تعداد کمی از افراد در طول تاریخ موفق شده اند که سبک و سیاق جدیدی در هنر ایجاد کنند و معمولاً این افراد هنرمندان بوده اند و نه حاکمان. با این حال شاه عباس بزرگ که در اواخر قرن شانزدهم میلادی در ایران به قدرت رسید یک رنسانس هنری در بالاترین سطح را به جریان انداخت. پروژه های ساختمانی او و حمایت هایش از نخبگان فرهنگی جدید یکی از عالی ترین دوره ها در تاریخ هنر اسلامی را رقم زد.
آنچه هنرمندان ایرانی در دوران شاه عباس به سنت هنر اسلامی افزودند گرایشی برای به تصویر کشیدن طبیعت با حال و هوایی ظریف و شورمندانه بود که در تضاد با میراث قبلی نبود بلکه آن را غنی تر می کرد. در هنر دوران شاه عباس طبیعت شعر رنگ موسیقی نظم احساس و خلاصه هرآنچه که برای به وجود آمدن هنری در عالی ترین سطح لازم است با هم جمع شده بودند.
فقط به عنوان یک نمونۀ کوچک از این زایش هنری باشکوه می توانید نقاشی هنرمندی به نام حبیب الله را از نسخه خطی «منطق الطیر» در نظر بگیرید. در این نقاشی که صحنۀ سخن گفتن هدهد برای سایر پرندگان را به تصویر کشیده هنرمند فضایی چنان ظریف و خیال انگیز خلق کرده است که انگار می توان بوی گل های جویبار در آن حس کرد و صدای وزش نسیم را از لابه لای شاخه های درخت شنید.
در این دوران باشکوه شهر اصفهان کانون هنر و سیاست و تجارت بود. در سال های ۱۵۹۷ تا ۱۵۹۸ میلادی شاه عباس پایتخت دولت صفوی را به اصفهان منتقل کرد. این اقدام بخشی از برنامه گسترده او برای بیرون کشیدن کشور از رکود اقتصادی بود. برای احیای اقتصاد ملی شاه عباس تجار خارجی را دعوت کرد و با چندین کشور اروپایی توافق های تجاری برقرار ساخت. او تولید فرش و پارچه را در کارگاه های دولتی افزایش داد و ۳۰۰ سفالگر چینی و خانواده هایشان را به ایران آورد تا از علاقه شدید مردم به سفال های چینی بهرۀ اقتصادی لازم را ببرد.
او سپس ارامنه شهر جلفا را که بخش بزرگی از تجارت بین المللی ابریشم را در دست داشتند به محله ای در اصفهان به نام جلفای نو منتقل کرد و انحصار صادرات ابریشم را به آنان واگذار نمود. شاه عباس همچنین یک ارتش دائمی جدید ایجاد کرد که تجاوزات خارجی را متوقف کرده و ثبات سرزمینی کشور را بازگرداند.
شاه عباس با معماری پایتخت جدید خود تصویر دولت صفوی را تقویت کرد. او از مرکز قدیمی شهر بازاری دو کیلومتری را به سوی میدان جدید (نقش جهان) در نزدیکی رودخانه زاینده رود ساخت. در اطراف این میدان چهار سازه مهم قرار داشتند: ورودی بازار در شمال با نقاشی هایی از پیروزی های شاه عباس بر ازبکان مزین شده بود مسجد شاه در جنوب قرار داشت مسجد شیخ لطف الله در شرق و عمارت عالی قاپو که تالاری دو طبقه برای دیدار های عمومی بود نیز در غرب بنا شدند. بدین ترتیب چهار پایه اصلی دولت صفوی یعنی دین تجارت ارتش و خانواده سلطنتی در یک بیانیه بصری باشکوه به هم پیوسته بودند.
ژان شاردن جواهرساز فرانسوی که در سال های ۱۶۶۴ تا ۱۶۷۰ و دوباره در ۱۶۷۱ تا ۱۶۷۷ در ایران سفر کرده بود اصفهان را «بزرگ ترین و زیباترین شهر در کل مشرق زمین» نامید. او جمعیت شهر را متشکل از مسیحیان یهودیان زرتشتیان مسلمانان و تجار از سراسر جهان توصیف کرد. وی ۱۶۲ مسجد ۴۸ مدرسه ۱۸۰۲ کاروانسرا ۲۷۳ حمام و ۱۲ قبرستان را شمرد که بیانگر کار های گسترده معماری شاه عباس در شهر بود.
از جمله محله های دیدنی شهر در آن دوران منطقه پشت عمارت عالی قاپو بود که باغ های متعددی تا چهار باغ امتداد داشت؛ بلواری طولانی که با پارک ها اقامتگاه های اشراف و کاخ های خانواده سلطنتی تزئین شده بود. کاشی کاری ها و نقاشی های دیواری از جمله تزئینات مجلل این بنا ها بودند.
شاه عباس همچنین حامی فعال نقاشی و تولید کتاب بود. سفارش او برای نسخه ای از شاهنامه کارگاه نقاشی سلطنتی را که در زمان دو پادشاه قبلی کوچک شده بود بازسازی کرد.
او همچنین نسخه تیموری قرن پانزدهمی «منطق الطیر» را بازسازی کرد؛ چهار نقاشی به آن افزوده شد و این نسخه در سال ۱۶۰۹ به زیارتگاه شیخ صفی در اردبیل اهدا گردید. دوره حکومت شاه عباس شاهد فعالیت هنرمندانی چون آقارضا صادق بیک رضا عباسی و میرعماد بود که آثار قلم هر یک از آنان اکنون جزء ارزشمندترین یادگار های هنر اسلامی و ایرانی به شمار می آید.
منبع: فرادید
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "شاه عباس بزرگ؛ مردی که ایران را به «پادشاهیِ رنگ ها» تبدیل کرد" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "شاه عباس بزرگ؛ مردی که ایران را به «پادشاهیِ رنگ ها» تبدیل کرد"، کلیک کنید.
