جشنواره فانوس

وقتی اسم جشنواره فانوس میاد، احتمالاً اولین چیزی که به ذهنتون می رسه، اون فستیوال های رنگارنگ و پرنور چینی با فانوس های قشنگ و سنتیه. اما جالبه بدونید که این کلمه توی ایران یه معنی دیگه هم داره و به یه جشنواره هنری مهم با محوریت دفاع مقدس اشاره می کنه. این مقاله قراره یه راهنمای کامل باشه که هم با جشن باستانی فانوس توی چین آشنا بشید و هم از جزئیات جشنواره هنری فانوس خودمون سر دربیارید. با ما همراه باشید تا از ابهام کلمه جشنواره فانوس خلاص بشیم و با هر دو مفهوم جذابش آشنا بشید.

جشن فانوس چینی (جشن سنتی)

بیاید اول بریم سراغ اون فانوس های رنگی و داستان های کهن چین! جشن فانوس چینی یکی از قشنگ ترین و مهم ترین جشن های سنتی توی چینه که هر سال برگزار میشه و کلی رسم و رسوم جذاب داره. این جشن فقط یه چراغونی ساده نیست؛ یه عالمه معنی و مفهوم پشتش خوابیده.

جشن فانوس چیست؟

جشن فانوس یا به چینی یوان شیائو جی (元宵节)، یه جشن باستانیه که توی چین و چند تا کشور آسیایی دیگه برگزار میشه. فکر کنید سال نو چینی تموم شده، همه جشن ها و دید و بازدیدها به اوج خودشون رسیدن و حالا نوبت اینه که با یه جشن پرنور و امیدبخش، سال جدید رو رسماً شروع کنن و آماده بشن برای بهار. این جشن دقیقاً توی پانزدهمین روز اولین ماه قمری توی تقویم چینی برگزار میشه. در واقع، جشن فانوس نقطه پایانی بر تمام مراسم و جشن های سال نو چینیه و مثل یه جور خداحافظی باشکوه با زمستون و استقبال از نور و روشنایی بهار می مونه. مردم دور هم جمع میشن، فانوس روشن می کنن، غذاهای خاص می خورن و کلی تفریح می کنن.

ریشه ها و تاریخچه

داستان جشن فانوس برمی گرده به خیلی وقت پیش، یعنی بیشتر از ۲۰۰۰ سال قبل، دوران امپراتوری هان. از همون موقع ها بود که این جشن کم کم شکل گرفت و از یه مراسم مذهبی ساده، تبدیل شد به یه فستیوال مردمی و پرطرفدار. توی افسانه ها و داستان های قدیمی، چند تا روایت مختلف درباره پیدایش این جشن هست. یکی از معروف تریناش میگه این جشن برای احترام به بودا برگزار می شده. میگن یه روز، امپراتور هان مینگ (Han Ming) متوجه میشه که راهب های بودایی توی روز پانزدهم اولین ماه قمری، فانوس روشن می کنن و مراسم می گیرن. برای همین، دستور میده که همه مردم هم توی معابد و خونه هاشون فانوس روشن کنن تا به بودا احترام گذاشته بشه.

یه داستان دیگه میگه این جشن به الهه تای یی، خدای سرنوشت و ستارگان، برمی گرده. میگن امپراتور وو (Wu) از سلسله هان برای احترام به این الهه، مراسمی برپا می کرده و فانوس های زیادی روشن می کرده.

اوایل، فانوس ها خیلی ساده بودن و بیشتر جنبه کاربردی داشتن. اما کم کم و با گذر زمان، این فانوس ها تبدیل شدن به آثار هنری. توی دوران های بعدی، خصوصاً توی دوران تانگ و سونگ، دیگه فقط امپراتوران و اشراف زاده ها فانوس های شیک و آراسته نداشتن؛ مردم عادی هم شروع کردن به ساختن فانوس های خوشگل با طرح های مختلف. فانوس هایی به شکل حیوانات، گل ها، یا حتی صحنه هایی از داستان های قدیمی خیلی مرسوم شدن و هر کسی سعی می کرد فانوس خودش رو از بقیه قشنگ تر بسازه.

