خلاصه کتاب گلدان، بهار و عروسک ( نویسنده بهمن فرسی )

کتاب گلدان، بهار و عروسک بهمن فرسی، دو نمایشنامه مهم و تاثیرگذار را در خود جای داده که هر دو با زبان ابسورد و نگاهی عمیق به عشق های نافرجام، نقد سنت ها و چالش های مدرنیته در جامعه ایرانی می پردازند. این اثر، پنجره ای به جهان بینی خاص فرسی و جایگاه او در درام معاصر ایران است.

تاحالا شده با یک کتاب روبه رو بشید که انگار فراتر از کلمات، با روح و ذهن شما حرف می زنه؟ کتاب گلدان، بهار و عروسک دقیقاً از همین جنس آثاره. بهمن فرسی، این استاد چیره دست ادبیات نمایشی، با دو نمایشنامه شاهکارش در این مجموعه، شما رو به یک سفر فکری عمیق دعوت می کنه. سفری که هم تلخه، هم پر از حرف های ناگفته از دل جامعه ای در حال تغییر. اگه دنبال یه خلاصه کامل از این اثر بی نظیر، تحلیل شخصیت ها، واکاوی مضامین پنهان و یک نگاه جامع به جایگاهش در تئاتر ایران هستید، پس جای درستی اومدید. بیایید با هم پای صحبت بهمن فرسی بنشینیم و ببینیم تو این خلاصه کتاب گلدان، بهار و عروسک ( نویسنده بهمن فرسی ) چه گنجینه هایی نهفته.

بهمن فرسی: پیشگام درام ابسورد و منتقد اجتماع

وقتی اسم بهمن فرسی میاد، ناخودآگاه یه حس کنجکاوی تو وجود آدم زنده می شه. کیه این مرد؟ چطور تونسته این قدر متفاوت بنویسه و رد پاش رو تو ادبیات ما جا بندازه؟ راستش را بخواهید، بهمن فرسی نه تنها یه نویسنده معمولی نیست، بلکه یه پیشگام واقعیه؛ کسی که تئاتر ابسورد رو به شیوه خودش به ایران آورد و با قلم تیزش، نقدهای عمیقی به اجتماع وارد کرد.

زندگی نامه کوتاه و تاثیرگذار: از تبریز تا لندن

بهمن فرسی، متولد سال ۱۳۱۲ تو شهر زیبای تبریز، زندگی پرفراز و نشیبی داشته که هر کدوم از پیچ و خم هاش، آبستن قصه هایی برای آثارش بوده. ایشون بعد از اینکه درس و مدرسه رو رها کرد و شغل های مختلفی رو تجربه نمود، سر از استخدام دولت درآورد. اما روح بلندپرواز و هنرمندش جایی برای کارمندی نداشت. از همون جوونی، دلش با داستان نویسی، نمایشنامه نویسی و نقد بود. شروع کرد به نوشتن برای نشریات مختلف و خیلی زود تو این مسیر نامی برای خودش دست و پا کرد. از کارهاش می شه به رمان به یادماندنی «شب یک، شب دو» اشاره کرد که سال ۱۳۵۳ منتشر شد. فرسی علاوه بر نویسندگی، کارگردانی تئاتر هم می کرد و کلی نمایش رو تو تهران روی صحنه برد. الان هم که ما داریم در موردش حرف می زنیم، ایشون تو لندن زندگی می کنه و همچنان مشغول فعالیت های ادبی و هنریشه. این تجربه زندگی متنوع، از رها کردن تحصیل و کارمندی گرفته تا مهاجرت، بهش یه دید عمیق و چندوجهی داده که تو تک تک آثارش حس می شه.

جایگاه ادبی و جهان بینی: ابسورد ایرانی

بهمن فرسی رو به حق باید یکی از پایه گذاران درام ابسورد (پوچی) تو ادبیات ایران دونست. درسته که بزرگان این سبک مثل بکت و یونسکو تو غرب حسابی سر و صدا کرده بودن، اما فرسی تونست این حال و هوا رو بومی کنه و با زبان خودش، به دل جامعه ایرانی بیاره. جهان بینی فرسی بعد از کودتای تلخ ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شکل گرفت؛ فضایی پر از ناامیدی، سرخوردگی و حس پوچی که بسیاری از بزرگان ادبیات اون دوره رو درگیر خودش کرده بود. نگاه یأس آلود و در عین حال عمیق فرسی، به نوشته هاش یه ویژگی منحصر به فرد داده که اونو از بقیه هم دوره ای هاش متمایز می کنه. اون به خوبی اینو درک کرده بود که زندگی گاهی اوقات چقدر می تونه بی معنا و تکراری به نظر بیاد و همین رو تو آثارش به تصویر کشید.

