خلاصه کتاب آب های معدنی (آب های بطری شده) ( نویسنده محمود رعیتی )

کتاب «آب های معدنی (آب های بطری شده)» نوشته محمود رعیتی، یک راهنمای جامع و کاربردی برای درک عمیق صنعت آب های بسته بندی شده است. این کتاب به خوبی فرآیند تولید، تصفیه و استانداردهای آب های بطری شده را توضیح می دهد و اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار شما قرار می دهد.

تاحالا شده فکر کنید آبی که هر روز توی بطری های مختلف می خوریم، واقعاً از کجا میاد؟ چطور تصفیه میشه و اصلاً چه فرقی با آب شیر داره؟ خب، دقیقاً همین سوال ها رو کتاب آب های معدنی (آب های بطری شده) نوشته محمود رعیتی جواب میده. این کتاب که یه مرجع حسابی تو حوزه آب و محیط زیسته، قراره دریچه ای باشه به دنیای پنهان آب های بطری شده.

فرض کنید یه دانشجویید که دنبال یه منبع معتبر برای پروژه هاتون می گردید، یا شاید یه محققید که می خواید سریع ترین راه رو برای آشنایی با محتوای این کتاب پیدا کنید. حتی اگه فقط یه مصرف کننده معمولی هستید که دوست دارید بدونید آبی که می خورید چه داستانی داره، این خلاصه حسابی به کارتون میاد. هدف ما اینه که بدون اینکه نیاز باشه کل کتاب رو زیر و رو کنید، تمام نکات کلیدی، تعاریف و مباحث مهمش رو براتون روشن کنیم. پس کمربندها رو ببندید که بریم توی دل ماجرای آب های بطری شده!

آب بطری شده: نگاهی به تاریخچه، تعاریف و ویژگی ها

آب بطری شده، این یار همیشگی مسافرت ها و میهمانی ها، شاید به نظرمون یه پدیده مدرن باشه، اما داستانش خیلی قدیمی تر از این حرفاست. تو این بخش، قراره ببینیم این صنعت از کجا شروع شده، انواع آب های بطری شده چی هستن و چطور کیفیتشون رو تشخیص میدن.

سفر آب در زمان: تاریخچه آب های بطری شده

اگه فکر می کنید آب بطری شده تازه اومده، سخت در اشتباهید! بشر از خیلی وقت پیش، یعنی از دوران باستان، به خواص درمانی و شفابخش بعضی چشمه ها پی برده بود. مردم برای رفع کسالت یا بهبود حال جسمی و روحی شون، سراغ آب های معدنی می رفتن. کم کم که شهرها بزرگ تر شدن و دسترسی به این چشمه ها برای همه سخت شد، ایده بسته بندی این آب ها اومد توی ذهن آدما. اینطوری بود که سفر آب از چشمه به بطری شروع شد و امروز رسیده به جایی که می بینیم.

توی ایران خودمون هم، این صنعت داستان جالبی داره. اولین بار سال ۱۳۴۵ بود که شرکت «آملو» آب معدنی رو توی بطری های شیشه ای بسته بندی کرد و آورد تو بازار. راستش اوایل مردم خیلی استقبالی نکردن، اما این روزا چی؟ مصرف آب بطری شده حسابی بالا رفته. آمارها نشون میدن که تو ۱۰ سال گذشته، مصرف کننده های آب بسته بندی از ۲ درصد به ۵ درصد رسیده! یعنی یه رشد چشمگیر. کارشناس ها می گن این رشد، دلایل زیادی داره؛ مثلاً شاید کیفیت آب لوله کشی تو بعضی مناطق خوب نباشه، یا اینکه توسعه صنعتی، اقتصادی و فرهنگی، و حتی افزایش سفرها و رفاه نسبی مردم، باعث شده که آب بطری شده بیشتر از قبل توی سبد خریدشون جا باز کنه.

