جرم مزاحمت برای بانوان قابل گذشت است

نه، جرم مزاحمت برای بانوان و اطفال اصلاً قابل گذشت نیست. یعنی حتی اگه شاکی هم رضایت بده، پرونده به کل بسته نمیشه و جنبه عمومی جرم همچنان دنبال میشه. قانون گذار خواسته با این کار، حمایت ویژه ای از خانم ها و بچه ها داشته باشه و نشون بده که این جور مزاحمت ها فقط به فرد آسیب دیده مربوط نیست، بلکه نظم و امنیت کل جامعه رو هم به هم می زنه.

امنیت روانی و جسمی خانم ها و بچه ها توی جامعه، یکی از پایه های اصلی برای داشتن یه جامعه سالم و آرومه. برای همین، قانون گذار ما حسابی حواسش به این موضوع بوده و با وضع قوانینی مثل ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی، سعی کرده جلوی مزاحمت هایی که متاسفانه گاهی توی اماکن عمومی و خیابون ها اتفاق می افته رو بگیره. اما یه سوال مهم که خیلی ها ذهنشون رو درگیر می کنه اینه که اصلاً جرم مزاحمت برای بانوان قابل گذشت است یا نه؟ و اگه قابل گذشت نباشه، رضایت شاکی چه تاثیری روی مجازات فرد مزاحم داره؟

بیایید رک و راست بریم سر اصل مطلب و ببینیم قانون در مورد مجازات مزاحمت برای بانوان چی میگه و گذشت شاکی تو این پرونده ها چه فرقی ایجاد می کنه. در این مقاله می خواهیم همه چیز رو درباره این جرم از الف تا ی توضیح بدیم تا هم خانم ها و هم خانواده ها، و حتی خود افرادی که ممکنه ناخواسته درگیر چنین مسائلی بشن، دید روشنی نسبت به حقوق و وظایفشون داشته باشن.

جرم مزاحمت برای بانوان و اطفال چیه؟ (تعریف و ارکان)

قبل از اینکه به جواب سوال اصلی برسیم، باید بدونیم که اصلاً قانون گذار به چی میگه مزاحمت برای بانوان و اطفال. این جرم، توی ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) تعریف شده و حسابی روش تاکید شده. بیایید دقیق تر ببینیم:

تعریف قانونی مزاحمت بانوان و اطفال

طبق ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی، «هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید، به حبس از دو تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد». ببینید چقدر واضح قانون گذار خط و نشون کشیده! این ماده نشون میده که قانون چقدر روی حفظ امنیت و آرامش خانم ها و بچه ها حساسه.

ارکان تشکیل دهنده جرم مزاحمت بانوان

برای اینکه یه رفتاری به عنوان جرم مزاحمت شناخته بشه، باید یه سری شرایط و ارکان وجود داشته باشه. اگه این ارکان تکمیل نباشن، جرم هم محقق نمیشه. این ارکان شامل موارد زیر هستن:

• رکن قانونی: مهمترین رکن، همین ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامیه که بهش اشاره کردیم. این ماده پایه و اساس قانونی این جُرمه.
• رکن مادی: یعنی اون عملی که اتفاق می افته. این عمل حتماً باید «مثبت» باشه؛ یعنی فرد مزاحم کاری رو انجام بده، نه اینکه کاری رو انجام نده. مثلاً اگه کسی خانمی رو تعقیب کنه، یا با متلک پرانی و حرکات توهین آمیز آرامشش رو به هم بزنه، این میشه رکن مادی. فرقی هم نمیکنه که این رفتار چقدر روی قربانی تاثیر بذاره؛ همین که عمل مزاحمت آمیز انجام بشه، جرم محقق شده. مثلاً تنه زدن، بستن راه، استفاده از الفاظ رکیک، خیره شدن طولانی و آزاردهنده، همه اینا میتونن مصداق رکن مادی باشن.
• رکن معنوی: این رکن یعنی اینکه فرد مزاحم «قصد و نیت» مزاحمت رو داشته باشه. یعنی با علم و اراده خودش این کار رو انجام بده. البته معمولاً وقتی کسی چنین عملی رو انجام میده، فرض بر اینه که قصد مجرمانه هم داشته، مگر اینکه بتونه خلافش رو ثابت کنه.