رسوم و سنت های اصلی

جشن فانوس پر از رسومیه که هر کدومشون یه معنی خاص خودشون رو دارن و به غنای این جشن اضافه می کنن. اگه یه روزی قسمت شد و این جشن رو از نزدیک دیدید، حتماً با این صحنه ها روبرو میشید:

• روشن کردن فانوس ها: این اصلی ترین رسمه! فانوس ها نماد روشنایی، راندن ارواح شیطانی و خوشبختی اند. مردم فانوس های کوچیک رو توی دستشون می گیرن و توی خیابون ها راه میرن، فانوس های بزرگ تر رو توی معابد یا میادین اصلی آویزون می کنن و بعضی ها حتی فانوس های متحرک و پیچیده ای می سازن. فانوس ها علاوه بر زیبایی، یه معنی عمیق تر هم دارن: اینکه روح درگذشتگان رو توی مسیرشون به بهشت همراهی می کنن.
• خوردن تانگ یوان (Tangyuan / Yuanxiao): این کوفته های برنجی چسبناک شیرین، پای ثابت جشن فانوسن. تانگ یوان ها معمولاً گرد هستن و نماد اتحاد خانواده، کمال و تمامیت به حساب میان. خانواده ها دور هم جمع میشن و این توپک های خوشمزه رو که با مواد مختلفی مثل کنجد، بادام زمینی یا لوبیا قرمز پر شدن، درست می کنن و می خورن. خوردن تانگ یوان یه جورایی مثل سیزده به در خودمون می مونه که خانواده ها دور هم جمع میشن.
• حل معماهای فانوس: یه رسم خیلی باحال و فکری! روی بعضی از فانوس ها، معماهایی نوشته شده که مردم، مخصوصاً جوون ترها، سعی می کنن اونا رو حل کنن. این معماها می تونه درباره تاریخ، ادبیات، ضرب المثل ها یا حتی مسائل روزمره باشه. حل معماهای فانوس نه تنها یه سرگرمیه، بلکه یه راه برای بالا بردن دانش و هوش هم به حساب میاد.
• مشاهده ماه کامل: چون جشن فانوس توی شب ماه کامل برگزار میشه، دیدن ماه کامل توی این شب اهمیت زیادی داره. ماه کامل نماد اتحاد، روشنایی و پایان زمستون و آغاز فصل جدیدیه که پر از امید و برکته.
• رقص شیر و اژدها: این نمایش های سنتی پر جنب و جوش، همیشه پای ثابت جشن های چینی هستن. رقص شیر و اژدها نه تنها برای سرگرمیه، بلکه اعتقاد دارن که شانس و خوشبختی رو برای مردم میاره و ارواح شیطانی رو دور می کنه. دیدن این رقص ها با لباس های رنگارنگ و حرکات پرهیجان، واقعاً لذت بخشه.

اهمیت فرهنگی و جهانی

جشن فانوس فراتر از یه جشن ساده ست؛ نماد پایان سال نو و آغاز فصل جدیدی از زندگیه. این جشن فرصتیه برای اینکه خانواده ها بعد از شلوغی های سال نو دوباره دور هم جمع بشن و پیوندهای عاطفیشون رو قوی تر کنن. این جشن به مردم یادآوری می کنه که حتی توی تاریکی هم میشه نور و امید پیدا کرد.

البته جشن فانوس فقط محدود به چین نیست. جوامع چینی توی سراسر دنیا، از جمله کشورهای مثل ویتنام، کره، ژاپن و حتی محله های چینی توی شهرهای بزرگ غربی هم این جشن رو با شور و هیجان خاصی برگزار می کنن. این نشون میده که این جشن چقدر توی فرهنگ مردم چین ریشه داره و چطور مرزهای جغرافیایی رو رد کرده.

