منع اشتغال زن در موارد خاص

حق اشتغال زن به صورت عمومی و طبق قانون اساسی پذیرفته شده است، اما قانون مدنی کشور ما استثنائاتی را در نظر گرفته که بر اساس آن مرد می تواند همسرش را از ادامه کار منع کند، البته با تأیید دادگاه. این موضوع غالباً بر اساس ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی صورت می گیرد و شرایط خاصی مثل منافات با مصالح خانوادگی یا حیثیت زوجین را طلب می کند.

توی زندگی های امروزی، خیلی از خانم ها دوست دارن مستقل باشن و بیرون از خونه کار کنن. این کار هم بهشون کمک می کنه از نظر مالی روی پای خودشون وایسن، هم کلی تجربه های جدید به دست بیارن و حس مفید بودن داشته باشن. از اون طرف، جامعه و قانون ما هم روی حق انتخاب شغل برای همه، چه زن و چه مرد، تاکید داره. اما خب، گاهی اوقات این موضوع ممکنه توی زندگی مشترک چالش هایی رو به وجود بیاره، مخصوصاً وقتی پای قانون مدنی میاد وسط. اینجا بحث «منع اشتغال زن در موارد خاص» مطرح میشه که واقعاً برای خیلی ها سواله و ابهام داره. شاید شما هم شنیده باشین که مرد می تونه همسرش رو از کار کردن منع کنه، ولی دقیقاً چجوری و تحت چه شرایطی؟ آیا این یه حق مطلقه برای مرد یا محدودیت هایی داره؟ این سوال ها ممکنه ذهن هر کسی، چه خانم ها و چه آقایون، رو درگیر کنه.

توی این مقاله، می خوایم دور هم جمع بشیم و این موضوع رو حسابی باز کنیم. قرار نیست با کلی اصطلاحات قلمبه سلمبه حقوقی سردرگم بشین؛ بلکه می خوایم به زبون خودمونی و ساده، همه جوانب قضیه رو بررسی کنیم. از اینکه اصلاً قانون چی میگه و چه شرایطی باید وجود داشته باشه، تا اینکه اگه یه اختلافی پیش اومد، باید چه کار کرد و چطور از حق خودمون دفاع کنیم. پس اگه براتون مهمه که دقیقاً بدونید حق و حقوقتون چیه و چطور میشه توی این مسیر قدم برداشت، تا آخر این مطلب با ما همراه باشین. هدفمون اینه که به یک درک روشن و جامع از این موضوع برسیم تا هم بتونیم تصمیم های بهتری بگیریم، هم از خیلی از سوءتفاهم ها و اختلافات جلوگیری کنیم.

حق کار، یک اصل مهم در زندگی هر زن و مرد

فکرشو بکنین، آدم ها وقتی می تونن کاری رو که دوست دارن و توش مهارت دارن انجام بدن، چقدر حس خوبی پیدا می کنن! این فقط یه حس شخصی نیست، بلکه یه نیاز اجتماعی و یه حق بنیادیه که توی قانون اساسی خیلی از کشورها، از جمله ایران خودمون، به رسمیت شناخته شده. برای زن ها هم کار کردن فقط جنبه مالی نداره؛ خیلی وقتا بهشون هویت میده، اعتماد به نفسشون رو بالا می بره و کمک می کنه توی جامعه فعال تر باشن.

اصل 28 قانون اساسی و جایگاه زن در آن

اگه یه نگاهی به اصل بیست و هشتم قانون اساسی کشورمون بندازیم، می بینیم که خیلی صریح و روشن گفته: «هر کس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست، برگزیند.» این یعنی چی؟ یعنی هر زن و مردی، آزادی داره که شغل دلخواهش رو انتخاب کنه، البته به شرط اینکه با اصول اسلامی، منافع جامعه و حقوق بقیه آدم ها در تضاد نباشه. این اصل، یک جورایی پایه و اساس حق اشتغال رو برای همه، بدون تبعیض جنسیتی، محکم می کنه.