محل ارتکاب جرم

این جرم فقط توی «اماکن عمومی» و «معابر» اتفاق میفته. اماکن عمومی یعنی جاهایی مثل خیابون، بازار، پارک، اداره، سینما، رستوران، مترو و اتوبوس؛ خلاصه هر جایی که مردم عادی توش رفت و آمد می کنن. معابر هم که دیگه مشخصه، کوچه و خیابون و بزرگراه. پس اگه کسی توی خونه خودش یا یه جای کاملاً خصوصی برای کسی مزاحمت ایجاد کنه، ممکنه جرم های دیگه ای باشه، اما مشمول ماده ۶۱۹ نمیشه.

آیا جرم مزاحمت برای بانوان قابل گذشت است؟ (پاسخ قاطع و تحلیل جامع)

حالا رسیدیم به سوال اصلی و مهمترین بخش این مقاله. خیلی از افراد وقتی درگیر این پرونده ها میشن، از خودشون میپرسن که آیا میشه از شکایت صرف نظر کرد؟ یا اگه شاکی رضایت بده، پرونده چی میشه؟

پاسخ صریح و قاطع: خیر!

به طور کاملاً صریح و قاطع باید بگیم که جرم مزاحمت برای بانوان و اطفال یک جرم غیرقابل گذشت است. این یعنی چی؟ یعنی رضایت شاکی، هرچند که خیلی مهمه و به نفع متهمه، اما باعث نمیشه که پرونده به کل بسته بشه و متهم تبرئه بشه.

توضیح مفهوم غیرقابل گذشت

وقتی میگیم یه جرم «غیرقابل گذشت» هست، یعنی این جرم علاوه بر اینکه به فرد آسیب دیده (شاکی خصوصی) ضرر زده، به نظم و امنیت عمومی جامعه هم لطمه وارد کرده. قانون گذار ما با توجه به حساسیتی که روی حقوق خانم ها و بچه ها داره، این جرم رو «جنبه عمومی» هم براش در نظر گرفته. برای همین، حتی اگه شاکی خصوصی هم ببخشه، دادستان به نمایندگی از جامعه، همچنان پیگیر جنبه عمومی جرم خواهد بود و پرونده به طور کامل مختومه نمیشه.

جرم مزاحمت برای بانوان و اطفال، یک جرم غیرقابل گذشت است؛ به این معنی که رضایت شاکی، هرگز منجر به تبرئه کامل متهم نمی شود و جنبه عمومی جرم همچنان مورد رسیدگی قرار می گیرد.

تأثیر گذشت شاکی در جرایم غیرقابل گذشت

اینکه گفتیم گذشت شاکی باعث تبرئه کامل نمیشه، به این معنی نیست که رضایت شاکی هیچ اهمیتی نداره! برعکس، گذشت شاکی در جرایم غیرقابل گذشت، یکی از مهمترین دلایل برای تخفیف مجازات متهم به حساب میاد. قاضی با دیدن رضایت شاکی، ممکنه تصمیم بگیره:

• مجازات رو تخفیف بده: مثلاً اگه مجازات حبس و شلاق بوده، حبس رو کمتر کنه یا تعداد ضربات شلاق رو پایین بیاره.
• مجازات رو تبدیل کنه: این یعنی مجازات اصلی رو به یه مجازات سبک تر تبدیل کنه. مثلاً حبس رو به جزای نقدی تبدیل کنه.

البته اینکه چقدر تخفیف اعمال بشه یا مجازات تبدیل بشه، کاملاً به نظر قاضی و شرایط خاص پرونده بستگی داره. قاضی همه جوانب رو می سنجد و بعد تصمیم می گیره. مثلاً اگه متهم سابقه کیفری نداشته باشه یا از عملش پشیمون باشه، رضایت شاکی بیشتر می تونه روی رای قاضی تاثیر مثبت بذاره.