ویژگی های سبک نگارش: دیالوگ های پرمعنا

سبک نگارش بهمن فرسی رو می شه با چند تا ویژگی کلیدی شناخت:

• نگاه یأس آلود و در عین حال تأمل برانگیز.
• نقد اجتماعی عمیق و بی پرده به مشکلات و معضلات جامعه.
• زبانی خاص و منحصر به فرد که گاهی اوقات سخته، اما همیشه پر از معناست.
• استفاده از دیالوگ هایی که فقط حرف نیستند، بلکه گاهی اوقات مثل پازل های ذهنی عمل می کنند و مخاطب رو به فکر وامی دارند.

فرسی از اون نویسنده هاییه که هر کلمه اش رو با وسواس انتخاب می کنه و می دونه چطور با کمترین کلمات، بیشترین مفهوم رو منتقل کنه.

تاثیرات تاریخی: بازتاب کودتای ۲۸ مرداد

همون طور که گفتیم، کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ یه نقطه عطف تو تاریخ معاصر ایران بود و تأثیر عمیقی روی ذهن هنرمندان و روشنفکران گذاشت. این فضای نومیدی و بی ثباتی، تو آثار بهمن فرسی هم بازتاب گسترده ای پیدا کرده. اون تونست این حس خفگی، عشق های نافرجام و آرمان های سرکوب شده رو با هنرمندی خاص خودش تو نمایشنامه هاش به تصویر بکشه. این نیست که مستقیم در مورد کودتا حرف بزنه، نه! بلکه حال و هوای اون دوران، حس بی هویتی و درماندگی، تو تار و پود داستان ها و شخصیت هاش تنیده شده.

نمایشنامه گلدان: تحلیل عشق در بند سنت

حالا می رسیم به یکی از درخشان ترین بخش های این کتاب، یعنی نمایشنامه گلدان. اگه بخواهیم یک جمله در موردش بگیم، می شه گفت گلدان روایت عشقی اسیر سنت های خشن و جبروت بی رحم جامعه ست. نمایشنامه ای که با اومدنش، یه تکون اساسی به تئاتر ایران داد و نشون داد که می شه جور دیگه ای هم داستان گفت.

خلاصه داستان نمایشنامه گلدان: خانه ای محصور، عشقی محبوس

تصور کنید یه خونه رو. نه یه خونه معمولی، بلکه یه خونه که انگار زندانیه، محصور بین چهار دیواری که هر کدوم یه جور مانع هستن. از پنجره، صدای خیابون میاد. صداهایی که بیشتر از اینکه آرامش بخش باشن، آزاردهنده ان: صدای ترمز ماشین، شیپور سربازخونه، زوزه حیوانی که انگار درد کشیده. این فضا، خودش یه شخصیت تو داستانه؛ شخصیتی خشن و مداخله گر که آرامش رو از آدم ها می گیره. تو این خونه، یه پدر هست که زمین گیره، اما قدرتش رو حسابی رو اعصاب و روان اهالی خونه پیاده می کنه. پدر اینجا نماد سنت های پوسیده و جبروتیه که اجازه نمی ده هیچ کس از چارچوب های خودش پا بیرون بذاره. و اما، دو تا جوون: یه دختر و یه پسر که عاشق همن. عشقی پاک و بی گناه، اما محکوم به فنا. انگار این عشق تو یه گلدون شیشه ای گیر افتاده، می خواد گل بده، اما نمی تونه نفس بکشه. کل داستان، روایت همین عشق نافرجامه که زیر سایه سنگین پدر و اون سنت های قدیمی، راه به جایی نمی بره. دیالوگ هاشون بیشتر از اینکه حرف بزنن، نشون می دهن که چقدر تو بن بست گیر کردن و چقدر تلاش هاشون بی نتیجه ست. گاهی وقتا سکوت ها تو این نمایشنامه پرمعناتر از هر حرفیه.

