداخت نگردیده و صرفاً گواهی عدم ثبت چک در سامانه صیاد به شماره [شماره گواهی عدم ثبت] مورخ [تاریخ گواهی عدم ثبت] توسط بانک صادر گردید.

نظر به اینکه این چک با توجه به مقررات قانون جدید صدور چک، سند تجاری محسوب نمی شود و صرفاً یک سند عادی مدنی برای اثبات بدهی خوانده محترم است و همچنین، با توجه به تعهد صادرکننده این سند حقوقی مبنی بر پرداخت وجه آن و امضای نامبرده در ذیل آن، و علی رغم مراجعات و ارسال اظهارنامه رسمی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] که بی نتیجه مانده است، صدور حکم به پرداخت وجه مندرج در این سند به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال به انضمام کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل در صورت وجود، و سایر هزینه های قانونی) و نیز خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک [تاریخ سررسید چک] تا زمان پرداخت کامل وجه، مورد استدعا است.

با احترام فراوان،

[امضا و نام و نام خانوادگی خواهان]

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به آخر این راهنمای جامع. اگه بخوام خیلی خلاصه بگم، وصول چک ثبت نشده، اگرچه چالش برانگیزه، اما غیرممکن نیست! فقط باید بدونی که این چک دیگه اون امتیازات خاص یک سند تجاری رو نداره و مثل یه سند عادی عمل میکنه. مسیر قانونی برای وصولش، طولانی تر و پیچیده تر از چک های ثبت شده است و باید از طریق دادخواست «مطالبه وجه سند عادی» تو دادگاه دنبالش باشی.

نکته کلیدی اینجاست که اقدام صحیح و به موقع، میتونه شانس موفقیتت رو حسابی بالا ببره. اشتباهات رایج رو تکرار نکن، مدارکت رو کامل کن و تا جای ممکن از کمک یک وکیل متخصص تو این زمینه استفاده کن. یادت نره، پیشگیری همیشه بهتر از درمانه. پس قبل از دریافت هر چکی، حتماً از ثبت شدنش تو سامانه صیاد مطمئن شو.

امیدواریم این مقاله بهت کمک کرده باشه که مسیر وصول چک ثبت نشده رو بهتر بشناسی و بتونی حقت رو پس بگیری. تو این شرایط پیچیده، مشاوره حقوقی یه گنج واقعیه.

---

سوالات متداول

آیا میشه صادرکننده رو مجبور به ثبت چک تو سامانه صیاد کرد؟

نه، تو رویه قضایی فعلی، دادخواست «الزام به ثبت چک در سامانه صیاد» پذیرفته نمیشه. ثبت چک وظیفه ایه که قانون روی دوش صادرکننده گذاشته و اگه این کار انجام نشد، شما باید فقط از طریق دادخواست «مطالبه وجه سند عادی» پیگیری کنی. دادگاه ها چنین درخواستی رو قبول نمی کنن.

اگه تاریخ چک ثبت نشده بگذره، چطور پیگیری میشه؟

اگه تاریخ چک ثبت نشده بگذره، باز هم همون مسیری که تو مقاله توضیح دادیم باید طی بشه. یعنی اول از بانک گواهی عدم ثبت بگیری و بعد با دادخواست مطالبه وجه سند عادی، از طریق دادگاه پیگیر پولت بشی. گذشتن تاریخ چک، تغییری تو مسیر حقوقی اون ایجاد نمیکنه، فقط باید سریع تر اقدام کنی.

اگر صادرکننده چک ثبت نشده، مالی نداشته باشه چی میشه؟

اگه صادرکننده چک ثبت نشده هیچ مالی به نام خودش نداشته باشه یا اموالش رو از قبل انتقال داده باشه، وصول طلب خیلی سخت یا حتی غیرممکن میشه. به همین خاطر، تأکید کردیم که حواست باشه تو اقدام حقوقی تعلل نکنی و اگه امکانش بود، تو دادخواستت درخواست تأمین خواسته رو هم مطرح کنی تا قبل از اینکه دیر بشه، اموالش توقیف بشه.

مسئولیت ظهرنویسان چک ثبت نشده چیه؟

چون چک ثبت نشده از ماهیت سند تجاری خودش خارج شده و سند عادی محسوب میشه، مسئولیت تضامنی ظهرنویسان (اونایی که پشت چک رو امضا کردن) هم معمولاً از بین میره. یعنی دیگه نمیتونی به راحتی از ظهرنویس ها مطالبه کنی و تمرکز اصلیت باید روی خود صادرکننده چک باشه.

آیا محل طرح دعوا (شهرستان یا تهران) فرقی داره؟

بله، فرق داره. تو دعاوی حقوقی، اصل بر «صلاحیت محلی» هست. یعنی دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده باید تو دادگاه محل اقامت صادرکننده چک یا جایی که تعهد انجام شده (مثلاً محل صدور چک یا محل معامله) ثبت بشه. پس اگه صادرکننده تو شهرستان زندگی میکنه، تو نمیتونی بری تو دادگاه های تهران شکایت کنی، مگر اینکه ثابت کنی قرارداد یا تعهد اصلی تو تهران انجام شده.

وضعیت چک های در وجه حامل ثبت نشده چیه؟ (اگه اصلا صادر شده باشن)

بر اساس قانون جدید چک، اصلاً نباید چک در وجه حامل صادر بشه و همه چک ها باید به نام شخص خاصی تو سامانه ثبت بشن. حالا اگه به هر دلیلی چکی در وجه حامل (که خودش غیرقانونیه) صادر شده باشه و ثبت هم نشده باشه، وضعیتش از نظر قانونی خیلی بدتره و وصولش به مراتب سخت تر. این چک هم در بهترین حالت همون سند عادی محسوب میشه ولی با پیچیدگی های بیشتر برای اثبات طلب.

میشه برای چک ثبت نشده، تأمین خواسته گرفت؟

بله، میشه. برای چک ثبت نشده هم میتونی از دادگاه درخواست تأمین خواسته کنی. این درخواست یعنی قبل از صدور حکم نهایی، اموال صادرکننده رو توقیف کنن تا نتونه جابه جا کنه. اما یه تفاوت مهم با چک های صیادی ثبت شده اینه که برای چک ثبت نشده، معمولاً باید یه «خسارت احتمالی» رو به حساب دادگاه واریز کنی. اگه بعداً ثابت بشه که تو حق نداشتی، از اون مبلغ خسارت جبران میشه.

تا کی برای اقدام حقوقی فرصت داریم؟ (مرور زمان)

برای پیگیری چک ثبت نشده که سند عادی محسوب میشه، قاعده ی مرور زمان اسناد تجاری (که کوتاهتره) حاکم نیست و شما تا ۱۰ سال فرصت داری که از طریق دادگاه اقدام کنی (مرور زمان عمومی دعاوی مدنی). اما همونطور که گفتیم، تعلل تو اقدام، ریسک انتقال اموال رو بالا میبره و توصیه اکید اینه که به محض اطلاع، فوراً اقدام کنی و دنبال تأمین خواسته باشی.