تفاوت با جرایم قابل گذشت

شاید براتون سوال پیش بیاد که خب پس جرایم قابل گذشت چین؟ جرایم قابل گذشت، برعکس جرایم غیرقابل گذشت، اونایی هستن که با رضایت شاکی خصوصی، پرونده به کل بسته میشه و دیگه جنبه عمومی هم ندارن. مثلاً خیلی از جرم های توهین ساده یا ضرب و جرحی که منجر به جراحت شدید نشده باشه، قابل گذشت هستن. اما مزاحمت برای بانوان فرق داره و قانون گذار برای حمایت بیشتر، اون رو غیرقابل گذشت دونسته.

مجازات و شرایط خاص جرم مزاحمت برای بانوان

حالا که فهمیدیم آیا مزاحمت نوامیس قابل گذشت است یا نه، بیایید یه نگاهی هم به مجازات ها و شرایط خاص این جرم بندازیم.

مجازات اصلی

همونطور که توی ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی اومده، مجازات این جرم عبارت است از:

• حبس از دو تا شش ماه
• تا ۷۴ ضربه شلاق

این مجازات ها تعزیری هستن، یعنی قاضی می تونه با توجه به شرایط پرونده، میزان دقیقش رو تعیین کنه.

تشدید مجازات

قانون گذار حتی فکر بدترین حالت ها رو هم کرده و برای بعضی شرایط، مجازات رو تشدید کرده:

• ماده ۶۲۰ قانون مجازات اسلامی: اگه این مزاحمت با «توطئه قبلی» یا به صورت «دسته جمعی» انجام بشه، هر کدوم از کسایی که توی اون توطئه یا جمع بودن، به حداکثر مجازات یعنی شش ماه حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم میشن. این نشون میده که قانون چقدر روی این موضوع حساسه.
• تکرار جرم: اگه کسی دوباره مرتکب این جرم بشه، قاضی ممکنه مجازات سنگین تری رو براش در نظر بگیره.

قربانی جرم

قربانی این جرم فقط «زنان» و «اطفال» هستن. این یعنی اگه کسی برای یه مرد مزاحمت ایجاد کنه، مشمول ماده ۶۱۹ نمیشه و ممکنه جرم های دیگه ای مثل توهین (ماده ۶۰۸) یا فحاشی باشه. در مورد اطفال هم، فرقی نمیکنه که طفل پسر باشه یا دختر؛ هر دو مشمول حمایت این ماده هستن. سن اطفال هم معمولاً طبق قانون حمایت از اطفال و نوجوانان و قانون مدنی، یعنی کسانی که به سن بلوغ شرعی نرسیدن (پسر ۹ سال تمام قمری، دختر ۱۵ سال تمام قمری) تعیین میشه.

نسبت متهم با شاکی

شاید براتون سوال پیش بیاد که اگه مزاحمت از طرف یه فرد نزدیک مثل همسر، پدر یا برادر اتفاق بیفته، باز هم مشمول این ماده میشه؟

• مزاحمت توسط خویشاوندان نزدیک: با توجه به اطلاق ماده ۶۱۹، یعنی کلیت و عمومیت اون، فرقی نمیکنه که فرد مزاحم چه نسبتی با قربانی داره. پس اگه مثلاً پدری در اماکن عمومی به دخترش توهین کنه و مزاحمت ایجاد کنه، مشمول این ماده میشه. البته در مورد همسر، برخی نظریات حقوقی معتقدند که چون بحث هتک حیثیت معمولاً در مورد افراد غریبه مطرح میشه، مزاحمت همسر برای همسرش مشمول این ماده نیست، اما این موضوع همچنان محل بحثه و بستگی به نظر قاضی و شرایط پرونده داره. اما بهتره بگیم که قانون حمایت از زنان و اطفال، استثنایی برای خویشاوندی قائل نشده و هرگونه مزاحمت در اماکن عمومی، جرم محسوب میشه.
• مزاحمت توسط نامزد یا خواستگار: تو این موارد هم اگه نامزد یا خواستگار برای زن مزاحمت ایجاد کنه، مشمول ماده ۶۱۹ میشه. نامزدی فقط یک وعده ازدواجه و هیچ تعهد حقوقی برای ازدواج ایجاد نمیکنه. بنابراین، اگر کسی به بهانه نامزدی یا خواستگاری برای یه خانم مزاحمت ایجاد کنه، دقیقاً مثل یه فرد غریبه باهاش برخورد میشه.