فقط همین نیست؛ اصول 20 و 21 قانون اساسی هم روی حمایت از زنان تاکید دارن. این حمایت ها شامل حال اشتغال زنان هم میشه و نشون میده که قانون اسگذار، قصد داشته تا زمینه رو برای حضور فعال و موثر زن ها توی عرصه های مختلف فراهم کنه. پس در حالت کلی، می تونیم بگیم که حق کار کردن برای زن ها، یک حق کاملاً قانونی و پذیرفته شده است. اما خب، همونطور که گفتیم، هر قانونی ممکنه تبصره و استثنائاتی داشته باشه که بحث امروز ما هم حول همین استثنائات می چرخه.

ماده 1117 قانون مدنی؛ پاشنه آشیل منع اشتغال

حالا می رسیم به اون ماده ای که تقریباً کل بحث ما بر پایه اونه: ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی. این ماده خیلی مهمه و باید حسابی روش زوم کنیم. دقیقاً چی میگه؟

«شوهر می تواند با تأیید دادگاه زن خود را از اشتغال به شغلی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود یا زن باشد منع کند. زن نیز می تواند از دادگاه چنین تقاضایی را بنماید. دادگاه در صورتی که اختلالی در امر معیشت خانواده ایجاد نشود، مرد را از اشتغال به شغل مذکور منع می کند.»

ببینین، نکته کلیدی این ماده اینه که مرد «همیشه» و «هر وقت دلش خواست» نمی تونه جلوی کار کردن زنش رو بگیره. اول اینکه باید یه «شغل»ی باشه که «منافی مصالح خانوادگی» یا «حیثیت خودش یا زن» باشه. دوم اینکه، این تصمیم مرد باید «با تأیید دادگاه» باشه. یعنی نمیشه همینجوری سرخود عمل کرد و گفت: «من نمی ذارم زنم کار کنه!» باید رفت دادگاه، دلیل و مدرک ارائه داد و دادگاه هم باید اون رو تأیید کنه.

یه نکته جالب دیگه اینکه، این حق دو طرفه است! یعنی زن هم می تونه همین درخواست رو برای شغل شوهرش داشته باشه، با این تفاوت که دادگاه وقتی جلوی کار مرد رو می گیره که اون شغل «اختلالی توی امر معیشت خانواده ایجاد نکنه». این قسمت خیلی مهمه چون معمولاً تامین معاش اصلی خانواده با مرده و قانون این رو در نظر گرفته.

ضمناً، ماده ۱۸ قانون حمایت خانواده هم در این زمینه نقش داره. این ماده میگه اگه مراکز مشاوره خانواده وجود داشته باشه، دادگاه می تونه نظر این مراکز رو برای حل و فصل اختلافات خانوادگی، از جمله همین بحث اشتغال، جویا بشه. این یعنی قبل از اینکه کار به حکم و اجبار بکشه، یه فرصت برای گفتگو و حل و فصل مسالمت آمیز وجود داره.

فرق بین منع اشتغال و ناشزه بودن چیه؟

خیلی ها ممکنه فکر کنن اگه یه زن بدون اجازه شوهرش کار کنه، میشه «ناشزه» و نفقه بهش تعلق نمی گیره. اما این دو تا مفهوم با هم فرق دارن و اشتباه گرفتن اینا می تونه باعث سوءتفاهم های جدی بشه.

«تمکین» توی قانون ما دو نوعه: تمکین خاص و تمکین عام. تمکین خاص مربوط به روابط زناشوییه و تمکین عام یعنی زن باید وظایف زناشویی خودش رو، که شامل زندگی مشترک و مدیریت خونه میشه، انجام بده. اگه زن این وظایف رو انجام نده، میشه «ناشزه» و مرد می تونه از پرداخت نفقه بهش خودداری کنه.