جشن فانوس چینی، نمادی از امید، اتحاد و آغاز دوباره است که با نور فانوس ها و شیرینی تانگ یوان، تاریکی زمستان را به روشنایی بهار پیوند می دهد.

جشنواره ملی تولیدات هنری فانوس (جشنواره هنری در ایران)

حالا بیایم ایران خودمون! همونطور که گفتیم، جشنواره فانوس توی ایران یه معنی کاملاً متفاوت داره و ربطی به فانوس های چینی نداره. اینجا، فانوس نمادی از روشنایی و هدایت توی مسیر دفاع مقدس و ارزش های مقاومت شده. این جشنواره، یه رویداد هنری مهمه که هر سال برگزار میشه و هدفش، ثبت و روایت دستاوردهای هشت سال دفاع مقدس از طریق هنره.

معرفی و اهداف

جشنواره ملی تولیدات هنری فانوس، یه اتفاق هنری بزرگه که با محوریت دفاع مقدس و ارزش های مقاومت برگزار میشه. برگزارکننده اصلی این جشنواره، اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس هستش. فکرشو بکنید، چقدر خوبه که برای حفظ یاد و خاطره اون سال های سخت و آدم های بزرگی که اون روزها حماسه آفریدن، از هنر استفاده کنیم؟ هدف اصلی این جشنواره هم دقیقاً همینه:

• ترویج فرهنگ ایثار و شهادت: به جوون ترها و حتی نسل های بعدی یادآوری بشه که چه از خودگذشتگی هایی برای این آب و خاک انجام شده.
• ثبت و روایت دستاوردهای دفاع مقدس: هنر یه زبان جهانیه و می تونه اتفاقات اون سال ها رو به بهترین شکل ممکن روایت کنه و ثبت کنه تا هیچ وقت از یاد نره.
• تقویت پیوند بین هنر و ارزش های دفاع مقدس: نشون داده بشه که هنر میتونه بهترین ابزار برای انتقال مفاهیم عمیق ایثار و مقاومت باشه.

موضوعات اصلی جشنواره

این جشنواره برای اینکه هنرمندا بتونن بهتر کار کنن و آثار مرتبط با دفاع مقدس بسازن، موضوعات مختلفی رو تعریف کرده. این موضوعات مثل یه راهنما هستن که به هنرمند میگن توی چه فضایی می تونه کار کنه. بعضی از این موضوعات اصلی عبارتند از:

1. نقش ولایت و رهبری: نشون دادن نقش بی بدیل رهبری توی هدایت دفاع مقدس و آرمان های انقلاب، و اینکه چطور این راه همچنان ادامه داره.
2. نقش مردم و زنان در دفاع مقدس: دفاع مقدس فقط مربوط به رزمنده ها نبود؛ مردم عادی، مخصوصاً زنان، توی پشتیبانی و همراهی با رزمنده ها نقش اساسی داشتن.
3. شهدا و ایثارگران: محور اصلی همه فعالیت های مربوط به دفاع مقدس، شهدا، رزمندگان، جانبازان، آزادگان و خانواده های صبور و مقاوم شهدا هستن.
4. رسالت تداوم آرمان های دفاع مقدس: دفاع مقدس یه اتفاق تموم شده نیست؛ آرمان هاش باید توی جهاد تبیین، فرهنگ، علم، هنر، و مقابله با جنگ ترکیبی دشمن و همچنین توی مقاومت مدافعان حرم و شهدای امنیت ادامه پیدا کنه.
5. سبک زندگی رزمندگان و شهدا: نشون دادن سادگی، اخلاص و روحیه شهادت طلبی رزمنده ها، از شهید بودن تا شهید شدن.
6. سفرهای راهیان نور و نسل امروز: راهیان نور یه تجربه بی نظیره برای آشنایی نسل جوان با مناطق عملیاتی و یادمان های دفاع مقدس و درک تاثیرات عمیق این سفرها.