شخصیت پردازی در گلدان: نمادها در لباس انسان

شخصیت های گلدان، فراتر از یه آدم معمولی، هر کدوم نماینده یه مفهوم عمیق تر هستند:

• پدر: اگه بخواهیم پدر رو توصیف کنیم، اون نماد قدرت سرکوب گره. قدرتی که از سنت های پوسیده، تابوها و جبروتی کهنه سرچشمه می گیره. پدر یعنی مرگ آرمان ها، یعنی اون دیواری که جلوی هر جور تغییر و پیشرفتی رو می گیره. اون نه تنها به خودش، بلکه به همه اطرافش حس خفگی می ده.
• دختر و پسر: این دو تا جوون دل داده، نماد عشق های ممنوعه ای هستن که جامعه اجازه شکوفایی بهشون نمی ده. اونا نماد نسل های سرخورده ای هستن که تو یه شرایط خاص، قربانی می شن. تلاش می کنن، می جنگن، اما همیشه یه نیروی قوی تر هست که اونا رو عقب می زنه.

مضامین و نمادهای کلیدی در گلدان: نگاهی به عمق

گلدان پر از نمادها و مضامین عمیقه که هر کدومش یه دنیای معنی رو تو خودش جا داده:

• جبروت سنت: اصلی ترین مضمون، همین گیر افتادن تو بند و اسارت سنت هاست. چطور این سنت ها و تابوهای قدیمی، مثل یه طناب دار، دور گردن عشق و آزادی می پیچن و اونا رو خفه می کنن.
• ابسورد و پوچی: حس بیهودگی تلاش ها. انگار همه دارن تو یه چرخه تکراری و بی نتیجه دست و پا می زنن و هیچ کدوم از تلاش هاشون به جایی نمی رسه. یه پوچی عمیق که تو تمام نمایشنامه حس می شه.
• گلدان: خب، اسم نمایشنامه هم از همین نماد گرفته شده. گلدان اینجا نماد زیبایی محبوسه. زندگی ای که تو بند گیر افتاده و آرزوهایی که سرکوب شدن. گل تو گلدون رشد می کنه، اما اگه گلدون خیلی کوچیک باشه یا شرایط رشد رو نداشته باشه، پژمرده می شه. دقیقاً مثل عشق دختر و پسر.
• صداهای بیرونی: اون صداهای ترمز، شیپور، زوزه حیوان… اینا فقط صدا نیستن. اینا نماد جهان خشن و بی رحمی هستن که مدام تو زندگی شخصیت ها دخالت می کنه و آرامش رو ازشون می گیره. انگار جهان بیرون، خودی برای آزار دادن و نابود کردن داره.
• عشق نافرجام: تو این نمایشنامه، عشق محکومه. محکوم به شکست در برابر نیروهای قدرتمندتری مثل سنت، جبروت و پوچی. عشقی که هر چقدر هم عمیق باشه، نمی تونه راهی برای خودش پیدا کنه.

در گلدان، فرسی به ما نشان می دهد که چطور سایه سنگین سنت ها می تواند نور امید را در دل عاشقان خاموش کند، و چگونه تلاش های معصومانه در چرخه تکراری پوچی به بن بست می رسند. گلدان، نماد محبوس شدن زندگی و آرزوهاست.

نمایشنامه بهار و عروسک: روایت عشق مدرن و نقد روشنفکری

بعد از گلدان که ما رو درگیر سنت ها و عشق های ممنوعه کرد، حالا نوبت می رسه به نمایشنامه بهار و عروسک. این یکی یه فضای کاملاً متفاوت داره، مدرن تره، پیچیده تره و بیشتر به روابط انسانی تو دل شهر و با نگاهی نقادانه به روشنفکری می پردازه.