آب معدنی، آب چشمه، آب آشامیدنی: تفاوت ها در چیست؟

شاید براتون سوال باشه که این همه آب توی بازار با اسم های مختلف، واقعاً چه فرقی با هم دارن؟ کتاب رعیتی دقیقاً همین جا به دادمون میرسه و یه دسته بندی شفاف ارائه میده:

• آب معدنی: این آب مستقیماً از یه منبع زیرزمینی یا چشمه ای میاد که محافظت شده و هیچ تغییری توش ندادن، جز اینکه شاید ناخالصی های فیزیکی مثل ذرات رو ازش جدا کرده باشن. مهمترین ویژگیش اینه که ترکیب شیمیایی و میزان مواد معدنیش ثابت و مشخصه و خواص درمانی خاصی هم ممکنه داشته باشه.
• آب چشمه: اینم مثل آب معدنی از یه منبع زیرزمینی یا چشمه میاد، اما برخلاف آب معدنی، الزاماً ترکیب شیمیایی و مواد معدنیش ثابت نیست. معمولاً کمتر از آب معدنی، مواد معدنی داره.
• آب آشامیدنی (فرامعدنی): این همون آبیه که ما بهش آب بسته بندی شده یا تصفیه شده هم میگیم. معمولاً منبعش میتونه آب لوله کشی، آب چاه یا هر منبع دیگه باشه که بعد از کلی فرآیند تصفیه، مثل فیلتراسیون، اسمز معکوس و گندزدایی، به یه کیفیت استاندارد و قابل شرب میرسه. یعنی ترکیباتش خیلی کنترل شده ست.

توی کتاب، انواع دیگه ای از طبقه بندی آب های بطری شده هم بر اساس منبع و فرآیند تولیدشون توضیح داده شده که هر کدوم ویژگی های خاص خودشون رو دارن و برای مصارف مختلفی تولید میشن.

از سرچشمه تا بطری: منابع تامین آب و اهمیت کیفیت

واسه اینکه یه آب بطری شده کیفیت خوبی داشته باشه، مهمترین چیز اینه که منبع تامین آبش عالی باشه. معمولاً کارخونه های تولید آب بطری شده، سراغ چشمه ها یا چاه های عمیق میرن که آبشون طبیعی و دست نخورده باشه. شرایط ایده آل اینه که این منابع از هر گونه آلودگی محافظت شده باشن و پایدار بمونن. یعنی نه فقط امروز، بلکه سال ها بعد هم بتونن آب باکیفیت رو تامین کنن.

حفاظت از این منابع و پایداریشون، یه مسئله خیلی مهمه. چون اگه منبع آلوده بشه یا خشک بشه، دیگه خبری از آب باکیفیت نیست. پس باید حسابی حواسشون به محیط اطراف چشمه ها و چاه ها باشه.

شناسنامه آب: شاخص های فیزیکی و شیمیایی کیفیت

آب فقط یه مایع شفاف نیست؛ کلی مواد و ترکیبات مختلف توش حل شده که کیفیتش رو تعیین می کنه. کتاب رعیتی به طور مفصل به این شاخص ها پرداخته:

• سختی آب: این همون میزان کلسیم و منیزیم حل شده تو آبه. آب سخت ممکنه روی طعم تاثیر بذاره یا باعث رسوب تو وسایل بشه.
• کدورت و رنگ آب: آب سالم باید شفاف و بی رنگ باشه. کدورت میتونه نشونه وجود ذرات معلق یا آلودگی باشه.
• اسیدیته یا قلیائیت (pH): pH آب نشون میده که آب اسیدیه، قلیاییه یا خنثی. آب آشامیدنی باید pH مناسبی داشته باشه.
• بو و طعم: این یکی از مهمترین فاکتورهاست که مستقیماً روی تجربه مصرف کننده تاثیر میذاره. آب خوب باید بی بو و بی طعم باشه.
• کل مواد جامد محلول در آب (TDS): مجموع تمام مواد معدنی و آلی حل شده تو آب رو نشون میده. TDS بالا همیشه نشونه بد بودن نیست، اما میتونه روی طعم آب تاثیر بذاره.
• هدایت الکتریکی (EC): نشون دهنده توانایی آب برای انتقال جریان الکتریسیته است که به میزان یون های حل شده در آب بستگی داره.
• انحلال پذیری گازها در آب: گازهایی مثل اکسیژن یا دی اکسید کربن که به صورت طبیعی در آب حل شدن، می تونن روی طعم و خواص آب تاثیر بذارن.