فرآیند حقوقی و اثبات جرم مزاحمت بانوان

خب، حالا اگه خدای نکرده همچین اتفاقی افتاد، چطوری باید شکایت کرد و چجوری میشه جرم رو اثبات کرد؟

نحوه اثبات جرم مزاحمت برای بانوان

همونطور که میدونید، توی دادگاه هر ادعایی باید اثبات بشه. برای اثبات جرم مزاحمت بانوان، میتونیم از این راه ها استفاده کنیم:

• شهادت شهود: اگه کسی شاهد ماجرا بوده، شهادتش میتونه حسابی به پرونده کمک کنه. البته باید شرایط قانونی شهادت هم رعایت بشه.
• فیلم و عکس: اگه دوربین مداربسته شهری، دوربین فروشگاه یا حتی تلفن همراه شما از صحنه مزاحمت فیلم یا عکس گرفته باشه، این مدارک می تونن خیلی قوی باشن.
• اقرار متهم: اگه متهم خودش توی مراحل بازپرسی یا دادگاه به جرمش اقرار کنه، که دیگه حرفی باقی نمیمونه.
• گزارش نیروی انتظامی و ضابطین قضایی: اگه مزاحمت جلوی چشم مامور نیروی انتظامی اتفاق افتاده باشه و مامور هم گزارش داده باشه، این گزارش مدرک محکمی محسوب میشه.
• نظریه پزشکی قانونی: اگه مزاحمت منجر به ضرب و جرح شده باشه و آثار جسمی داشته باشه، نظریه پزشکی قانونی نشون میده که چه آسیب هایی به شاکی وارد شده.
• اثبات از طریق پلاک خودرو: اگه فرد مزاحم با ماشینش باعث مزاحمت شده باشه و نتونید چهره ش رو تشخیص بدید، میشه از طریق پلاک خودرو شکوائیه رو تنظیم کرد و صاحب پلاک رو پیدا کرد.

فرآیند شکایت و رسیدگی (گام به گام)

برای اینکه شکایت کنید، باید این مراحل رو طی کنید:

1. تنظیم شکوائیه: اول از همه باید یه شکوائیه (دادخواست کیفری) تنظیم کنید. توی این شکوائیه باید مشخصات خودتون، مشخصات متهم (اگه می دونید) و شرح کامل اتفاقی که افتاده رو بنویسید. هرچی جزئیات بیشتر و دقیق تر باشه، بهتره.
2. مراجعه به دادسرا: بعد از تنظیم شکوائیه، باید به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم مراجعه کنید و شکایتتون رو ثبت کنید.
3. مراحل تحقیق و بازپرسی: دادسرا پرونده رو به بازپرسی ارجاع میده. بازپرس تحقیق میکنه، از شهود و شاکی و متهم (اگه شناسایی شده باشه) بازجویی میکنه و مدارک رو بررسی می کنه.
4. ارجاع به دادگاه: اگه بازپرس تشخیص بده که جرم اتفاق افتاده، قرار جلب به دادرسی صادر می کنه و پرونده به دادگاه کیفری ارجاع میشه تا حکم صادر بشه.

صدور قرار بازداشت موقت در پرونده مزاحمت

گاهی اوقات ممکنه برای متهم قرار بازداشت موقت صادر بشه. این قرار معمولاً توی موارد خاصی صادر میشه که دلایل و قرائن کافی برای اثبات اتهام علیه متهم وجود داشته باشه و حضور متهم برای ادامه تحقیقات لازم باشه. مثلاً اگه متهم قصد فرار داشته باشه یا شواهد رو از بین ببره، قاضی ممکنه دستور بازداشت موقت رو صادر کنه. این موضوع توی بند «ت» ماده ۲۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری اومده.