خلاصه داستان نمایشنامه بهار و عروسک: واقعیت یا نمایش؟

این نمایشنامه ما رو به یه فضای مدرن تر می بره؛ جایی که آدم ها کمتر اسیر سنت های قدیمی هستن و بیشتر با پیچیدگی های روابط خودشون درگیرند. شخصیت های اصلی اینجا یه مرد و یه زن هستن. مردی که هنرمنده، عاشق سابق و حسابی درگیر گذشته شه. انگار یه بار زندگی رو باخته و حالا می خواد دوباره جبران کنه. و زن، که نماد روشنفکرای اون دوره است؛ پر از تناقض و خاکستری، آلوده به هم وفا و هم جفا. داستان از جایی شروع می شه که مرد بعد از یه جدایی طولانی برمی گرده. یه نمایشنامه نوشته که موضوعش دقیقاً همون داستان عشق قدیمی خودش و زنه. حالا می خواد این نمایشنامه رو با زن اجرا کنه. و اینجا مرز بین زندگی واقعی و دنیای نمایش حسابی بهم می ریزه. دیگه نمی فهمیم کدوم واقعیته، کدوم بازی. دیالوگ هاشون پر از کنایه ست، پر از ابهام، حرف های ناتمام و کشمکش های ذهنی که آدم رو گیج می کنه. انگار هر دو تو یه باتلاق از کلمات و احساسات گیر افتادن و نمی تونن خودشون رو نجات بدن.

شخصیت پردازی در بهار و عروسک: انسان های پیچیده در دوران مدرن

شخصیت های بهار و عروسک، انعکاس دهنده پیچیدگی های انسان مدرن هستند:

• مرد: مرد اینجا نماد یه هنرمند دردمند و سرخورده ست. کسی که از روابط عاطفی آسیب دیده و حالا داره تلاش می کنه تا گذشته رو احیا کنه، شاید از طریق هنر، از طریق همین نمایشنامه. اون دنبال یه راهیه که خودش رو دوباره پیدا کنه، اما آیا موفق می شه؟
• زن: زن، نماینده روشنفکران اون دوره است. کسایی که شاید یه جورایی از غرب تقلید می کردن و روابطشون هم پر از پیچیدگی و گاهی فساد بود. زن یه شخصیت خاکستریه؛ نه کاملاً خوب، نه کاملاً بد. کسی که دوگانگی های زیادی تو وجودشه و همین اون رو واقعی تر و ملموس تر می کنه.

مضامین و نمادهای کلیدی در بهار و عروسک: عمق بخشیدن به روابط

بهار و عروسک هم مثل گلدان، پر از مضامین و نمادهاییه که ارزش فکر کردن دارن:

• نقد روشنفکری: بهمن فرسی تو این نمایشنامه حسابی به روشنفکرای زمان خودش می تازه. کسایی که به نظرش کورکورانه از غرب تقلید می کردن و روابطشون هم پر از دروغ و فساد بود. یه جورایی می خواست بگه: کجای کاریم؟
• مرز میان واقعیت و نمایش: این یکی از جذاب ترین مضامین نمایشنامه ست. ایده تئاتر در تئاتر. شخصیت ها دارن یه نمایشنامه رو اجرا می کنن که داستان زندگی خودشونه. اینجا مرز بین چیزی که واقعیته و چیزی که بازیه، حسابی بهم می ریزه و آدم رو به فکر وا می داره که اصلاً زندگی خود ما چقدرش واقعیته و چقدرش بازیه؟
• عشق پیچیده و مدرن: برخلاف گلدان که عشقش معصومانه و سنتی بود، اینجا با یه عشق پیچیده و مدرن طرفیم. عشقی که پر از سختیه، پر از نابسامانیه و نشون می ده روابط عاطفی تو دنیای امروز چقدر می تونن پر چالش باشن.
• اره: تو این نمایشنامه، اره یه نماد مهم و تأثیرگذاره. نماد جدایی، نماد تخریب روابط، نماد برش های دردناکی که تو زندگی آدم ها می افته و همه چی رو از هم می پاشه. حس بریدگی، حس تکه تکه شدن.
• تناقض و دوگانگی: شخصیت ها مدام با دوگانگی های درونی و بیرونی دست و پنجه نرم می کنن. حرف هاشون با کارهایشان جور در نمی آد، احساساتشون پیچیده ست و همین اونا رو به شخصیت های واقعی تر تبدیل می کنه.

در بهار و عروسک، بهمن فرسی با هنرمندی خاص خود، مرزهای واقعیت و نمایش را درهم می ریزد و به نقد روابط پیچیده و گاه تقلیدی روشنفکرانه می پردازد، جایی که اره جدایی، روابط انسانی را پاره پاره می کند.