بخش های هنری جشنواره

جشنواره فانوس خیلی جامع و کامله و توی بخش های هنری مختلفی برگزار میشه تا همه هنرمندان با سلیقه ها و تخصص های مختلف بتونن توی اون شرکت کنن. بخش های هنری جشنواره شامل این موارد میشه:

• هنرهای نمایشی: اگه اهل تئاتر هستید، این بخش برای شماست. شامل تئاتر صحنه ای، تئاتر خیابانی و نمایشنامه میشه.
• هنرهای تجسمی: اینجا می تونید با عکس، نقاشی، یا طراحی پوستر و بیلبورد (تابلوهای تبلیغاتی) هنرتون رو نشون بدید.
• فیلم: اگه کارگردانید یا اهل فیلم سازی، می تونید توی بخش های فیلم داستانی کوتاه، پویانمایی (انیمیشن)، مستند کوتاه و نماهنگ شرکت کنید.
• موسیقی و سرود: اینجا نوبت موزیسین هاست! می تونید با موسیقی با کلام و بی کلام یا سرود، آثارتون رو ارائه بدید.
• رادیویی: اگه صدای خوبی دارید یا اهل نمایش رادیویی و پادکست هستید، این بخش برای شما مناسبه. شامل نمایش رادیویی و پادکست میشه.
• بخش ویژه دانش آموزی: یه بخش اختصاصی برای جوون ترها! دانش آموزان می تونن توی تئاتر صحنه ای، نقاشی، فیلم کوتاه ۱۸۰ ثانیه ای و عکس هنرنمایی کنن.

مقررات و شرایط شرکت

مثل هر جشنواره دیگه، جشنواره فانوس هم یه سری قوانین و مقررات داره که باید رعایت کنید تا اثری که فرستادید، بررسی و داوری بشه. اینا نکاتیه که باید حواستون بهشون باشه:

• تاریخ تولید آثار: تمام آثاری که می فرستید، باید تولید سال جاری (مثلاً ۱۴۰۳) یا بعد از اون باشن. آثار قدیمی تر قبول نمیشن.
• مسئولیت حقوقی و کپی رایت: مسئولیت حقوقی و اصالت آثار و رعایت حق کپی رایتشون کاملاً به عهده خود فرستنده اثره. یعنی اگه اثرتون کپی باشه یا مشکلی داشته باشه، پای خودتون گیره.
• حق استفاده از آثار: برگزارکننده های جشنواره حق دارن که از آثار هنری شما برای چاپ، تکثیر، نشر الکترونیک، و سایر کارهای تبلیغاتی مثل ساخت بانک اطلاعاتی و غیره، با ذکر اسم خودتون استفاده کنن. پس اگه نمی خواید اثری عمومی بشه، نباید بفرستید.
• کیفیت تصاویر: اگه اثری رو به صورت عکس یا تصویر می فرستید (مثل نقاشی یا پوستر)، کیفیت تصویر باید اونقدر بالا باشه که داورها بتونن تمام جزئیات اثر رو ببینن و بررسی کنن.
• حذف آثار: اگه هر کدوم از این مقررات رو رعایت نکنید، اثری که فرستادید توی هر مرحله ای از جشنواره که باشه، حذف میشه و امتیازش رو از دست میده.

ضوابط ارسال آثار (جزئیات فنی)

برای اینکه کارتون راحت باشه و اثارتون بدون مشکل به دست داورها برسه، یه سری ضوابط فنی برای ارسال آثار توی هر بخش وجود داره. اینا رو با دقت بخونید:

1. فیلم های آثار نمایشی (تئاتر صحنه ای و خیابانی): باید با کیفیت MPEG4 ارسال بشن.
2. متن نمایشنامه ها: باید به صورت فایل PDF باشه. یادتون باشه که قالبش ۲۱ سطر در هر صفحه A4 باشه، با فونت ZAR و سایز ۱۴.
3. عکس: عکس ها باید با کیفیت بالا DPI300 و فرمت JPG باشن. هیچ گونه ویرایشی روی عکس نباید انجام شده باشه.
4. نقاشی: حداقل عرض نقاشی نباید کمتر از ۲۰ سانتی متر باشه. آثار باید با کیفیت DPI300، فرمت JPG و در مود RGB باشن. حجم فایل هم باید بین ۱ تا ۴ مگابیت باشه.
5. فیلم (سینمایی): خروجی نهایی فیلم ها باید MPEG4 باشه.
   • فیلم داستانی کوتاه و مستند کوتاه: حداکثر ۳۰ دقیقه.
   • پویانمایی (انیمیشن): بین ۱ تا ۱۵ دقیقه.
   • نماهنگ: بین ۵ تا ۷ دقیقه.
6. سرود: نسخه ضبط شده موسیقی با کلام و بی کلام باید توی قالب فایل صوتی با فرمت MP3 ارسال بشه. اگه گروه سرود فایل تصویری هم داره، می تونن اون رو هم بفرستن.
7. رادیویی: نسخه ضبط شده باید توی قالب فایل صوتی با فرمت MP3 باشه.
   • پادکست: حداکثر ۳۰ دقیقه.
   • نمایش رادیویی: بین ۲۵ تا ۳۰ دقیقه.
8. تبصره بخش دانش آموزی: برای بخش دانش آموزی، تولید آثار هنری با هر امکانات و ابزاری که دانش آموزان در حد توانشون دارن، مورد قبول هیئت داوران خواهد بود. یعنی سخت گیری کمتری میشه تا همه بتونن شرکت کنن.

یه خبر خوب دیگه اینکه برای تمام آثاری که به مرحله کشوری راه پیدا می کنن، گواهی شرکت توی جشنواره صادر میشه که خودش یه افتخار بزرگه.

اخبار و رویدادهای مرتبط

جشنواره ملی تولیدات هنری فانوس یه رویداد مستمر و پرجنب و جوشه. مثلاً در حال حاضر (اواخر سال ۱۴۰۳ و اوایل ۱۴۰۴)، نهمین دوره این جشنواره در حال برگزاری یا فراخوانشه. دوره های قبلی هم با استقبال خوبی روبرو شدن و هنرمندای زیادی از سراسر کشور توی اون شرکت کردن و درخشیدن.

برای مثال، توی هشتمین دوره این جشنواره، استان های زیادی مثل چهارمحال و بختیاری میزبانی بخش هایی از اختتامیه رو بر عهده داشتن و استان هایی مثل گیلان، همدان، خراسان جنوبی، زنجان، مازندران و قم هم هنرمندان برگزیده زیادی داشتن. همین نشون میده که این جشنواره چقدر گسترده و ملیه. مثلاً یه عکاس از زنجان یا هنرمندان پرتلاش همدانی توی این جشنواره رتبه های خوبی کسب کردن.

هر سال خبرهای مربوط به رونمایی پوستر جشنواره توی استان های مختلف مثل گیلان و البرز منتشر میشه و این نشون دهنده اهمیت و پوشش رسانه ای این رویداد هنریه. این جشنواره واقعاً فرصت خوبیه برای هنرمندایی که میخوان دین خودشون رو به شهدا و ارزش های دفاع مقدس ادا کنن و با زبان هنر، حماسه ها رو زنده نگه دارن.

جشنواره ملی تولیدات هنری فانوس، پلی است بین هنر امروز و حماسه های دیروز، تا داستان مقاومت در قالب رنگ، صدا و تصویر، جاودانه بماند.