آبی که برای آشامیدن انتخاب می شود باید بدون بو باشد. بو و طعم یکی از پارامترهای حساس بوده و معمولا بیشترین شکایت از کیفیت آب ها به دلیل وجود بو و طعم در آن است. بو در آب ها بیشتر به دلیل وجود مواد عالی، جلبک ها، فاضلاب های انسانی، صنعتی و کشاورزی و یا استفاده از ظروف پلاستکی نامرغوب ناشی می شود. به هر حال بو در آب، هر منشائی که داشته باشد مطلوب نبوده و علاوه بر ناخوشایندی در بیشتر موارد حاکی از ناسالم بودن آن نیز می باشد. معمولا برای حذف بو، آب را از فیلترهای کربن اکتیو و یا فیلترهای نانو و نانو سرامیکی مناسب عبور می دهند. البته با اضافه کردن مواد شیمیایی و بعضی از گندزداها مانند پرمنگنات پتاسیم می توان بوی نامطبوع را از بین برد ولی در این صورت علاوه بر اینکه آب کیفیت طبیعی خود را از دست می دهد، بر اساس تعاریف درصورت بسته بندی، این آب بایستی در رده آب های آشامیدنی دسته بندی گردد.

همونطور که از این بخش کتاب پیداست، بوی نامطبوع توی آب هر منشائی که داشته باشه، مطلوب نیست و ممکنه نشونه ناسالم بودنش هم باشه. برای همین کارخونه ها کلی کار انجام میدن تا آب بدون بو و طعم نامطبوع به دست ما برسه.

روی خوب و بد بطری: مزایا و معایب آب های بطری شده

مثل هر چیز دیگه ای، آب های بطری شده هم دو روی سکه دارن: مزایا و معایب. بیایید با هم ببینیم چی به چیه:

مزایا:

• سهولت دسترسی: هر جا که باشید، به راحتی می تونید یه بطری آب تهیه کنید. تو سفر، تو محل کار، تو باشگاه، همیشه در دسترس تون هست.
• اطمینان از سلامت: اگه آب بطری شده از یه شرکت معتبر و با استاندارد تولید شده باشه، میتونید از سالم بودنش مطمئن باشید. این موضوع مخصوصاً تو مناطقی که آب لوله کشی خوبی ندارن، خیلی مهمه.
• قابلیت حمل: خب معلومه، حمل یه بطری آب خیلی راحت تر از حمل یه پارچ آبه! این برای زندگی پرسرعت امروز، یه مزیت بزرگه.
• انتخاب پذیری: شما می تونید انتخاب کنید که چه نوع آبی با چه میزان مواد معدنی و چه طعمی مصرف کنید. آب بدون گاز، آب گازدار، آب های با مواد معدنی خاص، هر کدوم مشتری های خودشون رو دارن.

معایب:

• مسائل زیست محیطی: پلاستیک بطری ها، بزرگترین دردسر زیست محیطیه. تولید و دفعشون کلی انرژی مصرف می کنه و ردپای کربن زیادی از خودشون به جا میذارن. این بطری ها سال ها طول میکشه تا تجزیه بشن و آسیب زیادی به طبیعت می زنن.
• هزینه های اقتصادی: آب بطری شده گرون تر از آب لوله کشیه. اگه بخوایم همیشه ازش استفاده کنیم، هزینه زیادی رو به خانوار تحمیل میکنه.
• گاهی عدم برتری کیفی: جالبه بدونید که گاهی اوقات، آب لوله کشی تو شهرهای بزرگ، با تصفیه های پیشرفته، کیفیتش کمتر از بعضی آب های بطری شده نیست.
• تاثیر بر منابع طبیعی: استخراج آب از چشمه ها و چاه ها برای تولید انبوه، ممکنه به منابع آب زیرزمینی آسیب بزنه و پایداری اونها رو به خطر بندازه.

بازار آب: اقتصاد جهانی و داخلی آب های بطری شده

صنعت آب بطری شده، یه صنعت بزرگه با میلیاردها دلار گردش مالی تو دنیا. آمارهای ارائه شده توسط مراجع معتبر نشون میده که تو سال های اخیر، تامین آب شرب توسط آب های بطری شده تو کشورهای پیشرفته به بالاتر از ۷۵ درصد هم رسیده! تو کشورهای در حال توسعه هم این آمار بین ۲۵ تا ۷۰ درصده. حتی تو کشورهای کمتر توسعه یافته، هرچند کمتر از ۱۰ درصده، ولی آمارها از رشد چشمگیرش خبر میدن.