اما «منع اشتغال» یه چیز دیگه است. صرفاً کار کردن زن، حتی بدون اجازه مرد، لزوماً به معنی «عدم تمکین» و ناشزه بودن نیست. برای اینکه مرد بتونه زن رو از کار منع کنه، باید ثابت بشه که اون شغل، با «مصالح خانوادگی» یا «حیثیت زوجین» منافات داره. یعنی اگه زن شاغل باشه، ولی همچنان به وظایفش توی خونه و زندگی مشترک عمل کنه، نمیشه به صرف کار کردنش گفت ناشزه است. این دو تا بحث حقوقی، هم مبناشون فرق داره و هم آثار و نتایجشون. توی منع اشتغال، بحث اینه که خود شغل مشکل ساز شده، نه صرفاً اینکه زن بیرون از خونه فعالیت داره.

چه زمانی مرد می تونه جلوی کار کردن زنش رو بگیره؟ (شرایط و مصادیق قانونی)

خب، تا اینجا فهمیدیم که ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی میگه اگه شغل زن با «مصالح خانوادگی» یا «حیثیت زوج یا زوجه» منافات داشته باشه، مرد می تونه با تایید دادگاه، همسرش رو از ادامه کار منع کنه. حالا بیایم ببینیم این «مصالح خانوادگی» و «حیثیت» یعنی چی و چه مثال هایی دارن که موضوع روشن تر بشه.

وقتی کار زن با مصالح خانواده جور در نمیاد

«مصالح خانوادگی» یه مفهومیه که شاید توی نگاه اول کمی گنگ به نظر بیاد. یعنی چی منافع خانواده؟ این منافع می تونه شامل چی بشه؟ معمولاً دادگاه ها وقتی در مورد این موضوع تصمیم می گیرن، به چند تا نکته توجه می کنن:

1. حفظ بنیان خانواده: یعنی اون شغل نباید جوری باشه که اساس زندگی مشترک رو به هم بزنه. مثلاً اگه زن به خاطر شغلش مجبور باشه دائم توی سفر باشه یا برای مدت های طولانی از خونه دور بمونه، این ممکنه با بنیان خانواده منافات داشته باشه.
2. تربیت فرزندان: اگه زن مادر باشه و شغلش اونقدر وقت گیر باشه که نتونه به تربیت و نگهداری بچه ها برسه و این موضوع باعث آسیب بهشون بشه، ممکنه دادگاه اون رو منافی مصالح خانوادگی بدونه. البته در نظر داشته باشین که این به این معنی نیست که زن حتماً باید تمام وقتش رو پای بچه ها بذاره، بلکه باید تعادل حفظ بشه.
3. وظایف زناشویی: این هم از اون مواردیه که توی دادگاه مطرح میشه. اگه شغل زن اونقدر خسته کننده یا پراسترس باشه که دیگه انرژی و وقتی برای روابط زناشویی باقی نمونه، ممکنه دادگاه این رو هم در نظر بگیره.
4. آرامش و انسجام خانواده: هر شغلی که باعث بشه آرامش از خونه بره و مدام دعوا و بحث پیش بیاد، می تونه منافی مصالح خانوادگی باشه. مثلاً شغلی که زن رو در معرض خطرات جدی قرار بده یا استرس های زیادی رو به خانواده تحمیل کنه.

یه مثال واضح بزنم: تصور کنین یه خانم پرستار شیفت شب باشه و همسرش احساس کنه که به خاطر شیفت های شبانه، حضورش در خونه برای بچه ها و همسرش کم شده و این موضوع به بنیان خانواده لطمه میزنه. یا مثلاً اگه شغل زن نیاز به مسافرت های کاری طولانی داره و مرد با این موضوع مخالف باشه، این ها می تونن مصادیقی از منافات با مصالح خانوادگی باشن. البته باز هم تاکید می کنم، این مرد نیست که به تنهایی تصمیم می گیره، بلکه باید دلایلش رو توی دادگاه اثبات کنه.