مقایسه و ارتباط دو نمایشنامه گلدان و بهار و عروسک

تا اینجا هر کدوم از این دو نمایشنامه رو جداگانه بررسی کردیم، اما حالا وقتشه یه نگاه مقایسه ای بهشون بندازیم و ببینیم چطور این دو اثر با هم در ارتباط هستن و چه چیزی از سیر تحول فکری بهمن فرسی به ما می گن.

سیر تحول نگاه فرسی: از معصومیت تا پیچیدگی

اگه خوب دقت کنیم، می بینیم که یه مسیر تحولی تو نگاه فرسی از گلدان به بهار و عروسک وجود داره. گلدان با اون عشق معصوم و سنتی ای که تو بند سنت گیر افتاده، شروع می شه. یه جورایی حرف از گذشته، حرف از قربانی شدن آرزوهای ساده در برابر نیروهای بزرگتر. اما تو بهار و عروسک، فرسی سراغ یه عشق پیچیده تر و مدرن می ره. عشقی که دیگه مشکلاتش از سنت نیست، بلکه از خود انسان ها و پیچیدگی های روابط مدرنشه. این نشون می ده که فرسی چقدر به تحولات جامعه و دغدغه های جدیدش آگاه بوده و تونسته این دغدغه ها رو تو آثارش منعکس کنه.

شباهت ها: عشق نافرجام و نقد اجتماعی

با اینکه این دو نمایشنامه تفاوت های زیادی دارن، اما یه سری شباهت های کلیدی هم توشون دیده می شه که امضای کار بهمن فرسیه:

• عشق نافرجام: تو هر دو نمایشنامه، با نوعی عشق طرفیم که به سرانجام نمی رسه. چه تو گلدان که سنت مانعشه، چه تو بهار و عروسک که پیچیدگی های مدرن نمی ذارن.
• تقابل انسان با موانع: تو هر دو اثر، انسان ها دارن با موانعی می جنگن که از خودشون بزرگترن و اونا رو تو خودشون غرق می کنن.
• نقد اجتماعی: نقد جامعه و معضلاتش، چه در قالب سنت های پوسیده و چه در قالب روشنفکری های تقلیدی، تو هر دو اثر جاریه. فرسی هر جا که تونسته، با قلمش به اجتماع نقد وارد کرده.

تفاوت ها: از سنت تا مدرنیته

حالا بریم سراغ تفاوت های مهم این دو اثر که نشون دهنده گستره فکری فرسیه:

• نوع موانع: تو گلدان، موانع بیشتر از جنس سنت ها و تابوهای اجتماعین. اما تو بهار و عروسک، با پیچیدگی های روابط مدرن، شک و تردیدها و تضادهای درونی انسان ها سروکار داریم.
• فضا و محیط: فضای گلدان یه جورایی بسته تر و خفقان آورتره، اما بهار و عروسک فضای بازتر و روشنفکرانه تری داره، هرچند که پیچیدگی های خودش رو داره.
• ساختار دراماتیک: گلدان شاید یه فرم کلاسیک تر از درام ابسورد رو دنبال می کنه، اما بهار و عروسک با اون ایده تئاتر در تئاتر و درهم تنیدگی واقعیت و نمایش، فرم تجربی تر و نوآورانه تری داره.

تکامل فرمی: پیشروی به سمت تجربه گرایی

این دو نمایشنامه نشون می دن که بهمن فرسی چطور از یه نمایشنامه با فرمی که شاید کمی به کلاسیک نزدیک تره (با وجود ابسورد بودنش) به سمت فرم های تجربی تر و نوآورانه تر پیش می ره. بهار و عروسک با اون ساختار خاصش، نشونه جسارت فرسی تو شکستن قواعد و آزمون و خطا تو فرم نمایشنامه نویسیه. اون دنبال این بود که چطور می شه با تئاتر، بیشترین حرف رو زد و بیشترین تأثیر رو گذاشت، حتی اگه این به معنی بهم ریختن مرزهای سنتی نمایش باشه.

جایگاه گلدان، بهار و عروسک در ادبیات نمایشی ایران

خب، بعد از این همه بررسی و تحلیل، حالا وقتشه ببینیم این کتاب دو نمایشنامه ای، یعنی گلدان و بهار و عروسک، تو دل ادبیات نمایشی ایران چه جایگاهی دارن و چرا هنوزم که هنوزه، حرف و حدیث در موردشون زیاده.