کتاب رعیتی به طور خاص به وضعیت اقتصادی این صنعت توی اروپا، آمریکا، چین، هند و البته ایران پرداخته. این رشد تو ایران هم دلایل خاص خودش رو داره. از جمله دلایل گسترش مصرف آب بطری شده میشه به این موارد اشاره کرد: تمایل دولت ها برای کاهش هزینه های تصفیه و تامین آب لوله کشی، مشکلات تامین امنیت سلامت آب شهری، اعتماد بیشتر مردم به آب های بسته بندی، پرستیژ مصرفش، قابل حمل بودنش و البته تامین آب تو حوادث طبیعی و جنگ ها با ایمنی بیشتر.

خلاصه که بازار آب بطری شده، یه بازار پررونقه که هم فرصت های زیادی داره و هم چالش های بزرگی رو به همراه میاره، مخصوصاً از جنبه زیست محیطی.

جادوی تصفیه: فرآیندهای تولید آب بطری شده

خب، حالا که از تاریخچه و انواع آب ها سر درآوردیم، بریم سراغ بخش هیجان انگیز ماجرا: تصفیه! چطور یه آب خام به یه آب شفاف و قابل شرب تبدیل میشه؟ اینجاست که پای تکنولوژی های پیشرفته به میدون میاد.

از فیلتر شنی تا نانوفیلتر: روش های فیزیکی تصفیه

تصفیه آب، یه فرآیند چند مرحله ایه که با روش های فیزیکی شروع میشه. این روش ها برای حذف ذرات معلق، گل و لای و ناخالصی های بزرگ تر به کار میرن:

• رسوب گذاری: تو این مرحله، آب رو برای مدتی تو مخازن بزرگ نگه میدارن تا ذرات سنگین تر ته نشین بشن.
• هیدروسیکلون: از نیروی گریز از مرکز استفاده میشه تا ذرات معلق از آب جدا بشن.
• فیلتراسیون: این مرحله خودش انواع مختلفی داره:
  • فیلتر شنی: آب از لایه های شن و ماسه عبور می کنه و ذرات بزرگتر توشون گیر می کنن.
  • فیلترهای کربن فعال (ذغال اکتیو): این فیلترها برای حذف بو، طعم و کلر آب عالین، چون کربن فعال قابلیت جذب بالایی داره.
  • فیلترهای زئولیتی: زئولیت ها مواد معدنی متخلخلی هستن که می تونن یون های خاصی رو از آب حذف کنن.
  • فیلترهای پلیمری (میکرونی): این فیلترها با سوراخ های خیلی ریز، ذرات میکرونی رو از آب جدا می کنن.
• تکنولوژی های پیشرفته:
  • اولترا فیلتراسیون (UF): یه روش فیلتراسیون غشاییه که حتی ویروس ها و باکتری ها رو هم از آب جدا می کنه. منافذش از فیلترهای معمولی خیلی ریزترن.
  • اسمز معکوس (RO): این یکی دیگه ته تکنولوژیه! آب رو با فشار از یه غشای نیمه تراوا عبور میدن. این غشا اجازه عبور مولکول های آب رو میده، اما یون ها، نمک ها و بیشتر آلاینده ها رو پشت خودش نگه میداره. نتیجه ش میشه یه آب فوق العاده خالص (آب فرامعدنی).
• فناوری نانو در تصفیه آب: توی این حوزه، نانوفیلترها و نانومواد دارن حسابی کار رو راحت می کنن. این مواد با ساختارهای خیلی ریزشون، می تونن آلاینده های میکروسکوپی رو هم از آب حذف کنن و کیفیت آب رو به طرز چشمگیری بهبود ببخشن.

تمیز کردن با نور و الکتریسیته: گندزدایی و رویکردهای نوین

بعد از اینکه آب از مراحل فیزیکی تصفیه گذشت، نوبت به گندزدایی میرسه تا هرگونه میکروارگانیسم بیماری زا از بین بره. روش های نوین و جالبی هم برای این کار وجود داره:

• تصفیه و گندزدایی به روش یونی (الکتریکی): تو این روش، با استفاده از جریان الکتریسیته، یون هایی تولید میشن که خاصیت گندزدایی دارن و می تونن باکتری ها و ویروس ها رو از بین ببرن. مزیتش اینه که نیازی به اضافه کردن مواد شیمیایی قوی نیست.
• تصفیه با اشعه ماورای بنفش (UV): این روش یکی از موثرترین و بی خطرترین راه ها برای گندزداییه. اشعه UV به DNA میکروارگانیسم ها آسیب میزنه و از تکثیرشون جلوگیری می کنه. بدون اینکه هیچ ماده شیمیایی به آب اضافه بشه، آب به طور موثری گندزدایی میشه.