وقتی شغل زن به حیثیت خودش یا همسرش لطمه می زنه

مفهوم «حیثیت» هم مثل «مصالح خانوادگی» یکم انتزاعیه. حیثیت یعنی آبرو، شأن اجتماعی و اعتبار یه نفر یا یه خانواده. خب، چه شغلی می تونه به حیثیت لطمه بزنه؟

1. شغلی که عرفاً با جایگاه اجتماعی خانواده سازگار نیست: ممکنه یه شغلی باشه که توی یه جامعه یا فرهنگ خاص، با شأن و آبروی اون خانواده جور در نیاد. البته این موضوع خیلی به عرف و دیدگاه جامعه بستگی داره و ممکنه از یک شهر به شهر دیگه یا از یه خانواده به خانواده دیگه فرق کنه.
2. شغلی با شهرت نامناسب: بعضی شغل ها ممکنه توی نگاه عموم، وجهه خوبی نداشته باشن و باعث حرف و حدیث بشن. اگه شغل زن از این دست باشه و این موضوع به آبرو و اعتبار مرد یا خود زن آسیب بزنه، ممکنه مرد بتونه به استناد این ماده، تقاضای منع اشتغال رو بده.
3. شغلی که باعث تعرض به آبروی فرد یا همسرش بشه: مثلاً اگه شغل زن به گونه ای باشه که او را در معرض تهمت، افترا یا هرگونه بدنامی قرار بده که دامنه آن به همسرش نیز کشیده شود.

دوباره یه مثال: فرض کنین شغل یه خانم جوری باشه که مجبور باشه توی محیط هایی کار کنه که از نظر عرف جامعه، مناسب شأن خانوادگی نیست، یا مثلاً شغلی که خیلی ها رو یاد خلاف یا کارهای غیرقانونی میندازه (مثلاً قماربازی یا قاچاق، که البته این ها دیگه جرم هستن و بحثشون فرق داره). البته، توی جامعه مدرن امروز، کمتر شغلی پیدا میشه که به خودی خود منافی حیثیت شناخته بشه، مگر اینکه واقعاً شرایط خیلی خاص و واضحی داشته باشه. دادگاه هم توی این موارد خیلی محتاط عمل می کنه چون حق اشتغال یک حق بنیادیه و نمیشه به راحتی اون رو محدود کرد.

واقعاً مهم: این دو تا شرط (مصالح خانوادگی و حیثیت) باید توی دادگاه اثبات بشن. یعنی مرد نمی تونه صرفاً بگه «این شغل به حیثیتمون لطمه می زنه» و تمام. باید مدارک و شواهدی ارائه بده که حرفش رو ثابت کنه. مثلاً شهادت شهود، گزارش کارشناس، یا هر مدرکی که نشون بده واقعاً این آسیب ها وجود دارن.

نقش عرف و شرایط زندگی شما در تصمیم دادگاه

ببینین، هم «مصالح خانوادگی» و هم «حیثیت» مفاهیم ثابتی نیستن. یعنی چیزی که توی دهه ۶۰ منافی حیثیت یا مصالح خانوادگی بوده، شاید الان اصلاً نباشه. یا چیزی که توی یه روستای دورافتاده منافی حیثیت محسوب میشه، ممکنه توی یه شهر بزرگ کاملاً عادی باشه. برای همین، دادگاه ها وقتی به این پرونده ها رسیدگی می کنن، خیلی به «عرف جامعه»، «اوضاع و احوال خاص هر خانواده» و «مقتضیات زمانی و مکانی» توجه می کنن.

این یعنی هر پرونده ای شرایط خودش رو داره و نمیشه با یه چوب همه رو زد. قاضی باید ببینه توی اون زندگی خاص، با اون شرایط خاص، با اون شغل خاص، آیا واقعاً اون منافات ها وجود دارن یا نه. اینجاست که اهمیت ارائه دلایل محکم و مستند توسط مرد (و البته دفاع منطقی زن) حسابی پررنگ میشه.