تفاوت ها و شباهت های دو مفهوم

خب، تا اینجا با دو تا مفهوم کاملاً متفاوت از جشنواره فانوس آشنا شدیم. یکی از اون ور دنیا اومده، با کلی داستان و رسم و رسوم قدیمی، و اون یکی هم از دل تاریخ معاصر ما جوشیده و با هنر و مقاومت گره خورده. حالا بیاید یه مقایسه کوچیک بین این دو تا داشته باشیم تا قشنگ تفاوت ها و شباهت هاشون رو ببینیم.

تفاوت ها

فرق بین این دو تا جشنواره فانوس از زمین تا آسمونه!

• ریشه و تاریخچه: جشن فانوس چینی یه جشن خیلی باستانی و کهنه، برمی گرده به دوران امپراتوری ها و افسانه های قدیمی. اما جشنواره فانوس ایران، یه رویداد کاملاً معاصره که توی دهه های اخیر شکل گرفته.
• جغرافیا: خب معلومه! جشن فانوس مال چین و کشورهای شرق آسیاست و ریشه اش توی فرهنگ اون منطقه هست. ولی جشنواره فانوس هنری، توی ایرانه و برای فرهنگ و تاریخ خودمون طراحی شده.
• هدف اصلی: جشن چینی یه جشن آیینی و فرهنگی برای پایان سال نو، گردهمایی خانواده و آوردن خوشبختیه. در حالی که جشنواره ایرانی هدفش ترویج ارزش های دفاع مقدس از طریق هنر و حفظ یاد و خاطره شهداست.
• ماهیت: جشن چینی یه جشن عمومی و مردمیه که همه مردم توی اون شرکت می کنن و از دیدن فانوس ها و خوردن غذاهای خاص لذت می برن. اما جشنواره ایرانی، یه رویداد رقابتی هنریه که هنرمندان توی رشته های مختلف آثارشون رو ارائه میدن و داوری میشن.

شباهت ها

با اینکه کلی تفاوت بینشون هست، اما یه جاهایی هم این دو تا مفهوم به هم نزدیک میشن.

• استفاده از نماد فانوس: شاید مهمترین شباهت همین باشه. توی هر دو، فانوس یه المان اصلیه. توی چین، نماد روشنایی، هدایت و دور کردن تاریکیه. توی ایران هم فانوس نمادی از روشن کردن راه، هدایت و امید توی مسیر ارزش های دفاع مقدس و مقاومت به حساب میاد. در واقع فانوس توی هر دو جا، نماد نور در برابر ظلمت و جهل هست.
• ابعاد فرهنگی و اجتماعی: هر دو رویداد، فارغ از تفاوت هاشون، ابعاد فرهنگی و اجتماعی قوی ای دارن. جشن چینی، پیوندهای اجتماعی و خانوادگی رو تقویت می کنه و هویت فرهنگی رو نشون میده. جشنواره ایرانی هم با هنر، فرهنگ ایثار و شهادت رو توی جامعه زنده نگه می داره و یه جورایی هویت ملی رو تقویت می کنه.

نتیجه گیری

دیدید چقدر یه کلمه می تونه معانی متفاوت و جذاب داشته باشه؟ جشنواره فانوس یه مثال خوب برای این موضوعه. از اون فانوس های رنگی و داستان های کهن چین که با خودشون امید و روشنایی میارن، تا جشنواره هنری خودمون توی ایران که با زبان هنر، حماسه های دفاع مقدس رو برای نسل های جدید روایت می کنه. هر دو مفهوم، با اینکه از نظر زمان و مکان و هدف کاملاً با هم فرق دارن، اما توی یه چیز مشترکن: هر دو از فانوس به عنوان نمادی از نور، هدایت و امید استفاده می کنن.

این نشون میده که چقدر کلمات می تونن غنی و پرمعنا باشن و چقدر فرهنگ ها و سنت های مختلف، حتی اگه از هم دور باشن، میتونن از نمادهای مشترک برای بیان مفاهیم عمیق استفاده کنن. امیدواریم این مقاله تونسته باشه تمام ابهامات شما رو در مورد جشنواره فانوس برطرف کنه و دید کامل تری بهتون بده.