مبارزه شیمیایی با ناخالصی ها: روش های شیمیایی تصفیه

گاهی اوقات برای از بین بردن بعضی آلاینده ها یا میکروارگانیسم ها، نیاز به روش های شیمیایی داریم. این روش ها با اضافه کردن مواد خاص به آب، کار تصفیه رو تکمیل می کنن:

• مکانیسم عملکرد ضدعفونی کننده ها: بیشتر ضدعفونی کننده ها با حمله به دیواره سلولی یا مواد ژنتیکی میکروارگانیسم ها، اون ها رو از بین می برن.
• عوامل موثر بر عملکرد ضدعفونی کننده ها: عواملی مثل دما، pH آب، مدت زمان تماس و غلظت ماده ضدعفونی کننده، روی کارایی این مواد تاثیر میذارن.
• انواع ضدعفونی کننده های شیمیایی رایج: کلر، ازن، دی اکسید کلر و پرمنگنات پتاسیم از جمله پرکاربردترین مواد ضدعفونی کننده تو صنعت آب هستن که هر کدوم مزایا و معایب خودشون رو دارن.

این فرآیندهای تصفیه، قلب تپنده تولید آب بطری شده هستن و تضمین می کنن که آبی که به دست شما می رسه، واقعاً سالم و باکیفیت باشه.

پشت پرده تولید: از طراحی تا محصول نهایی در کارخانجات آب بطری شده

تا حالا فکر کردید یه بطری آب چطور تولید میشه؟ از اون لحظه که آب از دل زمین بیرون میاد تا وقتی که بطری شیک و قشنگ میرسه دست شما، کلی داستان پشتشه! تو این بخش، میریم سراغ کارخونه ها و می بینیم چه خبره.

اولین قدم: طراحی و مکان یابی کارخانه

ساخت یه کارخونه تولید آب بطری شده، همینجوری الکی نیست. کلی بررسی و محاسبات دقیق میخواد. یکی از مهمترین چیزها، انتخاب جای مناسب برای کارخونه ست. عوامل منطقه ای مثل دسترسی به منبع آب باکیفیت، دوری از آلودگی های احتمالی، دسترسی به جاده ها و زیرساخت ها، و حتی نیروی کار ماهر، حسابی مهمن. مثلاً اگه یه کارخونه کنار یه منبع آلوده ساخته بشه، عملاً آبش دیگه به درد نمی خوره.

یه نکته کلیدی دیگه هم اینه که باید مشخصات دقیق آب منبع رو بشناسن. آب چشمه ها و چاه ها با هم فرق دارن. باید بدونن آبشون چقدر املاح داره، pHش چنده، و آیا مواد خاصی توش هست که نیاز به تصفیه ویژه داشته باشه یا نه. این شناخت دقیق، اساس طراحی سیستم تصفیه و انتخاب تجهیزاته.

کارخانه چگونه کار می کند؟ تجهیزات و خطوط تولید

وقتی وارد یه کارخونه آب بطری شده میشید، ممکنه سرتون گیج بره از این همه دستگاه و لوله و مخزن! هر کدوم از این تجهیزات، یه کار خاصی انجام میدن:

• سیستم های پمپاژ: برای انتقال آب از منبع به کارخانه و بین بخش های مختلف.
• مخازن ذخیره آب خام و تصفیه شده: آب رو قبل و بعد از تصفیه تو این مخازن نگه میدارن.
• سیستم های فیلتراسیون: شامل همون فیلترهای شنی، کربن فعال، UF، RO و … که قبلاً در موردشون حرف زدیم.
• سیستم های گندزدایی: دستگاه های UV، ازن زنی یا تزریق مواد شیمیایی.
• دستگاه های بطری شویی و استریل کننده: بطری ها قبل از پر شدن باید کاملاً تمیز و عاری از هر گونه آلودگی باشن.
• ماشین آلات پرکن و درب بند: آب رو با دقت و سرعت تو بطری ها پر می کنن و دربشون رو محکم می بندن.
• دستگاه های لیبل زن و بسته بندی: لیبل رو روی بطری ها می چسبونن و اون ها رو برای ارسال آماده می کنن.

هر کدوم از این دستگاه ها، یه تخصص خاصی دارن و مثل اعضای یه ارکستر، با هم کار می کنن تا محصول نهایی، باکیفیت و استاندارد به دست ما برسه.