ابعاد خاص و آراء قضایی مرتبط با جرم مزاحمت بانوان

حالا که با کلیات و فرآیند قانونی آشنا شدیم، بیایید یه سری جنبه های خاص و ظریف تر این جرم رو هم بررسی کنیم.

مزاحمت برای بانوان در فضای مجازی

با گسترش اینترنت و شبکه های اجتماعی، متاسفانه مزاحمت ها فقط به دنیای واقعی محدود نمیشن و پای فضای مجازی هم به این ماجرا باز شده. درسته که ماده ۶۱۹ به طور خاص به «اماکن عمومی و معابر» اشاره داره، اما قانون گذار برای مزاحمت های آنلاین هم فکرایی کرده:

• ماده ۱۵ قانون جرایم رایانه ای: اگه کسی توی فضای مجازی با ارسال محتوای نامناسب، فردی رو تهدید کنه یا به انجام عمل نامناسبی ترغیب کنه، مجازات میشه.
• آیا مزاحمت در فضای مجازی هم غیرقابل گذشت است؟ این سوال یکم پیچیده تره. برخی معتقدند که مزاحمت های مجازی در صورت داشتن جنبه توهین یا تهدید، ممکنه مشمول جرم های دیگه مثل توهین یا تهدید بشن که برخی از اونا قابل گذشت هستن. اما اگه این مزاحمت های مجازی با هدف آزار و اذیت مداوم و به هم زدن آرامش فرد باشه، می تونه مشمول ماده ۶۱۹ و غیرقابل گذشت باشه. البته این موضوع بستگی به تفسیر قاضی و شرایط خاص پرونده داره. نکته مهم اینه که قانون گذار قصد حمایت از قربانی رو داره، چه مزاحمت در خیابان باشه چه در فضای مجازی.

تفاوت جرم مزاحمت برای بانوان (ماده ۶۱۹) با سایر جرایم

گاهی اوقات ممکنه مزاحمت برای بانوان با جرم های دیگه ای اشتباه گرفته بشه یا با اونا تداخل پیدا کنه:

• مزاحمت تلفنی: مزاحمت تلفنی (موضوع ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی) معمولاً یک جرم قابل گذشت محسوب میشه و با رضایت شاکی، پرونده بسته میشه. تفاوت اصلیش با ماده ۶۱۹ اینه که مزاحمت تلفنی فقط از طریق تلفن یا وسایل ارتباطی مشابه انجام میشه و به صورت فیزیکی توی اماکن عمومی نیست.
• جرم توهین ساده (ماده ۶۰۸): توهین ساده (مثلاً فحاشی یا استفاده از الفاظ رکیک بدون مزاحمت فیزیکی) معمولاً قابل گذشت هستش و مجازاتش هم سبکتره (جزای نقدی یا شلاق تا ۷۴ ضربه). اما اگه توهین همراه با مزاحمت برای بانوان و اطفال باشه و توی اماکن عمومی اتفاق بیفته، مشمول ماده ۶۱۹ میشه که هم مجازات سنگین تری داره و هم غیرقابل گذشت هستش.

چکیده آراء قضایی و نظریات مشورتی

در مورد جرم مزاحمت بانوان، نظریات و آراء مختلفی توی دادگاه ها و مراجع حقوقی صادر شده که چند نمونه اش رو اینجا می آوریم:

• تفکیک توهین و مزاحمت: توی بعضی از پرونده ها، این بحث مطرح میشه که آیا توهین در حین مزاحمت، یک جرم جداگانه محسوب میشه یا جزئی از همون جرم مزاحمته؟ نظریه مشورتی ۱۰۱۵۳/۷ می گه توهین در حین ایجاد مزاحمت، دارای عنوان خاص مزاحمت بوده و تعیین مجازات جداگانه برای توهین صحیح نیست؛ یعنی این دو یک جرم واحد تلقی می شن.
• سابقه دوستی و تاثیر آن: بعضی از آراء دادگاه ها می گن که احراز سابقه دوستی بین شاکی و متهم، مانع از تحقق بزه ایجاد مزاحمت برای بانوان میشه. این یعنی اگه قبلاً یه رابطه دوستی وجود داشته باشه، ممکنه مزاحمت از نظر قانونی جور دیگه ای بررسی بشه، البته باز هم بستگی به جزئیات پرونده داره.
• مزاحمت توسط نامحرم: نظریات مشورتی تاکید دارن که جرم مزاحمت بانوان فقط زمانی محقق میشه که مزاحمت توسط افراد نامحرم انجام بشه. این یعنی اگه مثلاً یه نفر همسر یا فرزند خودش رو تعقیب کنه، مشمول این جرم نیست چون حیثیت اونها رو حیثیت مرد می دونه.
• مزاحمت پیامکی یا ورود به عنف: آراء قضایی مشخص کردن که ارسال پیامک تهدیدآمیز یا ورود به زور به محل سکونت شاکیه، مصداق بزه ایجاد مزاحمت برای بانوان طبق ماده ۶۱۹ نیست. این موارد جرم های دیگه ای مثل تهدید یا ورود به عنف رو شامل میشن.

نمونه رأی دادگاه (با تحلیل نکات مهم)

بیایید یه نگاهی به یه نمونه رأی دادگاه در مورد جرم مزاحمت برای بانوان بندازیم تا موضوع ملموس تر بشه:

رأی بدوی: در یک پرونده، فردی به اتهام مزاحمت بانوان و توهین، به چهار ماه حبس تعزیری، ۷۴ ضربه شلاق تعزیری برای مزاحمت و یک میلیون ریال جزای نقدی برای توهین محکوم شده بود. دادگاه با توجه به اقرار متهم، شهادت شهود و گزارشات، بزهکاری را محرز دانسته بود.

رأی دادگاه تجدیدنظر: متهم نسبت به این رأی تجدیدنظرخواهی کرد. دادگاه تجدیدنظر، قسمت مربوط به محکومیت به حبس و شلاق به دلیل مزاحمت را تایید کرد و تجدیدنظرخواهی در این بخش را رد نمود. اما در مورد توهین، رأی دادگاه بدوی را نقض کرد. دلیلش این بود که طبق ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی، توهین در حین ایجاد مزاحمت، یک جرم محسوب می شود نه دو جرم جداگانه. همچنین، اتهام توهین تنها مستند به ادعای شاکی بود و متهم به توهین اقرار نکرده و شهود نیز شهادت قطعی بر توهین نداده بودند. بنابراین، دادگاه تجدیدنظر، متهم را از اتهام توهین تبرئه و رأی را قطعی اعلام کرد.

تحلیل نکات مهم: این رأی نشون میده که:

• دادگاه ها در برخورد با جرم مزاحمت برای بانوان جدی هستن و مجازات رو اعمال می کنن.
• توهین در حین مزاحمت، معمولاً جزء همون جرم مزاحمت دیده میشه و دو جرم جداگانه نیست.
• برای اثبات توهین، مثل هر جرم دیگه ای، نیاز به ادله کافی و محکم هست. صرف ادعای شاکی ممکنه برای محکومیت کافی نباشه، مگر اینکه با مدارک دیگه تقویت بشه.

نتیجه گیری

خلاصه کلام اینکه، امنیت خانم ها و بچه ها برای جامعه ما خیلی مهمه و قانون گذار هم اینو به رسمیت شناخته. جرم مزاحمت برای بانوان قابل گذشت است؟ جوابش قاطعانه خیر هست. این جرم غیرقابل گذشت محسوب میشه و حتی اگه شاکی هم رضایت بده، باز هم پرونده به خاطر جنبه عمومی اش ادامه پیدا می کنه و متهم مجازات میشه؛ البته با تخفیف. پس اگه خدای نکرده با همچین موقعیتی روبرو شدید، بدون ترس و با آگاهی از حقوق خودتون، حتماً موضوع رو پیگیری کنید و اجازه ندید کسی امنیت و آرامشتون رو به هم بزنه. برای اینکه توی این مسیر تنها نباشید و بهترین نتیجه رو بگیرید، حتماً با یه وکیل متخصص کیفری مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه تا مراحل قانونی رو درست و بدون دردسر طی کنید.