افزایش ۱۰ برابری جمعیت علف خواران در ۵ قرق / اضافه شدن ۱۰ قرق جدید

آفتاب نیوز :

مشارکت مردم در حفاظت از حیات وحش و محیط زیست یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش ها برای حفاظت از گونه های در معرض تهدید و تهدیدات زیست محیطی به شمار می آید. این مشارکت می تواند در قالب های مختلفی همچون مشارکت در طرح های حفاظت مشارکتی آموزش های زیست محیطی و همکاری های داوطلبانه با سازمان های دولتی و غیردولتی صورت گیرد.

مشارکت مردمی نه تنها موجب ارتقا آگاهی عمومی درباره مسائل محیط زیستی می شود بلکه به طور مستقیم بر حفظ و بازسازی اکوسیستم ها و افزایش جمعیت گونه های در خطر انقراض تأثیر مثبت می گذارد.

یکی از نمونه های برجسته مشارکت مردمی در حفظ حیات وحش پروژه حفاظت از ببر بنگالی در هند است. در این کشور برنامه های حفاظت با مشارکت جوامع محلی اجرا می شود. مردم محلی به عنوان نگهبانان ببر در جنگل ها عمل می کنند و با حمایت های مالی و آموزشی از سوی سازمان های زیست محیطی نقش فعالی در نظارت و جلوگیری از شکار غیرقانونی ببر ها دارند.

تجارب جهانی مشارکت مردم در حفاظت از گونه ها

طبق گزارشی از World Wildlife Fund (WWF) این طرح در برخی مناطق هند باعث افزایش جمعیت ببر ها به میزان ۳۰ درصد در طول یک دهه شده است.

در آفریقا نیز پروژه های حفاظت از فیل ها در کنیاتوسط جوامع محلی موفقیت های بزرگی را به همراه داشته است. در پارک ملی Amboseli در کنیا سازمان هایی چون The David Sheldrick Wildlife Trust و The Amboseli Trust for Elephants به طور مستقیم با جوامع محلی همکاری دارند تا مشکلات مربوط به کشاورزی و دامداری که موجب تعارض با حیات وحش می شود کاهش یابد.

مردم محلی در این مناطق از طریق آموزش و مشاوره به طور فعال در حفظ زیستگاه ها و کاهش برخورد های انسان و حیات وحش مشارکت دارند. نتیجه این مشارکت کاهش کشته شدن فیل ها توسط مردم و افزایش جمعیت فیل ها در این منطقه بوده است.

در آمریکای لاتین پروژه های حفاظت از گونه های در معرض تهدید نظیر کوندور کالیفرنیایی در ایالات متحده و مکاک های برفی در پرو نیز با همکاری جوامع محلی به موفقیت رسیده است. در ایالات متحده طرح California Condor Recovery Program که از دهه ۱۹۸۰ شروع شد با کمک جوامع محلی و داوطلبان در بازگرداندن این گونه به حیات وحش بسیار مؤثر بوده است. این برنامه با انتقال و رهاسازی کوندور ها به زیستگاه های طبیعی خود و همچنین مشارکت مردم در کاهش تهدیدات انسانی از قبیل تصادفات جاده ای و آلودگی سرب به نجات این گونه نزدیک به انقراض کمک کرده است.

موفقیت این پروژه ها نشان می دهد که مردم به ویژه جوامع محلی که بیشترین تعامل را با منابع طبیعی دارند می توانند در فرآیند حفاظت از حیات وحش نقش بسزایی ایفا کنند. مشارکت های مردمی می تواند به کاهش تهدیدات انسانی مانند شکار غیرقانونی تخریب زیستگاه ها و تصادفات جاده ای کمک کند. این مشارکت نه تنها موجب حفظ گونه ها می شود بلکه به ایجاد فرهنگ حفاظت زیست محیطی در سطح جوامع محلی و جهانی نیز کمک می کند.

به نقش محوری مردم در حفظ حیات وحش باور داریم

در همین رابطه دکتر حمید ظهرابی؛ معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای تمام گونه های در معرض تهدید و خطر انقراض ازجمله پلنگ خرس سیاه پرندگان شکاری گوزن زرد ایرانی و بسیاری دیگر از گونه هایی که در مجموع حدود ۸۷ گونه می شوند ما یا برنامه های مدیریت تنظیم کرده ایم یا در حال تنظیم و اجرای آنها هستیم. اما از نظر بنده موضوعی که در حفظ این گونه ها بسیار مهم است نقش مردم است. در واقع تلاش های ما برای حفاظت از تنوع زیستی با اولویت گونه های در معرض خطر انقراض نیازمند همراهی و مشارکت جدی همه بخش ها دستگاه ها و به ویژه مردم است.

وی افزود: ما به این باور داریم که مردم نقش محوری در حفاظت زیستی دارند. هرگاه مردم را در فرآیند مشارکت داده ایم و برایشان سهم و نقش تعریف کرده ایم موفقیت های قابل توجهی در حفاظت از زیست محیط داشته ایم.

افزایش ۱۰ برابری گونه ها در قرق های حفاظت مشارکتی

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: در مورد نقش مردم در طرح های حفاظت مشارکتی آمار نشان می دهد که در جا هایی که مردم مشارکت کرده اند نتایج بسیار درخشان و قابل توجهی حاصل شده است. برای نمونه در پنج قرق اختصاصی که در حال فعالیت هستند و توسط مردم حفاظت می شوند جمعیتی که در سال اول تحویل به این مجموعه ها سرشماری شد حدود ۶۷۰ رأس بود. امروز این جمعیت به بیش از ۶۵۰۰ رأس رسیده است که نشان دهنده افزایش ده برابری جمعیت طی ده سال است. این مورد نشان می دهد که حضور مردم می تواند بسیار موثر و قابل توجه باشد.

ظهرابی افزود: نکته مهم دیگری که وجود دارد این است که همزمان با این قرق ها جمعیت مناطق تحت حفاظتی که اطراف این قرق ها قرار دارند نیز به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. این موضوع نشان می دهد که این مناطق می توانند به عنوان یک عامل بازدارنده یک زون سپر یا یک محدوده کنترل کننده برای تخلفات شکار صید و آسیب به حیات وحش عمل کنند. این عملکرد بسیار مهمی است که به مناطق حفاظت شده کمک می کند.

وی تصریح کرد: علاوه بر این مشاهده روزافزون گوشتخواران در این مناطق نشان می دهد که حفاظت از پستانداران بزرگ جثه باعث رشد جمعیت گوشتخواران و افزایش تنوع زیستی شده است. بنابراین گونه های در معرض تهدید ما نیز تحت پوشش حفاظتی قرار گرفته اند.

اضافه شدن ۸ تا ۱۰ قرق جدید

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به تعریف قرق های جدید در شورایعالی محیط زیست گفت: در دوره گذشته متأسفانه امکان طرح این موضوع در شورای عالی محیط زیست فراهم نشد اما پرونده ها آماده هستند تا در شورای آلی مطرح شوند و با تصویب آن شورا امیدواریم بتوانیم حداقل ۸ تا ۱۰ قرق جدید را اضافه کنیم.