شرط ضمن عقد نکاح؛ سپر محکم حق اشتغال

یکی از راه های خیلی خوب برای اینکه خانم ها از همون اول خیالشون بابت کار کردن راحت باشه و از حقشون محافظت کنن، گذاشتن «شرط اشتغال» توی عقدنامه است. این شرط می تونه مثل یه سپر محکم عمل کنه و جلوی خیلی از اختلافات بعدی رو بگیره.

شرط اشتغال در عقدنامه چی میگه؟

«شرط ضمن عقد» یعنی توافقاتی که زن و مرد موقع ازدواج، علاوه بر خود عقد، با هم می کنن و توی عقدنامه ثبت میشه. اگه توی عقدنامه شرط بشه که زن «حق اشتغال» داره، این یعنی مرد از همون اول رضایتش رو برای کار کردن همسرش اعلام کرده.

این شرط می تونه به شکل های مختلفی نوشته بشه:

1. شرط عام: یعنی زن «حق اشتغال به هر شغلی» رو داشته باشه. این بهترین و کامل ترین حالته.
2. شرط خاص: یعنی زن فقط حق اشتغال به یک شغل خاص یا در یک محل خاص رو داشته باشه. مثلاً «حق اشتغال به شغل معلمی» یا «حق اشتغال در اداره ایکس».

اینکه شرط چطور نوشته شده باشه، خیلی مهمه. اگه شرط عام باشه، دست زن برای انتخاب شغل بازتره. اگه خاص باشه، فقط می تونه همون شغل یا مشاغل خاص رو انجام بده. نکته مهم اینه که وقتی مرد این شرط رو امضا می کنه، دیگه نمی تونه به سادگی ازش برگرده و زن رو از کار منع کنه.

اگه شرط ضمن عقد باشه، مرد بازم می تونه منع کنه؟

اگه توی عقدنامه شرط حق اشتغال زن درج شده باشه و مرد هم زیرش رو امضا کرده باشه، دیگه دست مرد برای منع اشتغال زن خیلی بسته تر میشه. در واقع، این شرط ضمن عقد، به طور کلی حق منع مرد رو سلب می کنه. یعنی مرد دیگه نمی تونه به استناد ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی به دادگاه بره و بگه شغل زنم منافی مصالح خانوادگیه یا به حیثیتمون لطمه میزنه.

حالا ممکنه بپرسین: «یعنی هیچ راهی نداره؟» تقریباً میشه گفت خیر، مگر اینکه شرایط واقعاً جدید و خیلی خاصی پیش بیاد که اصلاً توی توافق اولیه (یعنی همون زمان عقد) قابل پیش بینی نبوده باشه و به نوعی با روح شرط توافق شده در تضاد فاحش باشه. این موارد خیلی نادرن و اثباتشون توی دادگاه واقعاً سخته. پس به طور کلی، وجود شرط ضمن عقد، یک تضمین بسیار قوی برای حق اشتغال زن محسوب میشه.

کار قبل از ازدواج با کار بعد از ازدواج؛ چه فرقی داره؟

یه سوال رایج اینه که اگه یه خانم قبل از ازدواج شاغل بوده و مرد هم از این موضوع خبر داشته، آیا بعد از ازدواج می تونه بگه «نمی خوام کار کنی»؟

از نظر قانونی، اگه شرط ضمن عقد وجود نداشته باشه، حتی اگه زن قبل از ازدواج شاغل بوده و مرد ازش خبر داشته، این دلیل نمیشه که مرد نتونه به استناد ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی، تقاضای منع اشتغال بده. یعنی صرف آگاهی مرد از شاغل بودن زن، باعث ساقط شدن حق اون برای منع اشتغال (در صورت وجود شرایط ماده ۱۱۱۷) نمیشه.

اما خب، این موضوع می تونه توی رأی دادگاه تاثیرگذار باشه. اگه مردی از همون اول می دونسته که همسرش شاغله و باهاش ازدواج کرده، دادگاه ممکنه سخت گیرانه تر به دلایل مرد برای منع اشتغال نگاه کنه و اثبات «منافات با مصالح خانوادگی» یا «حیثیت» براش سخت تر بشه. چون یه جورایی نشون میده که قبلاً با این وضعیت کنار اومده بوده.