اهمیت تاریخی: نخستین ها در درام ابسورد ایرانی

یکی از مهم ترین دلایلی که این کتاب رو برجسته می کنه، اهمیت تاریخیشه. همون طور که گفتیم، بسیاری از منتقدین، نمایشنامه گلدان رو اولین درام ابسورد ایرانی می دونن. این یعنی یه شروع، یه نقطه عطف. قبل از فرسی، شاید تئاتر ابسورد به این شکل تو ایران شناخته شده نبود، یا حداقل این قدر عمیق و بومی بهش پرداخته نشده بود. فرسی با آوردن این سبک و آمیختنش با دغدغه های ایرانی، یه راه جدید باز کرد. راهی که نشون داد می شه با زبان پوچی، تلخی ها و نقد های عمیق اجتماعی رو به شیوه خودمون بیان کنیم.

تاثیر بر نسل های بعد: باز کردن راه برای آیندگان

وقتی یه اثر پیشگام باشه، یعنی راه رو برای بقیه باز می کنه. گلدان، بهار و عروسک دقیقاً همین کار رو کرد. این آثار نه تنها خودشون شاهکارن، بلکه مثل یه کاتالیزور عمل کردن برای نویسنده های جوون تر و نسل های بعدی. اونا دیدن که می شه از چارچوب های سنتی نمایشنامه نویسی بیرون اومد، می شه حرف های جدید زد، و می شه با فرم های متفاوت، مضامین عمیق رو به تصویر کشید. خیلی از نمایشنامه نویس های بعد از فرسی، ناخودآگاه یا آگاهانه، از این جسارت و نوآوری او تأثیر گرفتن و این تأثیر تا امروز هم ادامه داره.

ماندگاری اثر: چرا هنوز زنده و قابل بحث هستند؟

بیش از نیم قرن از نگارش این نمایشنامه ها می گذره، اما چرا هنوز هم زنده و قابل بحث هستن؟ دلیلش واضحه: بهمن فرسی تو این آثار، حرف هایی رو زده که فراتر از زمان و مکان خاصی هستن. حرف از عشق های نافرجام، حرف از جبروت سنت، حرف از پوچی، حرف از نقد روشنفکری و پیچیدگی های روابط انسانی. این ها دغدغه هایی هستن که تو هر دوره ای و تو هر جامعه ای، می تونن وجود داشته باشن. نگاه عمیق فرسی به مدرنیته و پیش بینی فضای امروز، باعث شده که وقتی این نمایشنامه ها رو می خونیم، انگار داره از زندگی خودمون حرف می زنه. به همین خاطر، این آثار فقط یه بخش از تاریخ ادبیات نیستن، بلکه بخشی از تجربه زیستی ما هستن و همیشه می تونن ما رو به فکر وا دارن.

بخش هایی از متن کتاب

برای اینکه حس و حال این دو نمایشنامه رو بهتر درک کنید و با فضای دیالوگ های بهمن فرسی آشنا بشید، اجازه بدید یه قسمت از نمایشنامه بهار و عروسک رو با هم بخونیم. این بخش، خوب نشون می ده چقدر کلمات می تونن بار معنایی و احساسی داشته باشن و چطور فرسی با دیالوگ های به ظاهر ساده، عمق مفاهیم رو بیان می کنه:

مرد: مى دونى یه دقه پیش چى مى خواستم بگم که نگفتم؟ مى خواستم بگم اینجا، توى این صورت، توى این مغز، توى این چشما، یه چیزاى تازه اى سبز شده. مى دونى چى؟ چرتکه انداختن واسه برگزار کردن لحظه هاى همین زندگى گند. مى دونى چى سبز شده؟ (لحظه اى با چشم هاى دریده و خیره صورت زن را نگاه مى کند.) پیرى! پیرى! پیر و بدترکیب شده اى. (مکث) ولى من، به هرحال فقط تو رو می تونم بپسندم. (سر زن را به سینه اش مى چسباند.) نه، نه، دیگه دوستت ندارم. (سر زن را از سینه اش جدا مى کند. به صورت زن) می شنوى؟ (با غیظ فریاد مى زند.) دیگه دوستت ندارم. ولى من تو رو خیلى مى شناسم، خیلى بیشتر. (زن را به خود مى فشارد.) بیچارۀ پیر ورشکسته، اون وقت هى می شینه صفحۀ آمریکایى یکشنبه غمگین گوش مى کنه. آشنایى ما روز یکشنبه شروع شد، هیچ یادت هست؟ و روزى که من از تو خونۀ تو بلند شدم رفتم و دیگه به سراغت نیومدم یکشنبه نبود، اینم یادت نیست؟ و امروز یکشنبه س، هیچ به فکرش بودى؟ امروز یکشنبه س! برا یه امریکایى ممکنه دلتنگ کننده هم باشه ولى براى من نیس. من شاید روز جمعه این طور باشم.
اما امروز صبح تا حالا دوازده ساعت تو قفس شیشه اى اون کتابفروشى لعنتى با همه جور آدمى کلنجار رفته م و اصلاً هم فرصت نداشته م به دلتنگى روز فکر کنم. ولى حالا بعد از همۀ این مصیبت ها مى خوام یه کار شروع کنم، و روز روز یکشنبه س. یه کار! یه کار که تمام میل و اراده و شعور من تو شکمش تل انبار شده. پس یکشنبه هیچ هم غمگین نیست. اگه بود من دست و دلم نمى رفت تو رو با این همه وسوسه و زحمت پیدا کنم و کارم رو باهات در میون بذارم. مى فهمى؟ (با بغض و غیظ) جداشدنى، جدانشدنى، تو اصلاً معنى این چیزا رو مى دونى؟ تو همۀ عمرت حتى یه لحظه به طور خالص تو هر کدوم از این دوتا عالم زندگى کرده اى؟ نه، من اصلاً نمى خوام دادگاه تشکیل بدم، مى فهمى؟ من نمى خوام دادگاه تشکیل بدم، من از دادگاه بیزارم! بیزار! (زن را از سینۀ خودش جدا مى کند.) بیدارى؟
(زن مانند گربه اى خمار و خواب آلود از مرد کنده مى شود. لحظه اى طولانى بى آن که حرفى بزند به مرد خیره مى ماند و بعد به او پشت مى کند.)

نتیجه گیری

رسیدیم به آخر این سفر جذاب تو دنیای پر رمز و راز بهمن فرسی و کتاب گلدان، بهار و عروسک. اگه بخواهیم یه جمع بندی کنیم، باید بگیم که این کتاب فقط یه مجموعه نمایشنامه نیست؛ این یه آینه ست که فرسی جلوی جامعه ما نگه داشته. آینه ای که هم سنت های خفه کننده رو نشون می ده، هم پیچیدگی های روابط مدرن رو. هم از عشق های نافرجام حرف می زنه، هم از پوچی و بی معنایی تلاش ها. بهمن فرسی با خلاصه کتاب گلدان، بهار و عروسک ( نویسنده بهمن فرسی ) به ما اثری رو هدیه داده که واقعاً پیشرو، عمیق و ماندگاره.

همون طور که دیدیم، گلدان با زبان ابسورد و نمادهای خاصش، تقابل عشق معصوم با جبروت سنت رو نشون می ده، و بهار و عروسک با نگاهی مدرن تر، به نقد روشنفکری و مرزهای باریک واقعیت و نمایش می پردازه. این دو نمایشنامه با تمام تفاوت ها و شباهت هاشون، یه تصویر کامل از جهان بینی بهمن فرسی رو به ما می دن؛ جهان بینی ای که چالش های عشق، سنت، مدرنیته و حس پوچی رو تو زندگی انسان ایرانی با هنرمندی خاصی واکاوی می کنه.

حالا که یه دید کلی نسبت به این اثر پیدا کردید و با عمق و ارزش هاش آشنا شدید، وقتشه که خودتون دست به کار بشید. هیچ خلاصه ای نمی تونه جای تجربه مستقیم خوندن این نمایشنامه ها رو بگیره. پس اگه دنبال یه تجربه فکری عمیق هستید و می خواید با یکی از قله های ادبیات نمایشی ایران آشنا بشید، حتماً سراغ کتاب گلدان، بهار و عروسک برید. مطمئن باشید از خوندنش پشیمون نمی شید و چیزهای زیادی ازش یاد می گیرید.