از آب خام تا بطری: مراحل تولید آب بطری شده

تصور کنید که آب از منبعش راهی کارخونه میشه. این سفر پر ماجرا، چند تا مرحله اصلی داره:

1. ورود آب خام و پیش تصفیه: آب اولیه از چشمه یا چاه وارد کارخونه میشه. ممکنه تو همین مرحله اول، یه پیش تصفیه ساده انجام بشه تا ذرات بزرگتر حذف بشن.
2. تصفیه فیزیکی: آب از فیلترهای مختلف (شنی، کربن فعال، میکرونی، UF یا RO) عبور می کنه تا کدورت، رنگ، بو، طعم و بخش عمده ای از ناخالصی ها از بین برن.
3. گندزدایی: با استفاده از روش هایی مثل UV، ازن زنی یا کلرزنی، هر گونه باکتری، ویروس یا میکروارگانیسم بیماری زا از بین میره.
4. تعدیل و افزودنی ها (اختیاری): تو بعضی از آب ها، ممکنه برای رسیدن به یه طعم خاص یا افزایش پایداری، مواد معدنی یا گازهایی (مثل گاز کربنیک برای آب های گازدار) اضافه بشن. البته برای آب معدنی طبیعی، این کارها محدودیت های بیشتری داره.
5. کنترل کیفیت: توی هر مرحله از تولید، نمونه های آب به آزمایشگاه فرستاده میشن تا از کیفیت و سلامت آب مطمئن بشن. این کنترل کیفیت، از لحظه ورود آب خام تا محصول نهایی ادامه داره.
6. بطری شویی و پر کردن: بطری های خالی که از قبل استریل شدن، وارد خط تولید میشن و با آب تصفیه شده پر میشن. این مرحله خیلی حساسه و باید تو محیطی کاملاً بهداشتی انجام بشه.
7. درب بندی و لیبل زنی: بلافاصله بعد از پر شدن، درب بطری ها محکم بسته میشه تا هیچ آلودگی واردشون نشه. بعدش هم لیبل روی بطری ها چسبونده میشه که اطلاعات محصول روش نوشته شده.
8. بسته بندی نهایی و انبارداری: بطری های آماده شده تو جعبه ها یا بسته های بزرگتر قرار میگیرن و برای ارسال به بازار آماده میشن.

همونطور که می بینید، تولید یه بطری آب، کار آسونی نیست و مراحل زیادی داره که هر کدومش نیازمند دقت و رعایت استانداردهای خاصیه. محمود رعیتی تو کتابش، تمام این مراحل رو با جزئیات بیشتر توضیح داده و واقعاً دیدگاه کاملی به خواننده میده.

حرف آخر: چرا این کتاب رو باید خوند؟

کتاب «آب های معدنی (آب های بطری شده)» نوشته محمود رعیتی، واقعاً یه گنجینه از اطلاعات مفیده که کمتر جایی میشه این همه مطلب رو یکجا و اینقدر جامع پیدا کرد. این کتاب نه تنها به شما کمک می کنه تا بفهمید آبی که میخورید چیه و از کجا اومده، بلکه یه دید عمیق و تخصصی به صنعت آب های بسته بندی بهتون میده.

پیام اصلی کتاب اینه که آب های بطری شده، با تمام مزایا و راحتی هایی که دارن، یه دنیای پر از پیچیدگی و چالش های زیست محیطی پشتشون هست. از تاریخچه ای کهن تا فناوری های پیشرفته تصفیه و اقتصاد بزرگ این صنعت، همه و همه توی این کتاب به خوبی تشریح شده اند. فهمیدن این مطالب، به ما کمک می کنه تا به عنوان مصرف کننده، انتخاب های هوشمندانه تری داشته باشیم و هم به سلامت خودمون اهمیت بدیم و هم به محیط زیست.

اگه شما هم از اون دسته آدم هایی هستید که دوست دارن عمیق بشن و از پشت پرده مسائل سر دربیارن، یا حتی اگه دانشجو و متخصص این حوزه هستید و دنبال یه منبع کاربردی می گردید، شدیداً پیشنهاد می کنم مطالعه کامل این کتاب رو از دست ندید. این خلاصه فقط یه گوشه کوچیک از دنیای بزرگیه که محمود رعیتی تو کتابش براتون ترسیم کرده. مطمئنم بعد از خوندنش، دیگه هیچ وقت به یه بطری آب، فقط به چشم یه آب ساده نگاه نمی کنید.

---