حالا اگه زن بعد از ازدواج بخواد شروع به کار کنه و قبلاً شاغل نبوده، اینجا مرد می تونه از همون اول نظرش رو بگه. اگه مرد رضایت نده و زن اصرار به کار کردن داشته باشه، مرد راحت تر می تونه به دادگاه بره و تقاضای منع اشتغال کنه (البته باز هم باید شرایط ماده ۱۱۱۷ رو اثبات کنه). در هر صورت، برای جلوگیری از هرگونه اختلاف و چالش در آینده، بهترین راهکار اینه که موضوع اشتغال زن، چه قبل و چه بعد از ازدواج، همون اول توی عقدنامه به عنوان شرط ضمن عقد ثبت بشه.

روند دادگاه، حقوق و مسئولیت های هر دو طرف

فرض کنین اختلاف بالا گرفته و زن و مرد نتونستن به توافق برسن. چاره ای نمیمونه جز اینکه پای دادگاه وسط کشیده بشه. اینجا دونستن مراحل کار و حقوق و تکالیف هر کدوم از طرفین خیلی مهمه تا بتونن از حق خودشون دفاع کنن.

دادگاه خانواده؛ مرجع رسیدگی به این اختلافات

پرونده های مربوط به منع اشتغال زن (یا حتی مرد) توی دادگاه خانواده بررسی میشه. روال کار معمولاً اینجوریه که:

1. تنظیم دادخواست: مرد (یا زن) باید یه دادخواست با عنوان «تقاضای منع اشتغال به کار زوجه (یا زوج)» تنظیم کنه. توی این دادخواست، باید دلایل و مدارکی که نشون میده شغل همسرش منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت هست رو بنویسه.
2. ارائه مدارک: مدارک لازم می تونه شامل عقدنامه، مدارک شغلی همسر، شهادت شهود، یا حتی گزارش کارشناسی (اگه لازم باشه) باشه. مثلاً اگه شغل زن نیاز به سفرهای طولانی داره، مدارک پروازها یا ماموریت ها می تونه به دادگاه ارائه بشه.
3. جلسات دادگاه: مثل هر پرونده دیگه ای، جلسات دادگاه تشکیل میشه. توی این جلسات، هم مرد و هم زن فرصت پیدا می کنن که از خودشون دفاع کنن و دلایلشون رو ارائه بدن. دادگاه به حرفای هر دو طرف گوش میده.
4. مراکز مشاوره: همونطور که قبلاً گفتیم، دادگاه می تونه طرفین رو به مراکز مشاوره خانواده ارجاع بده تا شاید بتونن قبل از صدور حکم، با گفتگو و راهنمایی مشاور، مشکلشون رو حل کنن.
5. صدور حکم: اگه گفتگوها به نتیجه نرسه و دادگاه قانع بشه که دلایل مطرح شده توسط خواهان (همون کسی که دادخواست داده) موجه و مستنده، حکم بر منع اشتغال صادر می کنه.

مسلماً این فرآیند زمان بره و نیاز به صبر و پیگیری داره. هر چقدر دلایل و مستندات قوی تر باشن، احتمال گرفتن نتیجه مطلوب بیشتره.

آیا زن هم می تونه شوهرش رو از کار منع کنه؟

بله، ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی صراحتاً میگه که زن هم می تونه چنین تقاضایی رو از دادگاه داشته باشه. یعنی اگه شغل مرد منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خودش یا زنش باشه، زن می تونه بره دادگاه و تقاضا کنه که جلوی کار شوهرش رو بگیرن. اما یک تفاوت مهم اینجا وجود داره: دادگاه در صورتی حکم به منع اشتغال مرد میده که این کار «اختلالی در امر معیشت خانواده ایجاد نکند».

چون معمولاً توی جامعه ما، تامین معاش اصلی خانواده به عهده مردهاست، قانونگذار این موضوع رو در نظر گرفته. مثال هایی که ممکنه زن به این استناد به دادگاه بره، می تونه اینا باشه: مثلاً مرد شغل خطرناکی داره که دائم جونش در خطره و این موضوع باعث نگرانی شدید و سلب آرامش خانواده میشه. یا شغلی داره که باعث بدنامی و آبروریزی خانواده میشه و از نظر معیشتی هم تاثیر زیادی نداره (مثلاً شغل دوم و غیرضروری مرد باشه). پس این حق هم برای زن وجود داره، اما با یک محدودیت مهم.

بعد از حکم دادگاه، تکلیف قراردادهای کاری چی میشه؟

یکی از سوالات مهم اینه که اگه دادگاه حکم به منع اشتغال زن بده، قراردادهای کاری او چه سرنوشتی پیدا می کنن؟

وقتی حکم منع اشتغال قطعی میشه، تمام قراردادهای کاری که زن به واسطه اون شغل و حرفه داشته، از تاریخ قطعیت حکم «فسخ» میشن. یعنی دیگه زن اجازه نداره به اون شغل ادامه بده. اینجا یه بحث دیگه پیش میاد: «جبران خسارت».

اگه کارفرما یا شخص دیگه ای به خاطر فسخ این قراردادها دچار ضرر و زیان مالی بشه، حق داره از زن برای جبران خسارت شکایت کنه. چون قرارداد رو زن امضا کرده بوده، خودش مسئول پرداخت این خسارات میشه. اما آیا زن می تونه از شوهرش کمک بگیره؟ بله، از لحاظ اخلاقی و توافقی بله. اما از لحاظ قانونی، پرداخت این خسارت ها به عهده همسر نیست مگر اینکه توافق خاصی بین زن و مرد وجود داشته باشه یا مرد خودش داوطلبانه این خسارت ها رو جبران کنه.

پس بعد از صدور حکم، زن باید حواسش باشه که حتماً مراحل قانونی فسخ قراردادها رو انجام بده تا دچار مشکلات حقوقی بعدی نشه.

اگه زن بازم سر کارش بره، چی میشه؟

خب، اگه دادگاه حکم به منع اشتغال زن بده و این حکم قطعی بشه، ولی زن همچنان به کارش ادامه بده، اینجا دیگه وارد فاز «سرپیچی از حکم دادگاه» میشیم. این کار قطعاً عواقبی داره:

1. جریمه های مستمر: دادگاه می تونه برای زن، جریمه های مالی مستمر در نظر بگیره. یعنی تا زمانی که زن به کارش ادامه میده و حکم دادگاه رو اجرا نمیکنه، باید مبلغ مشخصی رو به عنوان جریمه پرداخت کنه. این جریمه می تونه به نفع مرد باشه.
2. عدم تعلق نفقه: در بعضی موارد، اگه زن با وجود حکم قطعی دادگاه، به کارش ادامه بده و این کارش واقعاً با وظایف زناشویی یا مصالح خانواده در تضاد باشه، ممکنه دادگاه او رو «ناشزه» تشخیص بده و مرد رو از پرداخت نفقه معاف کنه. البته این موضوع بستگی به تشخیص دادگاه و شرایط پرونده داره و همیشه صدق نمی کنه.
3. پیامدهای روانی و خانوادگی: جدای از مسائل حقوقی، سرپیچی از حکم دادگاه می تونه رابطه زناشویی رو حسابی شکرآب کنه و اختلافات رو عمیق تر کنه. این موضوع ممکنه به پرونده های حقوقی دیگه ای مثل طلاق یا حضانت فرزندان هم کشیده بشه.

پس بهتره که وقتی حکم دادگاه صادر شد، به اون احترام گذاشته بشه و راه حل های قانونی برای حل و فصل مشکلات پیدا بشه.

زن چطور می تونه از حقش دفاع کنه؟

حالا فرض کنین مرد دادخواست منع اشتغال داده. زن چه کارهایی می تونه بکنه تا از حقش دفاع کنه؟

1. اثبات عدم منافات: مهم ترین دفاع زن اینه که ثابت کنه شغلش هیچ منافاتی با مصالح خانوادگی یا حیثیت خودش یا همسرش نداره. مثلاً اگه مرد گفته شغل زن وقت گیره، زن می تونه با ارائه برنامه کاریش، شهادت همکاران یا حتی گواهی از مهدکودک فرزندانش (که نشون بده به بچه ها رسیدگی میشه)، ثابت کنه که به وظایفش هم می رسه.
2. وجود شرط ضمن عقد: اگه توی عقدنامه شرط حق اشتغال زن ثبت شده باشه، این بهترین و قوی ترین دفاعیه. زن می تونه عقدنامه رو به دادگاه ارائه بده و نشون بده که مرد از همون اول با کار کردنش موافق بوده.
3. عدم رعایت تشریفات قانونی: اگه مرد بدون مراجعه به دادگاه، سرخود زن رو از کار منع کرده، این کارش غیرقانونیه و زن می تونه به این موضوع استناد کنه.
4. تاثیر مالی بر خانواده: اگه شغل زن به تامین معاش خانواده کمک می کنه و منع اون باعث ایجاد مشکل مالی میشه، این هم می تونه یک نکته مهم توی دفاع زن باشه (البته این مورد بیشتر برای منع اشتغال مرد توسط زن کاربرد داره، اما در مواردی هم زن می تونه با اثبات اینکه درآمدش برای زندگی ضروریه، از حقش دفاع کنه).
5. مشاوره حقوقی: بهترین کار اینه که زن هم مثل مرد، از یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص کمک بگیره. وکیل می تونه بهترین راهکارهای دفاعی رو ارائه بده و به زن کمک کنه که توی دادگاه، دلایلش رو به درستی مطرح کنه.

همونطور که می بینین، این مسائل پیچیدگی های خاص خودشون رو دارن و بدون آگاهی و کمک متخصص، ممکنه حقوق آدم ها پایمال بشه. پس هیچ وقت برای مشاوره گرفتن درنگ نکنین.

نتیجه گیری

خب، به انتهای بحث شیرین و البته پرچالش «منع اشتغال زن در موارد خاص» رسیدیم. دیدیم که حق کار کردن برای زن ها، یک حق کاملاً قانونی و پذیرفته شده است و در قانون اساسی کشورمون بهش اشاره شده. اما مثل هر حق دیگه ای، این حق هم استثنائاتی داره که مهم ترینش، ماده ۱۱۱۷ قانون مدنیه.

این ماده به مرد (و با شرایطی به زن) این اجازه رو میده که با تایید دادگاه، همسرش رو از شغلی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خودش یا طرف مقابل باشه، منع کنه. نکته کلیدی اینجاست که این حق، یه حق مطلق نیست و مرد نمی تونه سرخود و بدون دلیل کافی، همسرش رو از کار منع کنه. باید دلایلش محکم باشه و توی دادگاه به اثبات برسه.

همچنین، تاکید کردیم که «شرط ضمن عقد» برای حق اشتغال زن، مثل یه سپر دفاعی قوی عمل می کنه و می تونه خیال زن رو از بابت کار کردن بعد از ازدواج راحت کنه. این شرط، دست مرد رو برای منع اشتغال تا حد زیادی می بنده.

در نهایت، همیشه بهترین راهکار، گفت وگو و تفاهم بین زوجینه. قبل از اینکه کار به دادگاه و درگیری های حقوقی بکشه، سعی کنین با هم صحبت کنین و به یک راه حل دوستانه برسین. اما اگه این راهکارها جواب نداد و چاره ای جز مراجعه به قانون نموند، حتماً و حتماً از مشاوره های حقوقی تخصصی استفاده کنین. یک وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه تا هم حقوق خودتون رو بدونید و هم بهترین دفاع رو توی دادگاه داشته باشین. یادتون باشه، آگاهی از قانون، اولین قدم برای دفاع از حقوق خودمونه.